سیلاب‌ها تنها خسارات سازه‌ای و تخریب ساختمان‌ها را به دنبال ندارند، بلکه آثار جدی و بلندمدتی بر سلامت انسان نیز دارند. یافته‌های تازه پژوهشی در سطح بین‌المللی، زنگ خطر را برای کارشناسان سلامت در سراسر جهان به صدا درآورده است.
پژوهشی گسترده با یافته‌هایی نگران‌کننده
پروفسور «یومینگ گوئو» و پروفسور «شانشان لی» از دانشگاه موناش، تحقیق جامعی را رهبری کردند که در آن بیش از ۳۰۰ میلیون پرونده بستری در بیمارستان در هشت منطقه سیل‌خیز مورد بررسی قرار گرفت. این پروژه یکی از بزرگ‌ترین مطالعات انجام‌شده در جهان در زمینه ارتباط سیل و سلامت عمومی محسوب می‌شود.
افزایش چشمگیر بیماری‌ها پس از سیل
نتایج این تحقیق نشان داد که پس از وقوع یک سیلاب گسترده، میزان ابتلا به بیماری‌هایی که نیاز به بستری در بیمارستان دارند به طور میانگین ۲۶٪ افزایش می‌یابد. نکته نگران‌کننده اینجاست که این اثرات تا هفت ماه پس از سیل ادامه دارند.
سیلاب‌ها چگونه به سلامت آسیب می‌زنند؟
آب آلوده و بیماری‌های گوارشی
سیلاب می‌تواند زیرساخت‌ها از جمله جاده‌ها، ساختمان‌ها و شبکه‌های برق را تخریب کند، اما از آن مهم‌تر، منابع آب آشامیدنی را آلوده می‌سازد. این آلودگی زمینه را برای شیوع بیماری‌های گوارشی و عفونت‌های ناشی از پاتوژن‌ها فراهم می‌سازد.
آب راکد و گسترش بیماری‌های واگیر
آب‌های راکد پس از سیل محل مناسبی برای رشد پشه‌ها و سایر ناقلان بیماری می‌شوند. این شرایط به شیوع بیماری‌هایی مانند تب دنگی و مالاریا دامن می‌زند.
افزایش نرخ بیماری‌ها پس از سیل
افزایش دیابت، سرطان و اختلالات روانی
مطالعه فوق نشان داد که نرخ ابتلا به دیابت پس از سیل تا ۶۱٪ افزایش یافته است. همچنین اختلالات روانی ۱۱٪ و موارد ابتلا به سرطان نیز افزایش داشته‌اند. این بیماری‌ها ناشی از آسیب‌های جسمی مستقیم مانند برق‌گرفتگی یا غرق شدن نیستند، بلکه از تأثیرات ثانویه و تأخیر در درمان‌های حیاتی ناشی می‌شوند.
اخلال در روند درمان‌های حیاتی
تخریب جاده‌ها و زیرساخت‌ها موجب می‌شود بیماران نتوانند به موقع به جلسات دیالیز، شیمی‌درمانی یا معاینات پس از عمل خود برسند، که پیامدهای خطرناکی برای آن‌ها در پی دارد.
بهداشت نامناسب و اختلال در روند بهبود
ازدحام در پناهگاه‌ها و عفونت‌های تنفسی
کمبود فضای مناسب برای اسکان اضطراری، منجر به شرایط شلوغ و پرخطر می‌شود. این مسئله می‌تواند باعث بروز مشکلات تنفسی و افزایش خطر ابتلا به عفونت‌ها، به‌ویژه در شرایط بهداشتی نامطلوب شود.
دسترسی دشوار به داروها
در کمپ‌های موقت، دسترسی به داروهای ضروری دشوارتر می‌شود، از جمله داروهای قلبی یا درمان‌های خاص بیماران سرطانی که وابسته به مصرف منظم آن‌ها هستند.
فشار روانی و تضعیف سلامت عمومی
استرس ناشی از سیل و تأثیر آن بر ایمنی بدن
از دست رفتن خانه، جابه‌جایی اجباری و آسیب‌های مالی ناشی از سیل، استرس روانی شدیدی را ایجاد می‌کند که می‌تواند خواب را مختل کرده، سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و شرایط را برای ابتلا به بیماری‌های مختلف فراهم کند.
هزینه‌های غیرمنتظره و غفلت از سلامت
هزینه‌های بالای پس از سیل باعث می‌شود بسیاری از افراد معاینات معمول خود را به تعویق بیندازند، که این امر می‌تواند یک بیماری ساده را به مشکلی جدی و نیازمند بستری تبدیل کند.
چه کسانی در معرض خطر بیشتری هستند؟
کودکان و سالمندان، آسیب‌پذیرترین گروه‌ها
سالمندان به دلیل کاهش تحرک و نیاز به درمان‌های مستمر، بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند. کودکان نیز به علت بدن در حال رشدشان حساس‌تر هستند.
تراکم جمعیتی و افزایش ریسک
در مناطقی با تراکم جمعیتی بالا، احتمال انتقال بیماری‌ها بیشتر می‌شود و اثرات بهداشتی سیل در تمام گروه‌های سنی شدیدتر می‌شود.
نقش تغییرات اقلیمی در افزایش سیلاب‌ها
پروفسور گوئو می‌گوید: «افزایش شدت، مدت و فراوانی سیلاب‌ها به دلیل افزایش بارندگی‌های شدید و بالا آمدن سطح دریاها ناشی از گرم شدن زمین، قابل پیش‌بینی است.»
زیرساخت‌های ضعیف و آسیب‌پذیری بیشتر
در مناطقی که زیرساخت‌های پزشکی و عمومی ضعیف هستند، بازگشت به شرایط عادی پس از سیل بسیار کندتر صورت می‌گیرد و خطرات سلامتی تشدید می‌شود.
راهکارهایی برای کاهش بحران‌های سلامت پس از سیل
شناسایی بیماران در معرض خطر
تیم‌های درمانی می‌توانند با شناسایی زودهنگام بیماران آسیب‌پذیر، کلینیک‌های سیار راه‌اندازی کرده و داروهای ضروری را ذخیره کنند تا در صورت تخلیه، شرایط بدتری پیش نیاید.
اهمیت جاده‌های قابل دسترس
دولت‌ها باید مسیرهای حمل‌ونقل اضطراری را در شرایط مطلوب نگه دارند تا آمبولانس‌ها و تیم‌های نجات بتوانند بدون اختلال فعالیت کنند.
وضعیت اقتصادی و تأثیر آن بر سلامت پس از سیل
مناطق محروم و مشکلات امدادرسانی
در مناطق کم‌درآمد، نبود منابع کافی برای تخلیه‌های گسترده یا احداث پناهگاه‌های مقاوم، باعث می‌شود مردم از مراقبت‌های پزشکی صرف‌نظر کنند یا مراجعه را به تأخیر بیندازند، که منجر به آمار کمتر از واقعیت در بیمارستان‌ها می‌شود.
تقویت سیستم‌های امدادرسانی
افزایش مقاومت ساختمان‌ها، نگهداری مناسب جاده‌ها و ارتقای سامانه‌های هشدار زودهنگام، همگی اقداماتی حیاتی برای کاهش بحران‌های بهداشتی ناشی از سیلاب هستند.
همکاری جمعی برای مقابله با پیامدهای بهداشتی سیل
نقش دولت‌ها، سازمان‌های بهداشت و مردم
نقشه‌های خطر سیل باید به‌روزرسانی شده و سامانه‌های هشدار زودهنگام تقویت شوند. مراکز درمانی در مناطق سیل‌خیز می‌توانند با گروه‌های داوطلب همکاری کنند تا مراقبت‌های لازم را به‌صورت میدانی ارائه دهند.
اقدامات ساده، تأثیرگذار
اقداماتی به ظاهر ساده مانند تهیه برق اضطراری می‌تواند جان بیماران وابسته به دیالیز یا اکسیژن را نجات دهد.
لزوم مشارکت همه‌جانبه
بیمارستان‌ها به‌تنهایی نمی‌توانند با پیامدهای گسترده سیلاب مقابله کنند. سازمان‌های بهداشتی، دولت‌های محلی و داوطلبان باید به‌صورت هماهنگ عمل کنند.
همه افراد در کاهش بحران‌های سلامتی پس از سیل نقش دارند. رویکردهای هماهنگ می‌تواند از بروز بدترین سناریوها جلوگیری کند و از گروه‌های آسیب‌پذیر حمایت کند.
این مطالعه در مجله علمی Nature Water منتشر شده است.
