اگر همان نیروهایی که باعث گرمشدن زمین میشوند، تعیین کنند چه چیزی در بشقاب ما قرار میگیرد و چه اثری بر بدنمان بگذارد، چه میشود؟ یک مرور علمی جدید نشان میدهد که افزایش چاقی جهانی و گرمایش زمین، هر دو ریشه در یک سیستم غذایی مشترک دارند.
کالریهای ارزان، ماندگاری طولانی محصولات، بازاریابی تهاجمی، الگوی تغذیه در سراسر جهان را دگرگون کردهاند. نتیجه این روند، افزایش وزن انسانها و فشار فزاینده بر اقلیم زمین است.
پژوهشگران دانشگاه بریستول پیشبینی میکنند که تا سال ۲۰۳۵، نیمی از جمعیت جهان دچار اضافهوزن یا چاقی باشند.
جف ام. پی. هالی، نویسنده اصلی این مطالعه، تأکید میکند که این تغییر نتیجه دههها تولید غذای مبتنی بر مصرفگرایی است، نه ضعف اراده فردی.
وقتی محیط غذایی، پرخوری را عادی میکند
الگوی غذایی روزانه بیش از آنکه به اراده افراد وابسته باشد، تحت تأثیر محیط غذایی است؛ ترکیبی از قیمتها، محصولات در دسترس، تبلیغات.
پژوهشگران بارها به غذاهای فوقفرآوریشده (Ultra-Processed Foods) اشاره کردهاند؛ محصولاتی صنعتی با افزودنیهای متعدد و حداقل مواد غذایی کامل.
بازاریابی تهاجمی، اندازه بزرگ وعدهها، سهولت مصرف، باعث افزایش چگالی انرژی غذا میشود؛ بهگونهای که هر لقمه، کالری بیشتری وارد بدن میکند و پرخوری به رفتاری عادی تبدیل میشود.
مطالعات کنترلشده تغذیه نشان میدهد حتی زمانی که وعدهها روی کاغذ از نظر تغذیهای مشابهاند، رژیمهای سرشار از غذای فوقفرآوریشده، افراد را به مصرف کالری بیشتر سوق میدهند.
در یک مطالعه بالینی دقیق، بزرگسالان در رژیم غذایی مبتنی بر UPF، روزانه حدود ۵۰۰ کالری بیشتر مصرف کردند. غذاهای نرم و سریعالبلع، نیاز به جویدن کمتر دارند، سیگنال سیری را به تأخیر میاندازند و پیش از آنکه بدن فرمان توقف بدهد، کالری اضافی وارد میشود.
زیستشناسی بدن، افزایش وزن را ترجیح میدهد
زمانی که انرژی اضافی مصرف میشود، بدن آن را به صورت بافت چربی ذخیره میکند. این بافت با تداوم مصرف بالا، گسترش مییابد.
سیگنالهای اشتها فقط به کالری وابسته نیستند. احساس سیری پایدار، زمانی که غذا عمدتاً تصفیهشده باشد، تضعیف میشود.
فیبر کم، هضم سریع، محرکهای دائمی غذایی، هورمونها و مدارهای پاداش مغز را به سمت مصرف بیشتر و افزایش تدریجی وزن سوق میدهند.
هزینه اقلیمی غذای فرآوریشده
تولید غذا با انتشار گازهای گلخانهای مانند دیاکسیدکربن، متان، اکسید نیتروژن، به گرمشدن زمین دامن میزند و همزمان موجب جنگلزدایی، تنش آبی میشود.
در مجموع، سیستمهای غذایی مسئول حدود یکچهارم تا یکسوم کل انتشار جهانی گازهای گلخانهای هستند. هیئت بیندولتی تغییر اقلیم بخش عمده این گرمایش را به متان دامداری، مصرف کودهای شیمیایی، تغییر کاربری زمین نسبت میدهد.
دامپروری بهویژه ردپای اقلیمی بزرگی دارد. نشخوارکنندگانی مانند گاو، گوسفند در فرآیند هضم، متان آزاد میکنند. تحلیلهای جهانی نشان میدهد تولید گوشت گاو به زمین بیشتری نیاز دارد و انتشار بیشتری نسبت به غذاهای گیاهی مانند لوبیا، نخود ایجاد میکند.
با افزایش تقاضا برای گوشت، جنگلها و مراتع پاکسازی یا تبدیل میشوند و کربن ذخیرهشده بهسرعت آزاد میشود.
انتخابهای غذایی، موتور گرمایش زمین
الگوهای غذایی فعلی حتی در صورت کربنزدایی سریع سیستم انرژی، میتوانند مانع مهار گرمایش زمین شوند. یک مطالعه مدلسازی نشان داده است که انتشار ناشی از غذا بهتنهایی میتواند هدف محدودسازی گرمایش به ۲ درجه سانتیگراد را مختل کند.
«بدون تغییر آنچه میخوریم و شیوه تولید غذا، بحران اقلیمی حل نخواهد شد.» – پل بهرنس، استاد دانشگاه آکسفورد
این الگوهای غذایی همچنین نحوه مواجهه انسان با دنیای گرمتر را شکل میدهند. با افزایش دما و موجهای گرمایی، افزایش وزن ناشی از رژیم غذایی، با تنش گرمایی تلاقی پیدا میکند.
برآورد جهانی سال ۲۰۲۴ نشان میدهد سالانه حدود ۵۴۶ هزار مرگ مرتبط با گرما در فاصله سالهای ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ رخ داده است.
در موجهای گرما، افراد دارای اضافهوزن سختتر خنک میشوند، زیرا توده بدنی اضافی گرما را نگه میدارد و فشار بیشتری به قلب وارد میکند.
راهحلهای سلامت، بدون اصلاح سیستم کافی نیستند
پذیرفتن چاقی بهعنوان یک بیماری، بخشی از بار سرزنش را از دوش افراد برمیدارد، اما فشار محیطی همچنان پابرجاست.
داروهای جدید کاهش وزن میتوانند کمککننده باشند، اما نمیتوانند محلهای را که پر از تنقلات فوقفرآوریشده ارزان است، اصلاح کنند.
حتی جراحیهای چاقی که ساختار معده و هورمونها را تغییر میدهند، بهتنهایی قادر به اصلاح محیط غذایی آسیبزا نیستند.
غذای فرآوریشده ارزان، محرک اصلی آسیب
قیمتگذاری باعث میشود محصولات ناسالم در محلههای کمدرآمد ارزانتر باشند، زیرا شرکتها هزینههای بلندمدت اجتماعی را نادیده میگیرند.
اقتصاددانان این هزینههای نادیدهگرفتهشده را «برونریز» مینامند؛ آسیبهایی که در قالب بیماری، تخریب اقلیم، توسط همه جامعه پرداخت میشود.
مالیات بر نوشیدنیهای شیرین، غذاهای فوقفرآوریشده پرکالری میتواند منابع لازم برای یارانه غذاهای کامل را تأمین کند.
برچسبگذاری، رفتار مصرفکننده را تغییر میدهد
کودکان بهطور مداوم در معرض تبلیغات غذایی هستند و اغلب پرسروصداترین پیامها، ناسالمترین محصولات را تبلیغ میکنند.
نهادهای سلامت عمومی از برچسبگذاری جلوی بستهبندی حمایت میکنند؛ هشدارهای ساده که بهسرعت تصمیم خرید را تغییر میدهند.
محدودیت تبلیغ غذای ناسالم در مدارس، فضای آنلاین، ابزار جذب مشتریان جوان را از شرکتها میگیرد.
سلامت تغذیه از کودکی آغاز میشود
سلف مدارس یکی از ملموسترین نقاط اجرای سیاست غذایی است. وعدههای سالم مدرسه میتوانند هم از سلامت کودکان محافظت کنند هم از کشاورزان محلی حمایت کنند.
غذاهای سالم مدرسه میتوانند بر پایه سبزیجات، حبوبات، غلات کامل طراحی شوند و با خرید محلی، انتشار ناشی از حملونقل کاهش یابد.
زمانی که کودکان در مدرسه غذای پرفیبر میخورند، ذائقه تغییر میکند و خانوادهها نیز به مواد اولیه واقعی تمایل بیشتری نشان میدهند.
قوانین هوشمند برای غذاهای بستهبندیشده
همه غذاهای فوقفرآوریشده اثر یکسانی بر سلامت و اقلیم ندارند. این تمایز برای تنظیمگری اهمیت دارد.
مطالعه، گوشتهای فرآوریشده و UPFهای کمفیبر پرانرژی را از غذاهای بستهبندیشده گیاهی که فیبر بیشتری دارند و انتشار کمتری ایجاد میکنند، تفکیک میکند.
طبقهبندی شفافتر به سیاستگذاران اجازه میدهد محصولات واقعاً آسیبزا را هدف بگیرند، بدون آنکه غذاهای بستهبندیشده سالمتر که برای بسیاری ضروریاند، تنبیه شوند.
نویسندگان تأکید میکنند اتکا به اراده فردی بهتنهایی، روند فعلی تغذیه را معکوس نخواهد کرد. تغییر، نیازمند سیاستگذاری هماهنگ در کل سیستم غذایی است.
هزینههای اقتصادی رو به انفجار
در حال حاضر، چاقی بیش از ۲ درصد تولید ناخالص اقتصادی جهان را میبلعد. پیشبینی میشود این هزینهها تا سال ۲۰۳۵ از ۴ تریلیون دلار عبور کند.
این مطالعه در مجله علمی Frontiers in Science منتشر شده است.
نظر شما درباره نقش سیستم غذایی در سلامت و اقلیم چیست؟ دیدگاه خود را در بخش کامنتها بنویسید و این مقاله را با دیگران به اشتراک بگذارید.
