هوش مصنوعی به سرعت در حال تغییر چهره بازار کار جهانی است. شرکت‌های بزرگی مانند Amazon، Nestlé و UPS برای کاهش هزینه‌ها به سمت اتوماسیون حرکت کرده‌اند و این روند، هزاران کارمند را در سراسر جهان بیکار کرده است. در حالی که اعتماد مصرف‌کنندگان کاهش یافته، بسیاری از شرکت‌ها با تکیه بر فناوری هوش مصنوعی، ساختار کاری خود را به طور بنیادی بازطراحی می‌کنند.
موج گسترده اخراج‌ها در آمریکا و اروپا
بر اساس گزارش رویترز، تنها در ماه جاری، شرکت‌های آمریکایی بیش از ۲۵ هزار نفر را اخراج کرده‌اند. این رقم شامل ۴۸ هزار نفر کارمند اخراج‌شده توسط UPS در ابتدای سال ۲۰۲۵ نمی‌شود. در اروپا نیز وضعیت مشابهی وجود دارد؛ تعداد اخراج‌ها از ۲۰ هزار نفر فراتر رفته که بخش عمده آن مربوط به تصمیم اخیر شرکت Nestlé برای کاهش ۱۶ هزار شغل است.
به دلیل دومین تعطیلی طولانی تاریخ دولت آمریکا، آمار دقیق در سطح ملی در دسترس نیست. از این رو، سرمایه‌گذاران به اطلاعیه‌های شرکت‌ها توجه بیشتری نشان می‌دهند. هرچند اخراج‌های پایان سال معمول است، بسیاری از ناظران معتقدند این‌بار روند تعدیل نیروها گسترده‌تر و بلندمدت‌تر است.
کاهش رشد اقتصادی، عامل اصلی اخراج‌ها
«در اقتصادی قوی، اخراج‌های گسترده اتفاق نمی‌افتد.» — آدام سارهان، مدیرعامل 50 Park Investments
به گفته آدام سارهان، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری 50 Park Investments در نیویورک، افزایش اخراج‌ها نشانه روشنی از کاهش سرعت رشد اقتصادی است. او می‌گوید: «سرمایه‌گذاران نمی‌توانند تصویر کامل را ببینند، اما وقتی شرکت‌ها به این اندازه نیروی کار خود را کاهش می‌دهند، یعنی اقتصاد در حال کند شدن است.»
آمازون، تارگت و دیگران در صف تعدیل نیرو
آمازون اعلام کرده است که ۱۴ هزار کارمند از نیروهای اداری خود را اخراج می‌کند. این تصمیم در راستای اقدامات مشابهی است که شرکت‌هایی مانند Target و Procter & Gamble انجام داده‌اند. به گفته منابع داخلی، در نهایت تعداد کل اخراج‌ها در آمازون ممکن است به ۳۰ هزار نفر برسد.
برخی شرکت‌ها مانند Target و Nestlé به دنبال بازسازی سازمانی تحت مدیریت مدیرعاملان جدید خود هستند. اما شرکت Carter’s که در زمینه پوشاک نوزاد فعالیت می‌کند، به دلیل تعرفه‌های سنگین وارداتی وضع‌شده در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، ناچار به اخراج ۱۵ درصد از کارکنان اداری خود شده است.
هوش مصنوعی، مقصر اصلی پشت پرده؟
اگرچه دلایل رسمی متفاوت است، کارشناسان معتقدند ریشه اصلی موج جدید اخراج‌ها در هوش مصنوعی و اتوماسیون نهفته است. شرکت‌هایی مانند آمازون و تارگت به‌جای کاهش نیرو در سطح کارخانه یا فروشگاه، تمرکز خود را بر جایگزینی مشاغل سفیدپوش با سیستم‌های هوشمند گذاشته‌اند.
برخی تحلیلگران می‌گویند این اقدامات نشانه‌ای از تلاش شرکت‌ها برای تبدیل سرمایه‌گذاری‌های میلیارددلاری در هوش مصنوعی به سود واقعی است. در نتیجه، فناوری هوش مصنوعی بیش از گذشته بر مشاغل مدیریتی، تحلیلی و دفتری تأثیر گذاشته است.
افزایش فشار برای اثبات سوددهی هوش مصنوعی
طبق آخرین نظرسنجی شرکت KPMG در سپتامبر گذشته، سرمایه‌گذاری مدیران آمریکایی در حوزه هوش مصنوعی نسبت به سه‌ماهه اول سال ۱۴ درصد افزایش یافته و پیش‌بینی می‌شود در سال آینده به میانگین ۱۳۰ میلیون دلار برسد. حدود ۷۸ درصد از مدیران می‌گویند هیئت‌مدیره و سرمایه‌گذاران از آنان می‌خواهند ثابت کنند که هوش مصنوعی واقعاً هزینه‌ها را کاهش و سود را افزایش می‌دهد.
کدام مشاغل بیشترین خطر را دارند؟
بر اساس تحلیل بانک آمریکا، بیشترین تأثیر اتوماسیون بر مشاغل سطح پایین خواهد بود؛ جایی که ماشین‌ها می‌توانند به‌راحتی جایگزین انسان شوند. با این حال، در صنایع دانش‌محور، مالی و خدمات حرفه‌ای که استفاده از هوش مصنوعی در حال گسترش است، میزان اشتغال هنوز در حال افزایش است.
آلیسون شریواستاوا، اقتصاددان در Indeed Hiring Lab، معتقد است هنوز برای قضاوت قطعی زود است: «تأثیر مستقیم هوش مصنوعی بر بازار کار فعلاً محدود است. صنعت فناوری از زمان اوج سال ۲۰۲۲ در حال بازسازی است. ممکن است هوش مصنوعی نقش مهمی در آینده ایفا کند، اما هنوز به نقطه بحرانی نرسیده‌ایم.»
دوران “اخراج‌های خاموش”
به گفته اقتصاددانان، بازار کار آمریکا وارد دوره‌ای شده است که می‌توان آن را «کم‌استخدامی و کم‌اخراجی» نامید. شرکت‌ها به جای اعلام رسمی اخراج، با پر نکردن موقعیت‌های خالی، به‌طور خاموش نیروی انسانی خود را کاهش می‌دهند.
اگرچه آمار رسمی دولت به دلیل تعطیلی محدود است، داده‌های مؤسسه ADP نشان می‌دهد در دوره چهار هفته‌ای منتهی به ۱۱ اکتبر، تنها ۱۴٬۲۵۰ شغل جدید ایجاد شده است. این رقم به‌مراتب پایین‌تر از سطح مورد انتظار برای حفظ تعادل در بازار کار است.
افزایش اخراج‌ها، تهدیدی برای اعتماد مصرف‌کنندگان
تحلیلگران هشدار می‌دهند که تشدید روند اخراج‌ها می‌تواند اعتماد مصرف‌کنندگان را بیش از پیش تضعیف کرده و اقتصاد آمریکا را که هم‌اکنون زیر فشار تورم بالا و تعرفه‌های سنگین قرار دارد، شکننده‌تر کند. مقامات فدرال رزرو نیز نگران‌اند که رکود در بازار کار به زودی به کاهش گسترده‌تری منجر شود.
«این دوره را می‌توان مرحله ‘نگه‌داشتن نفس’ نامید. شرکت‌ها فعلاً در حال انتظار برای دیدن نتیجه هستند.» — آلیسون شریواستاوا
جمع‌بندی
در حالی که برخی شرکت‌ها هوش مصنوعی را ابزاری برای افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها می‌دانند، واقعیت این است که انسان‌ها بهای این پیشرفت را با از دست دادن شغل خود می‌پردازند. آینده بازار کار وابسته به این خواهد بود که دولت‌ها و شرکت‌ها چگونه میان نوآوری فناورانه و امنیت شغلی تعادل برقرار کنند.
نظر شما چیست؟ آیا هوش مصنوعی باید محدود شود یا بخشی اجتناب‌ناپذیر از پیشرفت است؟ دیدگاه خود را در بخش نظرات بنویسید.
