شناسایی علائم و درمان کمبود مواد غذایی در گیاهان – قسمت دوم

رشد گیاه‌تان به طور ناگهانی کاهش یافته. سالم به نظر می‌رسد و نمی‌فهمید چه مشکلی دارد! شاید کمبود مواد غذایی دارد. علائم کمبود مواد غذایی را می‌شناسید؟

علائم کمبود مواد غذایی

عناصر غذایی پرمصرف

• کلسیم (Ca)

علائم: برگ‌های جدید بد شکل و کج و کوله یا قلاب مانند می‌شوند. ممکن است جوانه‌های نوک ساقه بمیرند. پوسیدگی گلگاه گوجه فرنگی، سوختگی نوک برگ‌های کلم و بیماری قلب سیاه سبزیجاتی از جمله کرفس، همه از علائم کمبود کلسیم است.

درمان: دادن کودهای حاوی کلسیم یا سنگ گچ به گیاه.

نکته: همیشه کمبود یا زیادی یک ماده غذایی موجب جلوگیری از جذب مواد غذایی دیگر توسط گیاه نمی‌شود.

• نیتروژن (N)

علائم: برگ‌های مسن تر که معمولا در قسمت پایین ساقه هستند، به رنگ زرد درمی‌آیند. بقیه برگ‌های گیاه هم به رنگ سبز روشن می‌شوند. ممکن است ساقه هم به رنگ زرد درآید و لاغر و باریک شود. کاهش رشد گیاه مشاهده خواهد شد.

درمان: اضافه کردن کودهای حاوی نیتروژن، اوره یا آمونیوم به خاک گیاه.

نکته: بسیاری از فرم های نیتروژن به صورت محلول در آب هستند و با آبیاری از خاک شسته می‌شوند. پس مواظب باشید که از این فرم‌ها استفاده نکنید و یا اگر استفاه می‌کنید به مقدار مناسب به گیاه کود بدهید.

• منیزیم (Mg)

علائم: رشد گیاه کند می‌شود و برگ‌ها به رنگ زرد رنگ پریده در می‌آیند. گاهی این تغییر رنگ تنها بر لبه‌ها و حاشیه‌های برگ دیده می‌شود. ممکن است برگ‌های جدیدی که رشد می‌کنند به رنگ زرد رشد کنند و نقاط تیره‌ای هم روی آنها دیده شود.

درمان: تغدیه گیاه با کودهای ترکیبی که حاوی منیزیم هستند. مانند نمک اپسوم (سولفات دومنیزی، نمک فرنگی اصل)

• فسفر (P)

علائم: ممکن است برگ‌های کوچک گیاه به رنگی با ته مایه قرمز – بنفش درآیند. ممکن است نوک برگ‌های گیاه بسوزد و برگ‌های مسن تر تقریبا سیاه شوند. در این حالت تولید میوه و دانه گیاه هم کم می‌شود.

درمان: تغیه گیاه با کودهای ترکیبی حاوی فسفات.

نکته: جذب فسفر توسط گیاه، به مقدار زیادی بستگی به پی اچ خاک دارد.

• پتاسیم (K)

علائم: ممکن است در حاشیه برگ‌های مسن تر حالت سوختگی مشاهده شود و/ یا برگ‌های پژمرده شوند. بافت برگ در بین رگبرگ‌ها تغییر رنگ می‌دهد (بافت برگی که در بین رگبرگ‌های برگ وجود دارد به رنگ زرد درمی‌آید).

درمان: تغذیه گیاه با کودهایی که حاوی پتاسیم یا پتاس هستند.

• سولفور (S)

علائم: برگ‌های جدید که رشد می‌کنند به رنگ زرد رنگ پریده درمی‌آیند و برگ‌های مسن تر به رنگ سبز می‌مانند. رشد گیاه کند می‌شود.

درمان: تغذیه گیاه با کودهایی که حاوی سولفات هستند.

نکته: کمبود سولفور بیشتر در مناطقی با آب و هوای خشک رایج است.

عناصر غذایی کم مصرف

• بور (B)

علائم: رشد ضعیف ساقه و ریشه گیاه. ممکن است جوانه‌های انتهایی گیاه بمیرند. گاهی در اثر کمبود بوردر گیاه حالت جاروی جادوگر اتفاق می‌افتد. در این بیماری انتهای ساقه گیاه چند شاخه شده و مانند جارو می‌شود.

درمان: تغذیه گیاه با کودهایی که حاوی بوراکس یا بورات هستند.

• مس (Cu)

در کمبود مس رشد گیاه کند می‌شود. ممکن است برگ‌ها شل شوند، فر بخورند (مجعد شوند) و از شاخه بیوفتند. ساقه دانه دهنده گیاه هم شل می‌شود و خم خواهد شد.

درمان: تغذیه گیاه با استفاده از کودهایی که حاوی مس، کوپریک یا کوپروس هستند.

• منگنز (Mn)

علائم: کاهش سرعت رشد گیاه. برگ‌های جوان گیاه به رنگ زرد رنگ پریده در می‌آیند که این تغییر رنگ معمولا از بافت بین رگبرگ‌ها شروع می‌شود و سپس تمام برگ را فرا می‌گیرد. ممکن است نقاط سیاه یا مرده بر روی گیاه به وجود آید. ممکن است سایز برگ‌ها، جوانه‌ها و میوه‌ها کوچک تر از حالت عادی شود. گلدهی گیاه با اشکال مواجه خواهد شد.

درمان: تغذیه گیاه با کودهایی که حاوی منگنز هستند.

• مولیبدنوم (Mo)

علائم: برگ های مسن گیاه به رنگ زرد درمی‌آیند و دیگر برگ‌ها سبز روشن می‌شوند. ممکن است برگ‌ها باریک و یا بدشکل شوند.

درمان: تغذیه گیاه با کودهایی که حاوی مولیبدنوم، مولیبدات یا مولیبدیس هستند.

نکته: کمبود مولیبدنوم گاهی با کمبود نیتروژن اشتباه می‌شود. پس در هنگام تشخیص دقت لازم را به کار ببرید و یا اگر فکر می‌کنید نمی‌توانید به درستی تشخیص دهید، نمونه‌ای از گیاه را نزد یک گیاهپزشک ببرید.

• روی (Zu)

علائم: برگ‌های جدید گیاه دچار زردی بین رگبرگ می‌شوند. برگ‌های انتهایی ممکن است تشکیل یک رزت دهند (به صورت کاسه‌ای یا مثلا گلی دور هم تشکیل شوند).

درمان: تغذیه گیاه با استفاده از کودهایی که حاوی عنصر روی یا همان زینک هستند.

نکته: ممکن است کمبود روی در اثر زیاد بودن پی اچ خاک در گیاه رخ داده. یعنی چون پی اچ خاک بالا بوده گیاه نتوانسته روی موجود در آن را جذب کند.

همانطور که دیده علائم بسیاری از این کمبودها شبیه به هم است. به علاوه علائم آنها می‌تواند با علائم برخی بیماری‌ها هم اشتباه شود پس گاهی بهتر است اگر شک دارید، برای تشخیص قطعی، نمونه گیاه را نزد گیاهپزشک ببرید. اگر از تشخیص خود مطمئن هستید و علائم را به درستی بررسی کرده اید، بر طبق کمبودی که گیاه نشان می‌دهد، کود مورد نیاز را به آن بدهید.

وقتی که گیاه‌تان دوباره سالم و سرحال شد، هر سال بهار خاکش را عوض کنید و خاکی تازه حاوی مواد ارگانیک برایش فراهم کنید. اگر خیلی برای‌تان اهمیت دارد، می‌توانید خاک‌تان را هم تست کنید تا اگر کمبودی دارد به آن اضافه کنید. اما با دادن مواد ارگانیک (کمپوست و کودهای ارگانیک) به خاک، احتمالا مشکل دیگری برای پرورش گیاهان خانگی و باغچه‌ای تان ندارید و نیازی به تست خاک نیست.