آلودگی هوا فقط زمین را گرم نمی‌کند؛ بلکه جان انسان‌ها را نیز می‌گیرد. بر اساس مطالعه‌ای جدید، تا سال ۲۰۵۰ می‌توان هر سال از مرگ ۲۵۰ هزار نفر در اروپای مرکزی و غربی جلوگیری کرد، به شرطی که اقداماتی جدی برای کاهش گازهای گلخانه‌ای انجام شود.
این نتیجه‌گیری کلیدی مطالعه‌ای است که توسط گروهی از دانشمندان علوم جوی در دانشگاه لیدز (University of Leeds) انجام شده است.
مزایای سلامت ناشی از اقدام اقلیمی
فقط کاهش کربن نیست؛ نجات جان انسان‌هاست
این پژوهش نشان می‌دهد که مزایای اقدام برای تغییرات اقلیمی تنها به کاهش ردپای کربنی محدود نمی‌شود. بهبود کیفیت هوا، کاهش مرگ‌های ناشی از آلودگی، و ارتقای عدالت اجتماعی، به‌ویژه در جوامع فقیرتر اروپا، از جمله نتایج آن هستند.
خطرات پنهان آلودگی هوا
قاتلی خاموش اما قدرتمند
آلودگی هوا یک تهدید جدی برای سلامت انسان است. طبق گزارش بانک جهانی و مجمع جهانی اقتصاد، این پدیده بزرگ‌ترین عامل زیست‌محیطی مرگ زودرس در جهان به شمار می‌رود و سالانه باعث مرگ حدود ۸ میلیون نفر در سراسر جهان می‌شود.
تأثیر بر همه ارگان‌های بدن
سازمان جهانی بهداشت هشدار داده که تقریباً همه اعضای بدن تحت تأثیر آلودگی هوا قرار می‌گیرند. ذرات ریز می‌توانند از ریه‌ها عبور کنند و وارد جریان خون شوند و باعث التهاب گسترده شده، خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند.
فهرستی بلند از بیماری‌ها
از جمله بیماری‌های مرتبط با هوای آلوده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سکته مغزی
- بیماری قلبی
- بیماری‌های مزمن ریوی
- سرطان
- ذات‌الریه
- دیابت
- زوال عقل
- مشکلات دوران بارداری مانند وزن کم نوزاد
چگونه کاهش انتشار گازها می‌تواند جان انسان‌ها را نجات دهد؟
بررسی دو آلاینده اصلی
پژوهشگران در این مطالعه، به بررسی دو آلاینده کلیدی پرداختند:
ذرات معلق ریز (PM2.5)
این ذرات می‌توانند به عمق ریه‌ها نفوذ کرده، سلامت تنفسی و قلبی را به خطر بیندازند.
ازون سطحی
ازونی که در سطح زمین و در اثر واکنش نور خورشید با گازهایی چون اکسید نیتروژن ایجاد می‌شود، آلاینده‌ای خطرناک است.
سه سناریوی مختلف اقلیمی
با استفاده از یک مدل جوی پیشرفته، محققان کیفیت هوای اروپا را در سال ۲۰۵۰ در سه حالت مختلف بررسی کردند:
- اقدام کم
- اقدام متوسط
- اقدام بالا
یافته‌ها چه می‌گویند؟
نتایج واضح بود: هرچه انتشار گازهای گلخانه‌ای بیشتر کاهش یابد، جان‌های بیشتری نجات پیدا می‌کند. نکته قابل توجه آن است که مناطق فقیرتر در حال حاضر بیشتر در معرض آسیب آلودگی هستند، پس کاهش بیشتر، به کاهش نابرابری نیز منجر خواهد شد.
نقشه‌ای از سودمندی کاهش آلاینده‌ها
کاهش شدید در اروپا
در سال ۲۰۱۴، آلودگی هوا در بخش‌هایی از اروپای مرکزی و شرقی از جمله جنوب لهستان، بوسنی و هرزگوین، و دره پو در ایتالیا بسیار بالا بود.
اما در سناریوی اقدام بالا، تا سال ۲۰۵۰ میزان ذرات ریز به شدت کاهش می‌یابد. به‌عنوان مثال، مناطق جنوب‌غربی آلمان و پاریس ممکن است شاهد کاهش ۹۰ درصدی باشند.
مزایای خاص برای مناطق کم‌درآمد
جالب اینجاست که سناریوی اقدام متوسط – که تمرکز بیشتری بر مسکن، صنعت و حمل‌ونقل داشت – بیشترین مزیت را برای مناطق کم‌درآمد داشت. زیرا این بخش‌ها به طور مستقیم با جوامع شهری و کارگری در ارتباط‌اند.
نقش سیاست‌گذاران در آینده سلامت جوامع
«استراتژی‌هایی که سیاست‌گذاران برای کاهش تغییرات اقلیمی اتخاذ می‌کنند، پیامدهای گسترده‌ای برای میزان تماس انسان‌ها با آلودگی هوا خواهد داشت. مهم‌تر از همه، تأثیر آن بر تعداد مرگ‌ها است.»
— کانر کلیتون، دانشجوی دکترای مرکز پرایستلی و مدرسه زمین و محیط زیست
او همچنین افزود: «مسئله نابرابری در معرض بودن فقیران نسبت به ثروتمندان همچنان پابرجاست، حتی اگر میزان آلودگی هوا در کل اروپا کاهش یابد.»
پیروزی هم‌زمان برای سیاره و سلامت عمومی
فرصتی دوگانه برای اروپا
کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای فقط به محیط زیست کمک نمی‌کند؛ بلکه باعث بهبود عدالت اجتماعی و ارتقاء سلامت عمومی نیز می‌شود.
«این پژوهش شواهدی ارائه می‌دهد که حرکت به‌سوی اقتصاد کم‌کربن دارای مزایای مستقیم برای سلامت انسان است.»
— دکتر جیم مک‌کواید، سرپرست تیم تحقیقاتی
او در ادامه گفت: «آلاینده‌های هوا و گازها و ذراتی که باعث گرمایش زمین می‌شوند، درواقع دو روی یک سکه هستند. خوشحال‌کننده است که کسانی که امروز بیشترین آسیب را از آلودگی می‌بینند، بیشترین بهره را از حرکت به سوی دنیایی با آلایندگی صفر خواهند برد.»
نتیجه‌گیری
این پژوهش، فرصتی نادر را برای اروپا برجسته می‌کند. اگر سیاست‌گذاران گام‌های جسورانه‌ای برای کاهش انتشار گازها بردارند، نه تنها از سلامت عمومی محافظت می‌کنند بلکه می‌توانند نابرابری‌های اجتماعی ریشه‌دار را نیز کاهش دهند.
این مطالعه در نشریه Earth’s Future منتشر شده است.
