اولین تجربه با فیبریلاسیون دهلیزی
مت جاکی اولین بار در 19 سالگی با فیبریلاسیون دهلیزی (AFib) مواجه شد. او پس از یک روز طولانی و گرم که در شغل تابستانی‌اش در اداره خدمات عمومی ایندیان هد پارک در ایلینوی کار کرده بود، به خانه بازگشت.
او می‌گوید: «مادرم گفت، “حالت خوب نیست، رنگت پریده.” و من گفتم، “بازویم مورمور می‌شود و قلبم تند می‌زند.”» مادرش او را به پزشک خانوادگی‌شان رساند که با شنیدن ضربان نامنظم قلب او شگفت‌زده شد.
آنچه در فیبریلاسیون دهلیزی رخ می‌دهد
در قلب جاکی، شبکه ظریف سیگنال‌های الکتریکی که هماهنگی بین حفره‌های بالا و پایین قلب را بر عهده دارند، دچار اختلال شده بود. دکتر ریچل لمپرت، الکتروفیزیولوژیست دانشگاه ییل، توضیح می‌دهد: «در دهلیزها که حفره‌های بالایی قلب هستند، سیگنال‌های الکتریکی زیادی به صورت همزمان فعال می‌شوند.»
او ادامه می‌دهد: «در طول فیبریلاسیون، دهلیز اصلاً منقبض نمی‌شود، بلکه فقط می‌لرزد. بطن‌ها که حفره‌های پایین قلب هستند نیز نامنظم می‌شوند. گاهی سریع‌تر می‌زنند و گاهی آهسته‌تر.»
فیبریلاسیون دهلیزی همیشه مانند تجربه جاکی نیست (و معمولاً در سنین بالاتر آغاز می‌شود). برخی افراد آن را مانند خزیدن کرم‌ها در سینه توصیف می‌کنند، و برخی دیگر دچار تپش قلب می‌شوند. با این حال، حدود 30 درصد از بیماران هیچ علائمی احساس نمی‌کنند.
پیشگیری با ورزش
جاکی از زمان اولین تجربه‌اش، بارها دچار فیبریلاسیون دهلیزی شده و حدود 40 بار کاردیورژن انتخابی برای بازگرداندن ریتم قلبش انجام داده است. اما یکی از اقدامات پیشگیرانه‌ای که از آن اجتناب کرده، ورزش است.
او می‌گوید: «وقتی ضربان قلبم در حالت نشسته روی مبل 140 بار در دقیقه است، کسی از من می‌خواهد روی تردمیل بروم و ضربانم را بیشتر کنم؟ از افزایش ضربان قلب و تحریک فیبریلاسیون وحشت دارم.»
مانند جاکی، حدود 59 میلیون نفر در سراسر جهان به فیبریلاسیون دهلیزی مبتلا هستند. در ایالات متحده، این بیماری علت اصلی حدود 28 هزار مرگ سالانه و 1 از هر 7 سکته است.
تأثیر ورزش بر فیبریلاسیون دهلیزی
تحقیقات فراوانی تأیید کرده‌اند که ورزش نقشی کلیدی در مدیریت فیبریلاسیون دهلیزی دارد.
برای مثال، یک مرور تحقیقاتی در سال 2024 نشان داد که توان‌بخشی قلبی مبتنی بر ورزش، تعداد دفعات فیبریلاسیون را کاهش داده، علائم آن را کمتر کرده و طول دوره‌های فیبریلاسیون را کوتاه‌تر می‌کند.
در مطالعه‌ای استرالیایی در سال 2023، 120 بیمار مبتلا به فیبریلاسیون بررسی شدند. نیمی از آن‌ها برنامه ورزشی شخصی‌سازی‌شده‌ای داشتند که میزان فعالیت فیزیکی‌شان را به حداقل 210 دقیقه در هفته افزایش داد. آن‌ها همچنین هفته‌ای یک‌بار تمرین‌های متناوبی انجام می‌دادند: چهار دقیقه ورزش روی تردمیل یا دوچرخه ثابت، سپس دو دقیقه استراحت، و این چرخه را چهار بار تکرار می‌کردند.
پس از 12 ماه، 40 درصد از افراد گروه ورزش هیچ اپیزود فیبریلاسیونی نداشتند، در حالی که این عدد در گروه کنترل 20 درصد بود. حتی برای افرادی که همچنان دچار فیبریلاسیون می‌شدند، شدت و مدت آن کمتر از گروه کنترل بود.
چرا ورزش تأثیر دارد؟
ورزش به بهبود عملکرد قلب و عروق، کنترل قند خون، کاهش آپنه خواب و تعادل سیستم عصبی سمپاتیک (پاسخ جنگ یا گریز) و پاراسمپاتیک کمک می‌کند.
علاوه بر این، ورزش ممکن است ساختارهایی را که جریان‌های الکتریکی در قلب را جابه‌جا می‌کنند تغییر دهد و احتمال وقوع فیبریلاسیون را کاهش دهد.
از ترس دست بردارید
مطالعات نشان داده‌اند که ورزش منظم برای بیشتر افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی بسیار مفید است. حتی اگر سال‌ها ورزش نکرده‌اید، می‌توانید با تمرینات سبک شروع کنید و به تدریج فعالیت خود را افزایش دهید.
چه مقدار ورزش لازم است؟
دکتر آدریان الیوت می‌گوید: «میزان کلی ورزش هفتگی باید حدود 210 دقیقه باشد تا به نتایج مطلوب دست یابید.»
این برنامه، جاکی را متقاعد کرده که ترسش از ورزش را کنار بگذارد. او می‌گوید: «قطعاً ورزش را شروع خواهم کرد» – همان چیزی که پزشکش مدت‌ها از او خواسته بود انجام دهد.
