آیا حیوانات هم خودکشی می‌کنند؟

در سال ۲۰۱۱ چین گزارش داد که خرسی که در قفس نگهداری می‌شد، ابتدا پسرش و سپس خود را کشت تا به وضعیت عذاب آورشان پایان دهد! پس حیوانات هم خودکشی می‌کنند.

در سال ۲۰۱۲ یک روانشناس مقاله‌ای درمورد الاغی که پس از مرگ نوزادش به سمت یک دریاچه رفت و خود را در آن غرق کرد، نوشت. دوستی به من داستانی درمورد سگش، “لاکی” که بعد از مرگ دوست قدیمی‌اش دیگر به غذا لب نزد و به همین علت ۳ هفته بعد از او مرد، تعریف کرد.

ممکن است مردم باور نکنند که حیوانی غیر از خود ما، انسان، توانایی خودکشی داشته باشد. اگر می‌پرسید که آیا واقعا حیوانات توانایی خودکشی دارند و می توانند تصمیم بگیرند خود آگاهانه خود را از بین ببرند، زمانش رسیده که به سوال‌تان پاسخی قطعی داده شود. گاهی افرادی به این سوال جواب منفی می‌دهند چرا که به سادگی فکر می‌کنند حیوانات خود – آگاهی و آراده آزادانه ندارند و انسان به دلیل این خود-آگاهی و اراده آزاد قادر به خودکشی است. کشتن خود برخلاف غریضه تکاملی خود-زنده مانی است و برای انجام گرفتن نیاز به تصمیم آگاهانه آن موجود دارد تا این غریضه را پشت سر بگذارد و دست به کار شود. برای خودکشی کردن باید از مرگ هم آگاه بود و بعضی از ما فکر می‌کنیم که حیوانات چنین توانایی را ندارند.

این فرض را می‌توان به دو روش مختلف نقض کرد. این فرض درمورد “اراده آزادانه” و خود- آگاهی انسان در خودکشی بزرگ نمایی و غلو کرده. به علاوه این فرضیه توانایی یادگیری از طریق تجربه دیداری دیگر حیوانات غیر از انسان را نادیده گرفته است.

دیوید پنا گزمن استاد فلسفه دانشگاه سانفرانسیسکو تحقیقاتی قوی انجام داده و نمونه‌هایی از انجام فعالیت‌هایی که موجب خودکشی یا آسیب رساندن به خود در حیوانات می‌شود، ارائه داده و اظهار داشته نمی‌توان هیچ دلیل فلسفی و علمی آورد که این رفتارها در حیوانات با رفتار خود کشی در انسان متفاوت هستند.

در ابتدا این استاد فلسفه چند دلیل برای اینکه چرا حیوانات نمی‌توانند خود کشی کنند را مورد بررسی قرار داد. برای مثال او بررسی کرد و به این نتیجه رسید که مهم نیست که تجربیات و داده‌ها این ادعا که تنها انسان خود-آگاهی دارد را تایید می‌کنند، چرا که خود کشی کردن نیازی به خود-آگاهی ندارد. گزمن گفت ذهن حیوانات و انسان‌ها بیشتر از اینکه با هم تفاوت داشته باشد به هم شبیه است.

او اضافه کرد، بهتر است خودکشی را به عنوان یک رفتار منفرد بررسی نکنیم، بلکه به عنوان سلسه‌ای از رفتارهای خود – تخریبی بررسی‌ کنیم. این رفتارهای خود – تخریبی مانند یک زنجیره پشت سر هم انجام می‌شوند و احتمالا رفتارهایی هستند که طی تکامل حیوان در او به وجود آمده است با قانون طبیعت منافاتی ندارد.

برای مثال حیواناتی که در قفس نگهداری می‌شوند رفتارهای استرسی دارند و خودآگاه به خود آسیب می‌زنند. مثلا دلفینی به نام کتی که به خاطر اینکه تمام عمر خود را در قفس زندگی کرده بود، به شدت افسرده بود و دست به خودکشی زد.

با وجود همه این‌ها اینکه حیوانات هم بتوانند مانند ما انسان‌ها اقدام به خودکشی کنند موضوعی است که تفکرات قدیمی ما مبنی بر اینکه: انسان تنها موجودی است که خود آگاهی دارد و این همان چیزی است که او را از دیگر حیوانات متمایز می‌کند، را آزار می‌دهد!

به نظر می‌آید که میزان توانایی تصمیم گیری و اختیار حیوانات، بیشتر از چیزی است که ما تصور می‌کنیم.

خب حالا که حیوانات توانایی خودکشی دارند پس به نظر می‌رسد که حتما باید پیش فرضی از مرگ هم داشته باشند. و اگر این طور باشد باید فکری به حال حیواناتی که به هر دلیلی در قفس نگهداری می‌شوند و احساسات آنها، کرد.

یک تحقیق درباره شامپانزه تصویری جالب از رفتارهای حیوانات در برابر مرگ به ما می‌دهد. محققی به نام جیمز اندرسون و همکارانش تحقیقی راجع به عکس العمل شامپانزه‌ها به مرگ یکی از اعضای گروه‌شان، انجام دادند. این تحقیق نشان داد که شامپانزه‌ها در این موقعیت یک سری رفتارهای بسیار مشابه با انسان از خود نشان می‌دهند. آنها ابتدا فرد مرده را برای یافتن نشانه‌ای از حیات در او بررسی کردند، جسد را آماده کردند، بالای سر جسد شب زنده داری کردند و به همراه هم برایش سوگواری کردند.

در آخر یک سوال باقی می‌ماند، آیا زندانی کردن حیوانات می‌تواند ریسک خودکشی را در آنها را افزایش دهد؟ همانطور که گفتیم حیواناتی که در قفس زندانی هستند دست به رفتارهای خود تخریبی مانند گاز گرفتن خود، قطع عضو و رفتارهای دیگر آسیب زننده، می‌زنند. اگر این مسئله ثابت شود، ما باید قوانین اخلاقی جدیدی برای نگهداری حیوانات در قفس تنظیم کنیم.