پسماندهای پلاستیکی در همه جا هستند – در اقیانوس‌ها، خاک، غذایی که می‌خوریم و اکنون، شاید حتی در داخل موجودات زنده‌ای که هنوز متولد نشده‌اند. یک مطالعه جدید برای اولین بار نشان داده است که میکروپلاستیک‌ها، که مدت‌هاست به عنوان آلاینده‌های زیست‌محیطی شناخته می‌شوند، می‌توانند وارد بافت‌های جنینی گربه‌ها شوند، حتی در مراحل اولیه بارداری.
آنچه پیش‌تر به عنوان یک تهدید زیست‌محیطی شناخته می‌شد، اکنون به عنوان یک خطر بالقوه برای تولیدمثل مطرح شده است.
میکروپلاستیک‌ها در بافت‌های جنینی گربه‌ها شناسایی شدند
این مطالعه که در مجله PLOS ONE منتشر شده است، هشت گربه خیابانی در مراحل اولیه بارداری را مورد بررسی قرار داده است. محققان در پنج نمونه از مجموع شانزده نمونه بافت – شامل جفت و جنین – قطعات پلاستیکی پیدا کردند. این یافته‌ها پرسش‌های مهمی را مطرح می‌کنند که فراتر از دنیای گربه‌ها هستند.
مطالعه‌ای روی گربه‌های باردار خیابانی
این تحقیق توسط دانشگاه پارما روی گربه‌های خیابانی که در یک برنامه کنترل جمعیت پذیرفته شده بودند، انجام شد.
همه این گربه‌ها در مراحل ابتدایی بارداری، بین ۱۵ تا ۳۰ روز، بودند که یافته‌ها را نگران‌کننده‌تر می‌کند. محققان با استفاده از تکنیک شیمیایی طیف‌سنجی رامان، قطعات میکروپلاستیکی را در بافت‌های جنینی دو گربه و در بافت‌های جفت سه گربه دیگر کشف کردند.
جزئیات یافته‌ها
- در مجموع ۱۹ ذره پلاستیکی شناسایی شد.
- این ذرات کمتر از ۱۰ میکرون اندازه داشتند و رنگ‌های مختلفی را نشان دادند.
- رنگدانه‌های شناسایی شده شامل مارس قرمز، آلسیان آبی، و امبر سوخته بودند که همگی در محصولات پلاستیکی رایج استفاده می‌شوند.
- هفت ذره به طور قطع پلی‌اتیلن بودند، در حالی که بقیه به دلیل وجود رنگدانه‌ها به عنوان میکروپلاستیک‌های مشکوک در نظر گرفته شدند.
گربه‌های خیابانی، نشانگر خطرات واقعی میکروپلاستیک‌ها
گربه‌های خیابانی به‌عنوان یک مدل واقعی از مواجهه غیرعمدی با میکروپلاستیک‌ها مورد استفاده قرار گرفتند. برخلاف حیوانات آزمایشگاهی، این گربه‌ها آزادانه زندگی می‌کردند، شکار می‌کردند و گاهی از غذای تجاری حیوانات خانگی تغذیه می‌کردند.
با وجود زندگی در فضای باز، آن‌ها همچنان آلوده شده بودند، که نشان می‌دهد برای مواجهه با میکروپلاستیک‌ها نیازی به تماس مستقیم با بسته‌بندی‌های پلاستیکی یا غذای فرآوری‌شده نیست.
روش‌های دقیق مطالعه
برای جلوگیری از آلودگی نمونه‌ها:
- تمامی مواد در ظروف شیشه‌ای ذخیره شدند.
- مایعات از طریق غشاهای فوق‌العاده نازک فیلتر شدند.
- ابزارهای جراحی تماما فلزی بودند تا از ورود تصادفی ذرات پلاستیکی جلوگیری شود.
جفت دیگر مانعی در برابر پلاستیک‌ها نیست
جفت نقش مهمی در محافظت از جنین در برابر مواد مضر دارد و تنها اجازه ورود مواد مغذی ضروری را می‌دهد.
اما این مطالعه نشان داد که میکروپلاستیک‌ها قادر به عبور از این مانع در ماه اول بارداری هستند.
تحقیقات پیشین چه می‌گویند؟
- مطالعات انسانی قبلاً میکروپلاستیک‌ها را در جفت و مایع آمنیوتیک شناسایی کرده بودند.
- اما این اولین باری است که وجود آن‌ها در بافت‌های جنینی، در شرایط واقعی و غیرآزمایشگاهی، در این مرحله اولیه بارداری تایید می‌شود.
ایلاریا فرابوسکی، سرپرست این تحقیق، گفت:
“میکروپلاستیک‌ها نباید بخشی از رشد جنینی باشند – این یک هشدار جدی برای تغییرات جهانی است.”
خطرات بالقوه برای سلامتی
هنوز مشخص نیست که مواجهه با میکروپلاستیک‌ها دقیقاً چه تاثیری دارد، اما مطالعات روی حیوانات نشانه‌هایی از اثرات منفی را نشان داده‌اند.
تاثیر بر باروری و رشد
- در جوندگان، میکروپلاستیک‌ها باعث تغییر در چرخه تولیدمثلی، کاهش کیفیت اسپرم و اختلال در تعادل هورمونی شده‌اند.
- موش‌های در معرض این مواد در دوره جنینی دچار مشکلات متابولیکی و رشد ناقص عضلات و اندام‌ها شده‌اند.
- ذرات پلی‌استایرن به ویژه اثرات سمی بر بافت‌های تخمدان و رحم دارند و گاهی منجر به ناباروری می‌شوند.
منابع پنهان میکروپلاستیک‌ها
میکروپلاستیک‌ها از طریق بلع، استنشاق یا تماس پوستی وارد بدن می‌شوند.
- در آب بطری، آب لوله‌کشی، غذاهای دریایی و حتی سبزیجات شناسایی شده‌اند.
- غذاهای فرآوری‌شده نسبت به غذاهای طبیعی، میکروپلاستیک‌های بیشتری دارند. مثلاً ناگت‌های مرغ بیش از سینه مرغ ساده ذرات پلاستیکی دارند.
- حتی هوای محیط بسته نیز حاوی میکروپلاستیک‌های معلق است که می‌توانند استنشاق شوند.
یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که میکروپلاستیک‌ها فقط حضور ندارند، بلکه فعالانه در بدن جابه‌جا می‌شوند.
مشکل فقط به گربه‌ها محدود نمی‌شود
اگر پلاستیک‌ها می‌توانند وارد رحم گربه‌های خیابانی شوند، احتمالاً در دیگر گونه‌ها، از جمله انسان‌ها نیز همین اتفاق رخ می‌دهد.
- ذرات کوچک شناسایی شده قادرند از طریق رگ‌های خونی وارد اندام‌ها شوند.
- یک‌بار که وارد بدن شوند، می‌توانند واکنش‌های ایمنی را تحریک کنند یا در رشد بافت‌ها اختلال ایجاد کنند.
گربه‌ها، آینه‌ای از وضعیت ما
زندگی شهری گربه‌ها شباهت زیادی به محیط زندگی انسان‌ها دارد، بنابراین آن‌ها می‌توانند نشانگری زیستی برای خطراتی باشند که همه ما با آن مواجه هستیم.
گام بعدی: اقدام جهانی
این مطالعه پاسخ همه سوالات را نمی‌دهد، اما یک نکته را به وضوح مشخص می‌کند: میکروپلاستیک‌ها به جایی رسیده‌اند که هرگز تصور نمی‌کردیم – آغاز زندگی.
محققان از دولت‌ها و صنایع می‌خواهند که استفاده از پلاستیک را کاهش دهند و مواد ایمن‌تری برای بسته‌بندی مواد غذایی، پوشاک و کالاهای مصرفی پیدا کنند.
با قابلیت عبور پلاستیک‌ها از جفت و اثرات سمی برخی از آن‌ها بر تولیدمثل، این موضوع دیگر فقط یک مسئله زیست‌محیطی نیست – بلکه یک نگرانی بهداشتی است که از پیش از تولد آغاز می‌شود.
