یافتن انگیزه برای ورزش کردن، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در مسیر فعالیت بدنی است. شاید همین موضوع باعث شده که کمتر از یک‌چهارم مردم بتوانند به اهداف فعالیت بدنی توصیه‌شده توسط سازمان جهانی بهداشت دست پیدا کنند.
اما شواهد تازه نشان می‌دهد اگر برنامه‌های ورزشی را متناسب با شخصیت خود انتخاب کنیم، این کار دیگر شبیه یک وظیفه سخت به نظر نمی‌رسد و بیشتر به تفریح شباهت پیدا می‌کند.
نتایج جدید یک پژوهش در لندن
همکاری دانشگاهی در بررسی ارتباط شخصیت و ورزش
یک تیم پژوهشی از University College London (UCL)، با همکاری مؤسسه ورزش، تمرین و سلامت و مؤسسه علوم اعصاب شناختی، این موضوع را به‌صورت دقیق بررسی کردند.
در این مطالعه، بزرگسالانی طی یک برنامه هشت‌هفته‌ای در خانه، ترکیبی از دوچرخه‌سواری و تمرینات قدرتی را دنبال کردند. این گروه با گروه کنترل که فقط حرکات کششی انجام می‌دادند، مقایسه شدند.
ترکیب آزمون‌های آزمایشگاهی و ارزیابی‌های روان‌شناسی
محققان، آزمون‌های آمادگی جسمانی در آزمایشگاه را با پرسش‌نامه‌های شخصیتی و ارزیابی‌های هفتگی از میزان لذت شرکت‌کنندگان ترکیب کردند تا ببینند که ویژگی‌های پنج‌گانه شخصیتی (برون‌گرایی، وظیفه‌شناسی، سازگاری، روان‌رنجوری، و گشودگی) چگونه تجربه افراد را در ورزش شکل می‌دهد.
ارتباط لذت از ورزش و ویژگی‌های شخصیتی
آیا ورزش می‌تواند لذت‌بخش‌تر باشد؟
یکی از راه‌های افزایش لذت در ورزش، انتخاب نوع ورزشی است که با شخصیت ما همخوانی داشته باشد. و این ایده در این تحقیق ثابت شد.
فلامینیا رونکا، نویسنده اصلی مقاله از مؤسسه ورزش، تمرین و سلامت دانشگاه UCL می‌گوید:
«ما دریافتیم که شخصیت می‌تواند در نحوه تعامل ما با ورزش و به‌خصوص در اینکه کدام نوع ورزش را بیشتر دوست داریم، تأثیرگذار باشد.»
پل برگس، نویسنده ارشد تحقیق و پژوهشگر مؤسسه علوم اعصاب شناختی UCL هم اضافه می‌کند:
«درک عوامل شخصیتی در طراحی و توصیه برنامه‌های فعالیت بدنی، احتمالاً در موفقیت آن‌ها نقش کلیدی دارد.»
روش تحقیق و برنامه تمرینی
ساختار تمرینات
در این مطالعه، ۱۳۲ داوطلب بین ۲۰ تا ۵۰ سال جذب شدند. نیمی از آن‌ها برنامه ساختارمندی با چهار جلسه در هفته داشتند که شامل موارد زیر بود:
- دوچرخه‌سواری آسان و طولانی
- تمرینات در آستانه توان
- اینتروال‌های شدید
- تمرینات قدرتی با وزن بدن
هر جلسه با اندازه‌گیری ضربان قلب در آزمایشگاه هدایت می‌شد. شرکت‌کنندگان نیز میزان لذت خود از هر جلسه را در مقیاس هفت‌امتیازی ثبت می‌کردند.
تطابق شخصیت و انتخاب نوع تمرین
مغز و شخصیت ما در تعامل با ورزش
رونکا می‌گوید:
«مغزهای ما به روش‌های مختلفی سیم‌کشی شده‌اند که رفتارها و نحوه تعامل ما با محیط را شکل می‌دهد. پس جای تعجب نیست که شخصیت هم در واکنش ما به شدت‌های مختلف تمرین نقش داشته باشد.»
نتایج تایید شهود رایج
داده‌ها نشان دادند:
- افراد برون‌گرا به سمت سخت‌ترین تمرینات کشیده شدند و در تست‌های آزمایشگاهی شدید، بیشترین لذت را گزارش کردند.
- افراد روان‌رنجور تمرینات خصوصی در خانه را ترجیح دادند. شدت تمرین برایشان مهم نبود، اما به استراحت‌های کوتاه نیاز داشتند.
- افراد وظیفه‌شناس و دارای گشودگی بالا نیز بدون توجه به لذت، منظم و از سر کنجکاوی یا تعهد به تمرینات پایبند ماندند.
شخصیت و عملکرد ورزشی
تفاوت آماری قابل‌توجه
آمارهای پشت این ترجیحات قابل توجه بود:
- برون‌گرایی با ظرفیت هوازی بالاتر و توان بیشتر در دوچرخه‌سواری ارتباط داشت.
- وظیفه‌شناسی با فعالیت هفتگی بیشتر و ترکیب بدنی متعادل‌تر همراه بود.
- روان‌رنجوری که معمولاً با اضطراب همراه است، الگوی متفاوتی داشت: این افراد تمرینات ملایم در خانه را دوست داشتند و در آپلود داده‌های ضربان قلب، کمتر منظم بودند اما در نهایت برنامه را به پایان رساندند.
تأثیر ورزش بر اضطراب و استرس
کاهش استرس با تمرین
آنچه پژوهشگران را شگفت‌زده کرد، ارتباط بین شخصیت، تغییرات آمادگی بدنی و استرس بود.
قبل از مداخله، سطح استرس هر دو گروه مشابه بود. اما پس از مداخله، به‌خصوص در افراد دارای روان‌رنجوری بالا، کاهش چشمگیر استرس مشاهده شد.
رونکا می‌گوید:
«این خبر فوق‌العاده‌ای است، چون نشان می‌دهد افرادی که بیشتر از کاهش استرس سود می‌برند، پاسخ خوبی به تمرین می‌دهند.»
نکته جالب‌تر اینکه این کاهش استرس به بهبود ظرفیت هوازی ارتباطی نداشت. یعنی صرفاً انجام فعالیتی که می‌توانستند از پسش برآیند، برای آرامش ذهن کافی بود.
توصیه نهایی: از غریزه ورزشی خود پیروی کنید
نویسندگان تاکید می‌کنند که لذت، نه صرفاً اراده، عامل اصلی ادامه دادن به ورزش است. مهم‌ترین بخش ورزش، انتخاب فعالیتی است که از آن لذت می‌بریم و حتی اگر در ابتدا پیدا نشود، انگیزه را حفظ کنیم.
رونکا می‌گوید:
«اگر از یک جلسه خاص لذت نبردیم، اشکالی ندارد. می‌توانیم سراغ چیز دیگری برویم.»
برگزس هم اضافه می‌کند:
«امیدواریم افراد با پیدا کردن فعالیت بدنی مورد علاقه‌شان، بیشتر تمایل به انجام آن داشته باشند. در نهایت، ما مجبور نیستیم سگ‌ها را برای پیاده‌روی مجبور کنیم؛ ولی انسان‌ها، آنقدر غیرفعال می‌شوند که حال‌شان بد می‌شود.»
وی ادامه می‌دهد:
«در واقع، بدن ما با ایجاد حال بد، ما را تنبیه می‌کند. اما برای دلایلی عجیب، بسیاری از انسان‌ها در دریافت این پیام از بدن‌شان ضعیف عمل می‌کنند.»
نتیجه‌گیری: برنامه‌ریزی ورزشی متناسب با شخصیت
در مجموع، یافته‌ها نشان می‌دهند که برنامه‌ریزی شخصی‌سازی‌شده در تمرینات، موثرتر است.
ورزش‌های شدید ممکن است مناسب افراد اجتماعی باشد، در حالی‌که افراد درون‌گرا یا مضطرب می‌توانند با تمرینات انفرادی و اینتروال‌های کوتاه بهتر پیش بروند.
مربیان می‌توانند:
- به افراد وظیفه‌شناس، اهداف بلندمدت و مشخص بدهند.
- برای افراد با گشودگی بالا، برنامه‌های متنوع و تازه طراحی کنند.
این رویکرد می‌تواند در جوامعی که یافتن انگیزه ورزشی چالش‌برانگیز است، به بهبود سلامتی کمک کند.
گرچه این مطالعه، محدودیت‌هایی مانند تمرکز بر افراد تحصیل‌کرده در لندن و اتکا به گزارش‌های شخصی داشت، اما همچنان نشان می‌دهد که شناخت روان‌شناختی می‌تواند ورزش را از یک اجبار به یک پاداش تبدیل کند.
نکته پایانی:
چه عاشق صدای بلند کلاس اسپینینگ باشید، چه طرفدار ریتم آرام تمرین در اتاق نشیمن، درس اصلی یکی است:
وقتی تمرین با شخصیت هماهنگ باشد، هم ذهن و هم بدن سود می‌برند.
