احساس راحتی در فضای داخلی تنها به دمای هوا مربوط نمی‌شود. پوست ما به طور مداوم پیام‌هایی از گرما و سرما به مغز ارسال می‌کند و این پیام‌ها با احساسی که از راحتی داریم هم‌راستا است.
مروری جامع بر ۱۷۲ مطالعه منتشرشده از سال ۲۰۰۰ تاکنون نشان می‌دهد که میان دمای پوست و ادراک حرارتی رابطه‌ای مستقیم و قوی وجود دارد.
دمای پوست؛ کلید فهم راحتی انسان
این پژوهش به سرپرستی پروفسور جان کایزر کلاوتیت از دانشکده مهندسی دانشگاه ناتینگهام انجام شده است.
او توضیح می‌دهد که چرا دمای میانگین پوست (MST) اهمیت دارد؛ چرا که این شاخص با یک عدد، وضعیت کل بدن را خلاصه می‌کند و بالا و پایین رفتن آن با میزان گرما یا سرمایی که افراد گزارش می‌دهند، همخوان است.
«دمای پوست به ما نشان می‌دهد که افراد در محیط داخلی احساس گرما، سرما یا راحتی دارند»
— پروفسور کلاوتیت
این مرور همچنین نشان می‌دهد که استفاده از داده‌های پوست می‌تواند به طراحی فضاهای ایمن‌تر، سالم‌تر و پایدارتر کمک کند.
چرا صورت و دست‌ها اهمیت بیشتری دارند؟
بر اساس تحلیل‌ها:
- صورت و دست‌ها بهترین نقاط برای سنجش راحتی هستند؛ چون حساس‌ترند، به راحتی قابل اندازه‌گیری‌اند و معمولا با لباس ضخیم پوشانده نمی‌شوند.
- خنک‌سازی موضعی (مانند پشت یا قفسه سینه) تأثیر بیشتری بر راحتی دارد تا گرم کردن نقطه‌ای کوچک. دلیل آن این است که گیرنده‌های سرما در سطح پوست بیشترند و خنک‌سازی جریان خون را سریع تغییر می‌دهد.
- برای تابستان، تمرکز بر خنک‌کردن نواحی بزرگ‌تر بدن کارآمدتر از دمیدن مستقیم هوای سرد به دست‌ها یا پاهاست.
راحتی یکسان برای همه وجود ندارد
نتایج نشان می‌دهد که راحتی حرارتی جهانی و یکسان نیست:
- افراد مسن معمولا حساسیت کمتری به گرما دارند و همین امر خطر گرمازدگی را در روزهای گرم برای آنها افزایش می‌دهد.
- جنسیت نیز اثرگذار است. بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که زنان نسبت به شرایط مختلف احساسات قوی‌تری گزارش می‌کنند.
- اقلیم محل زندگی نیز نقش دارد؛ کسانی که در مناطق گرم رشد کرده‌اند، واکنش متفاوتی نسبت به افراد مناطق سردسیر نشان می‌دهند.
مدل‌های شخصی‌سازی‌شده با کمک فناوری
پژوهشگران در حال توسعه مدل‌های شخصی راحتی هستند که از حسگرهای پوشیدنی برای اندازه‌گیری دمای پوست و سیگنال‌های دیگر استفاده کرده و وضعیت راحتی فرد را پیش‌بینی می‌کنند.
- ترکیب داده‌های دست‌بند، مچ پا و ضربان قلب دقت بالایی در پیش‌بینی نشان داده است.
- دوربین‌ها و بینایی کامپیوتری نیز وارد این حوزه شده‌اند؛ با استفاده از تصاویر حرارتی مادون قرمز می‌توان بدون سنسورهای پیچیده، احساس حرارتی افراد را تخمین زد.
- یادگیری ماشین به این سیستم‌ها کمک می‌کند تا تنها با داده‌های چند نقطه بدن، مانند بازو، پشت و مچ، راحتی شخصی را دقیق پیش‌بینی کنند.
حرکت به سوی راحتی متناسب با هر فرد
بیشتر ساختمان‌ها هنوز بر اساس شاخص‌های قدیمی مانند Predicted Mean Vote (PMV) کار می‌کنند که دقت آن حدود یک‌سوم است. به همین دلیل برخی افراد در یک دفتر احساس گرما می‌کنند، در حالی که دیگران همان‌جا احساس سرما دارند.
- ادغام داده‌های دمای پوست در چرخه‌های کنترل می‌تواند مصرف انرژی را کاهش دهد، خطرات سلامت را کمتر کند و با استفاده از داده‌های ساده و محلی، حریم خصوصی افراد را حفظ نماید.
- این روش همچنین عدالت را تقویت می‌کند؛ کودکانی که نمی‌توانند نیاز خود را بیان کنند یا سالمندانی که دیرتر متوجه گرمازدگی می‌شوند، از این سیستم‌ها بهره‌مند خواهند شد.
«ما آینده‌ای را می‌بینیم که فناوری‌های هوشمند ساختمان با تکیه بر داده‌های فیزیولوژیک، محیط‌هایی راحت‌تر و کارآمدتر ایجاد می‌کنند، بدون آنکه نیاز به دخالت مداوم ساکنان باشد.»
— پروفسور کلاوتیت
کاربردهای روزمره دمای پوست
- پوشیدنی‌ها اکنون دمای پوست را برای پایش خواب، استرس و بازیابی بدن اندازه‌گیری می‌کنند.
- با رضایت کاربر و مدیریت صحیح داده، خانه‌ها می‌توانند پیش از رسیدن فرد اتاق خواب را خنک کنند یا محیط کار را هنگام سرد شدن دست‌ها گرم سازند.
- مدیران ساختمان‌ها می‌توانند از داده‌های جمعی و ناشناس برای تنظیم سیستم‌های تهویه و صرفه‌جویی انرژی استفاده کنند.
- طراحی‌های آینده شامل صندلی‌هایی با پشت خنک‌کننده می‌شود که تأثیری بیشتر از یک دریچه هوای پرقدرت در کف دارند.
- در محیط‌های مراقبتی، پایش دمای پوست به پرستاران کمک می‌کند تا سالمندانی را که دیر متوجه گرمازدگی می‌شوند، بهتر محافظت کنند.
جمع‌بندی
این پژوهش که در مجله Energy and Built Environment منتشر شده است، نشان می‌دهد که دمای پوست یک شاخص کلیدی برای درک راحتی حرارتی در محیط‌های داخلی است.
با در نظر گرفتن این شاخص، می‌توان ساختمان‌هایی طراحی کرد که سالم‌تر، هوشمندتر و کارآمدتر باشند.
اگر شما هم به طراحی محیط‌های داخلی سالم، هوشمند و پایدار علاقه‌مندید، از همین امروز در مورد فناوری‌های پایش دمای پوست و مدل‌های راحتی شخصی بیشتر بخوانید. آینده راحتی در دستان شماست!
