تصور کنید میان‌وعده‌ای را برمی‌دارید، بسته‌بندی آن را باز می‌کنید و شروع به خوردن می‌کنید. اما آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که ممکن است چه موادی ناخواسته وارد غذای شما شوند؟ مواد شیمیایی مصنوعی از طریق بسته‌بندی، فرآوری و نگهداری به غذا راه پیدا می‌کنند. این مواد قابل مشاهده نیستند، اما حضورشان واقعی است و نگرانی‌های جدی درباره سلامت انسان ایجاد کرده‌اند.
مقاله‌ای که اخیراً در ژورنال Nature Medicine منتشر شده، به دنیای پنهان آلاینده‌های غذایی پرداخته است.
ترکیبات شیمیایی موجود در بسته‌بندی و تماس با غذا
برخلاف باور عمومی، تمرکز این تحقیق فقط بر مواد نگهدارنده و افزودنی‌ها نبوده است. پژوهشگران مواد شیمیایی‌ای را بررسی کردند که از طریق بسته‌بندی و مواد در تماس با غذا به آن نفوذ می‌کنند؛ موادی مانند پلاستیک‌ها، فلزات و کاغذهایی که برای پیچیدن، نگهداری و فرآوری مواد غذایی استفاده می‌شوند.
مهاجرت شیمیایی از بسته به غذا
مواد شیمیایی مصنوعی، ناخوانده‌هایی هستند که به زنجیره غذایی ما راه یافته‌اند. این مواد از مواد اولیه غذا نمی‌آیند، بلکه از طریق بسته‌بندی، ظروف نگهداری و تجهیزات فرآوری وارد می‌شوند.
مواد شیمیایی‌ای مانند بیسفنول‌ها، فتالات‌ها و ترکیبات PFAS تنها در سطح باقی نمی‌مانند. آن‌ها از پوشش‌های پلاستیکی به ساندویچ شما، و از پوشش قوطی‌ها به سوپ شما منتقل می‌شوند.
رابطه مستقیم با غذاهای فرافرآوری‌شده
هر چه مصرف غذاهای فرافرآوری‌شده بیشتر باشد، میزان مواجهه با این مواد نیز بالاتر خواهد بود. این غذاها نه‌تنها حاوی طعم‌دهنده‌ها و نگهدارنده‌های مصنوعی‌اند، بلکه در بسته‌بندی‌هایی نگهداری می‌شوند که مواد شیمیایی را نشت می‌دهند.
چهار مرحله بحرانی آلودگی شیمیایی غذا
حمل‌ونقل
در مرحله اول، مواد غذایی در ظروفی نگهداری می‌شوند که اغلب دارای پوشش‌های مصنوعی هستند. این پوشش‌ها می‌توانند باعث نفوذ مواد شیمیایی به داخل غذا شوند.
فرآوری
در مرحله دوم، تجهیزات پلاستیکی و فلزی در تماس مستقیم با غذا قرار می‌گیرند. این تماس خطر آلودگی را افزایش می‌دهد.
بسته‌بندی
در مرحله سوم، بسته‌بندی با پوشش‌های پلاستیکی و قوطی‌های فلزی که به ظاهر بی‌خطر هستند، می‌تواند به کانالی برای انتقال مواد مصنوعی به غذا تبدیل شود.
آماده‌سازی
در مرحله نهایی، حرارت دادن غذاهای بسته‌بندی‌شده با پلاستیک در مایکروویو، فرآیند نشت مواد شیمیایی را تشدید کرده و این آلاینده‌ها را مستقیماً وارد وعده غذایی شما می‌کند.
سیستم پنهان انتقال مواد سمی
غذاهای فرافرآوری‌شده برای راحتی و طعم بهینه‌سازی شده‌اند، اما در واقع نقش ناقل مواد شیمیایی مصنوعی را نیز ایفا می‌کنند.
غذاهایی که در هر مرحله از تولید در تماس با مواد مصنوعی قرار دارند، به‌احتمال زیاد میزان بالاتری از مواد شیمیایی را در خود خواهند داشت.
پیامدهای جدی برای سلامت
این مطالعه آلاینده‌های موجود در غذا را با بیماری‌هایی مانند سرطان، بیماری‌های قلبی و اختلالات متابولیک مرتبط می‌داند.
نادیده‌گرفتن خطر در سیاست‌گذاری‌های سلامت عمومی
جین مانکه، نویسنده اصلی این تحقیق از بنیاد Food Packaging Forum، توضیح می‌دهد که شواهد علمی به‌وضوح نشان می‌دهد غذاهای بسته‌بندی‌شده و فرافرآوری‌شده حاوی ترکیبات مصنوعی و میکروپلاستیک‌های مختلف هستند.
چارچوب‌های نظارتی ناکافی
اگرچه وجود این مواد شیمیایی به‌خوبی مستند شده و تأثیرات مضر آن‌ها واضح است، اما قوانین و مقررات فعلی هنوز نمی‌توانند دامنه کامل این مشکل را پوشش دهند.
روش‌های تست قدیمی و ناکارآمد
بسیاری از روش‌های آزمایش موجود برای شناسایی این آلاینده‌ها قدیمی و محدود به مواد شناخته‌شده هستند.
نیاز به نوآوری در روش‌های آزمایش
تحقیق منتشرشده در Nature Medicine خواستار استفاده از روش‌های نوین برای شناسایی آلاینده‌های نوظهور و میکروپلاستیک‌ها پیش از آن است که از غربالگری نظارتی عبور کنند.
آیا بسته‌بندی غذا، سلامت را تهدید می‌کند؟
در حالی‌که بسته‌بندی برای محافظت از غذا طراحی شده، در واقع ممکن است برعکس عمل کند. ظروف پلاستیکی، قوطی‌های فلزی و حتی پوشش‌های کاغذی می‌توانند مواد شیمیایی را به غذا منتقل کنند.
طراحی مجدد؛ نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت
مطالعه مذکور تأکید دارد که طراحی ایمن‌تر و پایدارتر برای بسته‌بندی مواد غذایی باید در اولویت سیاست‌گذاران قرار گیرد.
بازنگری در تعریف ایمنی غذایی
مانکه توضیح می‌دهد که مسأله‌ای گسترده‌تر از صرفاً یک ماده شیمیایی خاص مطرح است. او خاطرنشان می‌کند که تأثیرات سلامت ناشی از این نوع آلودگی غذایی هنوز به‌درستی درک و مطالعه نشده‌اند.
«شواهد علمی نشان می‌دهند که لازم است رویکردی جامع در سیاست‌گذاری اتخاذ شود؛ رویکردی که سلامت انسان و سیاره را همزمان در نظر بگیرد، از جمله اثرات ترکیبات شیمیایی در تماس با غذا (FCCs).»
مسیر آینده: تغییر عادات و اصلاح سیاست‌ها
اگر به مصرف غذاهای فرافرآوری‌شده ادامه دهیم، در واقع به مصرف مواد شیمیایی مصنوعی ادامه داده‌ایم.
تحقیق منتشرشده در Nature Medicine به‌روشنی نشان می‌دهد که به بسته‌بندی ایمن‌تر، آزمون‌های دقیق‌تر و مقررات سخت‌گیرانه‌تری نیاز داریم.
اما مهم‌تر از همه، باید درباره آنچه می‌خوریم تجدیدنظر کنیم. غذاهای فرافرآوری‌شده شاید راحت باشند، اما خطرات نامرئی با خود به همراه دارند. شاید وقت آن رسیده که دقیق‌تر به میان‌وعده دست‌مان نگاه کنیم و ببینیم چه چیزهایی در دل آن پنهان شده‌اند.
