در جستجوی همیشگی برای درک بیماری آلزایمر، یک کشف غیرمنتظره صورت گرفته که به روشن شدن ماهیت مرموز و مراحل این بیماری کمک کرده است.
تحقیقات جدید به فرضیه‌ای جالب منجر شده است که نشان می‌دهد بیماری آلزایمر ممکن است مغز را در دو مرحله متمایز و مخرب تحت تأثیر قرار دهد، که به طور بنیادی درک ما از پیشرفت این بیماری را تغییر می‌دهد.
این کشف جالب و بالقوه تحول‌آفرین توسط مؤسسات ملی بهداشت (NIH) تأمین مالی شده و با استفاده از ابزارهای پیشرفته نقشه‌برداری مغز ممکن شده است.
این تحقیقات می‌تواند نحوه درک، تشخیص و در نهایت درمان بیماری آلزایمر را متحول کند و امید تازه‌ای برای بیماران و مراقبان آنها به همراه داشته باشد.
مرحله اول آلزایمر
مرحله اولیه بیماری آلزایمر به آرامی شروع می‌شود. پیش از اینکه کسی متوجه اختلالات حافظه یا سردرگمی شود، این مهاجم خاموش در حال کار است و به طور مخفیانه به تعداد کمی از انواع سلول‌ها حمله می‌کند.
این تخریب خاموش مقدمه‌ای است برای آسیب‌های گسترده‌تر و آشکارتر.
دکتر ریچارد ج. هودز، مدیر مؤسسه ملی پیری در NIH، اظهار داشت: “یکی از چالش‌های تشخیص و درمان آلزایمر این است که بخش زیادی از آسیب به مغز قبل از بروز علائم رخ می‌دهد.”
او افزود: “توانایی تشخیص این تغییرات اولیه به این معنی است که برای اولین بار می‌توانیم ببینیم چه اتفاقی در مغز فرد در مراحل ابتدایی بیماری رخ می‌دهد.”
این تشخیص اولیه یک کورسوی امید فراهم می‌کند. توانایی نگاهی به مراحل اولیه بیماری فرصتی برای مداخله احتمالی را به وجود می‌آورد. این امر دانشمندان را قادر می‌سازد تا درک بهتری از پیشرفت این اختلال و احتمالاً تأثیرگذاری بر آن پیدا کنند.
مرحله دوم آلزایمر
مرحله دوم جایی است که این بیماری واقعاً قدرت خود را نشان می‌دهد. این مرحله بیشتر شامل تغییراتی است که به طور سنتی در طول پیشرفت بیماری آلزایمر مشاهده می‌شود.
در این مرحله است که علائم آشکار می‌شوند و مغز به سرعت شاهد تجمع علائم شاخص آلزایمر – پلاک‌ها و درهم‌تنیدگی‌ها – است.
در این مطالعه، محققان ۸۴ مغز را به‌دقت مورد بررسی قرار دادند و بر ناحیه‌ای به نام شیار میانی تمپورال تمرکز کردند که مسئول زبان، حافظه و بینایی است. این ناحیه به شدت در معرض آسیب آلزایمر قرار دارد.
با مقایسه داده‌های اهداکنندگان معمولی با داده‌های بیماران مبتلا به آلزایمر، یک جدول زمانی ژنتیکی و سلولی روشنگر از بیماری به دست آمد.
اهداف مراحل آلزایمر
تغییرات مغزی ناشی از آلزایمر در دو دوره اتفاق می‌افتد. مرحله اول، آرام و تدریجی است و شامل تجمع آرام پلاک‌ها، فعال‌سازی سیستم ایمنی مغز و آسیب به عایق سلولی است که به انتقال سیگنال‌های نورونی کمک می‌کند.
مهم‌ترین کشف این بود که بیماری در این مرحله به نوع خاصی از سلول‌ها به نام نورون‌های بازدارنده SST حمله می‌کند، که با باور سنتی که آلزایمر به طور عمده نورون‌های تحریک‌کننده را آسیب می‌زند، در تضاد است.
این کشف غیرمنتظره بود، زیرا نورون‌های بازدارنده مسئول ارسال سیگنال‌های آرام‌کننده به سلول‌های دیگر هستند، در حالی که نورون‌های تحریک‌کننده سیگنال‌های فعال‌کننده را ارسال می‌کنند.
محققان این‌گونه فرض می‌کنند که از دست دادن این نورون‌های آرام‌کننده SST ممکن است منجر به زنجیره‌ای از اختلالات در مدارهای نورونی مغز شود و آغازگر بیماری باشد.
مقاومت احتمالی در برابر آلزایمر
به موازات این مطالعه، یک پروژه تحقیقاتی دیگر که توسط NIH در MIT تأمین مالی شده بود، پیشنهاد کرد که ممکن است یک عامل محافظتی وجود داشته باشد.
یک ژن به نام REELIN که در سلول‌های ستاره‌ای‌شکل مغز به نام آستروسیت‌ها یافت می‌شود، ممکن است در برابر بیماری آلزایمر مقاومت نشان دهد. آستروسیت‌ها ممکن است قادر به مقاومت در برابر آسیب‌های ناشی از این بیماری باشند.
این یافته‌ها از مطالعه بیش از ۳.۴ میلیون سلول مغزی از اهداکنندگانی در مراحل مختلف بیماری آلزایمر به دست آمد و با استفاده از ابزارهای توسعه‌یافته توسط شبکه سرشماری سلول‌های مغزی NIH (BICCN) ممکن شد.
نمونه‌های بافت از مطالعه تغییرات در بزرگسالان و مرکز تحقیقات بیماری آلزایمر دانشگاه واشنگتن تهیه شد.
اهمیت این مطالعه
دکتر جان نگای، مدیر پروژه مغز NIH، بیان داشت: “این تحقیق نشان می‌دهد که فناوری‌های جدید قدرتمند ارائه‌شده توسط پروژه مغز NIH در حال تغییر نحوه درک ما از بیماری‌هایی مانند آلزایمر است.”
با ادامه مبارزه با مراحل مختلف آلزایمر و دیگر دمانس‌ها، این یافته‌ها دیدگاه جدیدی برای بررسی این بیماری ارائه می‌دهد که ممکن است به توسعه ابزارهای تشخیصی و درمانی هدفمند برای مراحل خاص آلزایمر کمک کند.
این مطالعه در مجله نیچر نوروساینس منتشر شده است.
