عرضه اولیه را باید یکی از اولین و شیرین‌‌ترین اصطلاحاتی دانست که افراد به محض ورود به بورس و گرفتن کد بورسی به واسطه جذابیت‌هایش با آن آشنا می‌شوند. بازار عرضه اولیه از اواسط سال 98 تا ریزش بورس در مرداد ماه 99 داغ بود اما پس از ریزش شاخص روند عرضه‌های اولیه نیز به شدت کند شد.
ابتدا باید دید عرضه اولیه چیست؟چه زمانی یک سهم عرضه اولیه می‌شود و چرا؟برای پی بردن به مفهوم عرضه اولیه باید بدانیم که اصطلاح عرضه اولیه سهام ترجمه عبارت انگلیسی Offering Initial Public است. شرکت در عرضه اولیه برای نخسین بار به جذب سرمایه از بازار سرمایه دست می‌زند.هنگام عرضه اولیه بخشی از سهام شرکت در بورس یا فرابورس عرضه می‌شود و سهامداران حتی با پول کم هم می‌توانند سهام عرضه اولیه شده را خریداری کنند.
چند نکته مهم در مورد عرضه اولیه
چند نکته مهم در مورد عرضه اولیه که باید به آن توجه داشته باشیم این است که هنگام خرید عرضه اولیه به ارزش سهام توجه داشته باشیم چرا که ممکن است سهمی که در حال عرضه اولیه شدن است با قیمتی به مراتب بالاتر از ارزش واقعی خود هنگام عرضه اولیه، به خریداران فروخته شود به همین سبب توجه به ارزشگذاری سهم نکته مهمی است که در مورد عرضه اولیه باید به آن دقت شود همچنین معمولا تعداد سهامی که در هنگام عرضه اولیه به هر کد معاملاتی اختصاص پیدا می‌کند محدود است به همین دلیل محدودیت در تعداد سهام ممکن است تا حدی باعث شود سود حاصل از خرید تعداد محدودی سهم کاهش یابد.
روش‌های مختلف عرضه اولیه
برای عرضه اولیه تجربه‌ها و روش‌های متعددی وجود دارد اما روش‌های متداول برای عرضه اولیه در کشور ما اغلب روش ثبت سفارش و حراج بوده است که البته اخیرا این روش‌ها نیز با تغییراتی روبه رو شده است.برای شناخت بهتر ماهیت عرضه‌های اولیه کافی است نگاهی به انواع روش‌های عرضه اولیه بیندازیم:
روش بوک بیلدینگ یا ثبت سفارش
روش بوک بیلدینگ روشی است که اخیرا در بازار سرمایه ایران در دستور کار قرار داشته اما در سال جاری روش‌های جدید دیگری نیز به روش‌های متداول عرضه اولیه اضافه شده است.در روش بوک بیلدینگ یا ثبت سفارش، سقف و کف قیمتی تعیین می‌شود و قیمت ثابتی برای عرضه اولیه در نظر گرفته نمی‌شود قیمت مبنا قیمت پایه‌ای است که متعهد پذیره‌نویسی تعیین می‌کند پس از آن سرمایه‌گذاران در دامنه تعیین شده اقدام به ثبت سفارش می‌کنند و در حقیقت این میزان تقاضا است که قیمت را تعیین می‌کند. در نهایت به واسطه ثبت سفارش خریداران کشف قیمت سهم عرضه اولیه شده اتفاق می‌افتد.
روش حراج در عرضه اولیه
همانطور که از اسم این روش نیز پیدا است به نظر شرکت سهامش را برای حراج می‌گذارد و عرضه اولیه به خریداران با بیشترین پیشنهاد قیمتی داده می‌شود.سازوکار روش حراج مشابه مزایده است و خیلی در عرضه اولیه شرکت‌های کوچک کارآیی ندارد.با این وجود در عرضه‌های صورت گرفته از طریق این روش کارگزاری‌ها از طریق کد خرید گروهی (ددد) در کشف قیمت حضور پیدا می‌کردند و سهام خریداری شده را به مشتریان خود تخصیص می‌دادند.
روش قیمت ثابت در عرضه اولیه
روش قیمت ثابت از قدیمی‌ترین روش‌های عرضه اولیه است.در روش قیمت ثابت قیمت عرضه از قبل تعیین می‌شود و سپس خریداران با قیمتی که از قبل تعیین شده، برای خرید سهام عرضه اولیه شده اقدام می‌کنند.
روش ترکیبی عرضه اولیه
در مدل جدید عرضه اولیه ترکیبی، حجم و قیمت سفارش‌ها در فرآیند ثبت‌سفارش برای همه مخفی است و در پایان رقابت اگر تقاضای ثبت شده در قیمت کشف شده بیش از میزان عرضه باشد، سهم به صورت «تسهیم به نسبت» به متقاضیان خرید تخصیص پیدا می‌کند و صندوق‌ها بر اساس سهمیه اعلامی از سوی بورس در فرآیند کشف قیمت حضور می‌‌‌یابند و سپس در این مرحله، قیمت کشف‌‌‌شده به عنوان مبنای عرضه سهام به عموم سرمایه‌گذاران اعلام خواهد شد.
چطور عرضه اولیه بخریم؟
با شناخت انواع روش‌های خرید عرضه اولیه قطعا این سوال پیش خواهد آمد که چگونه عرضه اولیه را بخریم؟ آیا امکان خرید عرضه اولیه به صورت خودکار وجود دارد؟ برای پاسخ به این سوالات باید گفت برای خرید عرضه اولیه کافی است کد بورسی داشته باشیم و با ورود به کارگزاری خود برای خرید عرضه اولیه اقدام کنیم.خرید عرضه اولیه سهام بسیار راحت است چرا که کارگزاری آیتمی را برای ما به نمایش می‌گذارد و ما را از عرضه اولیه سهام آگاه می‌کند علاوه بر این می‌توانیم از قبل به واسطه اطلاع‌رسانی کارگزاری خود علاوه بر اطلاع از تاریخ دقیق عرضه اولیه نسبت به خرید آفلاین از طریق کارگزاری اقدام کنیم.
ممکن است این سوال برای شما نیز پیش آید که آیا فقط در تاریخ و زمان اعلام شده امکان شرکت در عرضه اولیه وجود دارد و پس از گذشت روز عرضه اولیه سهام این امکان از خریداران سلب خواهد شد؟باید گفت عرضه اولیه سهام و ورود سهم به بازار اولیه برای مدت محدودی مثلا 2تا3 روز اتفاق خواهد افتاد و در واقع پس از آن سهم در بازار ثانویه مورد معامله قرار می‌گیرد و اگر نتوانیم در روزهای عرضه اولیه برای خرید سهم اقدام کنیم پس از آن نیز می‌توانیم در بازار همان سهم را خریداری کنیم.
خرید عرضه اولیه از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری
اگر در مواردی ما موفق به خرید عرضه اولیه سهم نشدیم و تمایل داشته باشیم که برای خرید این سهم اقدام کنیم کافی است از طریق خرید واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری اقدام کنیم، در حقیقت صندوق های سرمایه گذاری به واسطه مدیریت حرفه‌ای عرضه اولیه را به بهترین قیمت خریداری و سپس در بهترین قیمت نیز به فروش می‌رسانند و خریداران این صندوق‌ها به راحتی و بدون نیاز به خرید مستقیم عرضه اولیه با خرید صندوق سرمایه‌گذاری از سود عرضه اولیه بهره‌مند می‌شوند.
چگونه از عرضه اولیه سود کنیم؟
به احتمال زیاد این سوال برای خریداران پیش می‌آید که آیا عرضه اولیه‌ها سودآور است؟ تاریخچه خرید عرضه اولیه نشان می‌دهد که خریداران در اکثریت موارد با سود از چنین سهم‌هایی خارج می‌شوند موضوع این است که در زمان عرضه اولیه با افزایش تقاضا بر روی سهم عرضه اولیه شده قیمت سهم بیشتر شده و خریداران عرضه اولیه را با سود رو به رو خواهد کرد. در تجربه‌های قبلی شاهد آن بوده‌ایم که تا چند روز پس از عرضه اولیه نیز صف‌های خرید سنگینی برای این سهم‌ها شکل می‌گیرد و در اغلب موارد سرمایه‌گذار با خرید عرضه اولیه منتفع می‌شود.
چه زمانی بهترین وقت برای فروش عرضه اولیه است؟
برای اینکه متوجه شویم بهترین وقت برای فروش عرضه اولیه چه زمانی است، باید توجه داشته باشیم که تاریخچه عرضه اولیه‌های صورت گرفته نشان می‌دهد پس از گذشت چندین روز از زمان عرضه اولیه و هنگامی که صف خرید این سهم‌ها عرضه می‌شود کم کم سوددهی این سهم‌ها و تقاضا برای آن‌ها نیز با افت مواجه می‌شود که به نظر می‌رسد این زمان بهترین وقت برای فروش عرضه اولیه است.
لیست عرضه‌های اولیه در سال ۱۴۰۱
در سال 1401 تاکنون شرکت‌های زیر عرضه اولیه شده و وارد بازار سرمایه ایران شده اند:
شرکت حمل و نقل ترکیبی مواد معدنی گهر ترابر سیرجان(حگهر)
شرکت فروسیلیسیم خمین(فروسیل)
شرکت انتقال داده های آسیاتک(آسیاتک)
شرکت داروسازی دانا(ددانا)
شرکت سیمان آبیک(سآبیک)
شرکت آهن و فولاد غدیر ایرانیان(فغدیر)
شرکت فرانسوز یزد(کایزد)
شرکت تپسی(تپسی)
شرکت فولاد شاهرود(فرود)
شرکت صنایع گلدیران(گلدیر)
شرکت پخش رازی(درازی)
شرکت سرمایه گذاری اقتصاد شهر طوبی(وطوبی)
شرکت سوژمیران(فسوژ)
شرکت صنایع فرو آلیاژ ایران(فروژ)
شرکت سیمان اردستان(اردستان)
پاسخ بدهید