روزه‌داری متناوب در سال‌های اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است. برخی آن را ابزاری برای کاهش وزن می‌دانند و دیگران به آن به‌عنوان راهبردی برای بهبود سلامتی کلی نگاه می‌کنند. این روش بر تقسیم روز به دوره‌های مشخصی از غذا خوردن و روزه گرفتن مبتنی است.
فواید و چالش‌های نهفته
بسیاری این رویکرد را راهی برای دستیابی به مزایای سلامتی بالقوه دانسته‌اند. اما اکنون دیدگاهی تازه نشان می‌دهد که اگرچه این روش ممکن است به برخی بهبودهای متابولیکی کمک کند، چرخشی شگفت‌انگیز نیز وجود دارد که کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
عوارض کمتر شناخته شده
در میان تیترهایی که از اثرات روزه‌داری متناوب بر سطح قند خون یا کاهش التهاب خبر می‌دهند، یک نکته مهم و کمتر شناخته شده نهفته است.
تحقیقات جدید نشان می‌دهد که الگوهای روزه‌داری متناوب ممکن است سرعت رشد مو را در هم موش‌ها و هم انسان‌ها کاهش دهد.
تأثیر روزه‌داری بر رشد مو
رشد مو فرآیندی خطی و پیوسته نیست. این روند شامل دوره‌هایی است که فولیکول‌های مو غیرفعال هستند و دوره‌هایی که فعال می‌شوند. محققان در این مطالعه به بررسی اثرات این الگوهای غذایی بر بازسازی مو پرداختند.
در آزمایش‌های انجام شده روی موش‌ها، الگوهای رایج روزه‌داری متناوب مانند ۱۶ ساعت روزه و ۸ ساعت غذا خوردن یا غذا خوردن یک روز در میان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد موش‌هایی که این الگوها را رعایت کردند، پس از گذشت بیش از سه ماه تنها بازسازی جزئی مو داشتند. این در حالی بود که موش‌هایی که بدون محدودیت غذا می‌خوردند، به سرعت بخش عمده‌ای از موهای خود را بازسازی کردند.
علت کاهش سرعت رشد
این مطالعه که در مجله Cell منتشر شده است، فرایندی مرتبط با استرس اکسیداتیو را شناسایی کرده است.
- بدن به‌طور معمول گلوکز را به‌عنوان سوخت مصرف می‌کند، اما در شرایط روزه‌داری به چربی متکی می‌شود. در این شرایط اسیدهای چرب آزاد وارد بافت‌های مختلف می‌شوند.
- در مورد فولیکول‌های مو، این تغییر همیشه به‌آرامی انجام نمی‌شود. سلول‌های بنیادی فولیکول‌های مو که در تولید موهای جدید نقش دارند، در محیطی پر از گونه‌های اکسیژن واکنش‌پذیر قرار می‌گیرند.
- نتیجه این وضعیت، شرایط نامساعد برای سلول‌هایی است که باید قوی بمانند تا رشد جدید را آغاز کنند.
آثار مشاهده شده در انسان
محققان این اثرات را روی انسان‌ها نیز بررسی کردند. در یک آزمایش بالینی کوچک که روی بزرگسالان سالم انجام شد، شرکت‌کنندگانی که به‌طور روزانه ۱۸ ساعت روزه می‌گرفتند، در مقایسه با کسانی که برنامه غذایی عادی داشتند، کاهش سرعت رشد مو را نشان دادند.
این کاهش سرعت در انسان‌ها نسبت به موش‌ها کمتر قابل توجه بود. این امر احتمالاً به تفاوت چرخه رشد مو در انسان‌ها مرتبط است.
- سلول‌های انسانی زمان بیشتری برای بازسازی نیاز دارند و رشد مو نیز با سرعت کمتری پیش می‌رود.
- با این حال، کاهش ۱۸ درصدی سرعت رشد مو، مسئله‌ای قابل توجه برای بررسی بیشتر است.
دیدگاه متخصصان سلامت
بینگ ژانگ، استادیار دانشگاه Westlake در چین و محقق اصلی این مطالعه، اظهار داشت:
«ما نمی‌خواهیم مردم را از روزه‌داری متناوب بترسانیم، زیرا این روش با بسیاری از اثرات مفید مرتبط است. اما آگاهی از این تأثیرات غیرمنتظره نیز مهم است.»
متخصصان سلامت که در این مطالعه دخیل نبودند، به این نکته اشاره کرده‌اند که کاهش وزن سریع — صرف‌نظر از روش — ممکن است بر کیفیت یا ضخامت مو تأثیر بگذارد.
روزه‌داری متناوب می‌تواند این پدیده را تشدید کند، زیرا تغییرات متابولیکی مکرر در این روش وجود دارد. دلیل دقیق زیستی این مسئله همچنان تحت بررسی است.
سایر آثار روزه‌داری
این مطالعه جدید در بررسی رشد مو برجسته است، اما مطالعات دیگر نشان داده‌اند که روزه‌داری می‌تواند به روش‌های غیرمنتظره دیگری نیز بر سیستم‌های بدن تأثیر بگذارد.
فواید ممکن:
- بهبود حساسیت به انسولین
- کاهش التهاب
- احتمال کمک به بهبودی دیابت نوع ۲ تحت شرایط خاص
مخاطرات ممکن:
- افزایش خطر سنگ کیسه صفرا
- مرگ و میر ناشی از بیماری‌های قلبی
- احتمال ارتباط با سرطان کولون در برخی موارد
حفظ سلامت مو در روزه‌داری
رژیمی متعادل شامل غذاهای غنی از مواد مغذی و ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری توصیه می‌شود. غذاهای سرشار از پروتئین، آهن، روی و چربی‌های سالم می‌توانند به سلامت پوست، مو و ناخن‌ها کمک کنند.
برخی کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که مشورت با متخصص تغذیه برای کسانی که رژیم‌های غذایی خاصی را امتحان می‌کنند، می‌تواند مفید باشد. این راهنمایی کمک می‌کند تا اطمینان حاصل شود که مواد مغذی و سطح انرژی کافی برای بدن تأمین می‌شود.
آینده تحقیقات
این یافته‌ها درهای جدیدی به روی مطالعات بیشتر باز کرده است تا بررسی شود که بافت‌های مختلف بدن چگونه پاسخ می‌دهند.
مطالعات آینده ممکن است به روند ترمیم زخم یا محافظت از سلول‌های بنیادی حساس فولیکول‌های مو بپردازد. انجام آزمایش‌های بزرگ‌تر انسانی می‌تواند نشان دهد که آیا این اثرات فقط بر گروه‌های خاصی تأثیر می‌گذارد یا خیر.
جمع‌بندی
با وجود مسئله رشد مو، روزه‌داری متناوب همچنان برای بسیاری از افراد جذابیت دارد. این مطالعه از مردم نمی‌خواهد رژیم‌های غذایی محدود خود را کنار بگذارند، اما توصیه می‌کند که این روش‌ها با آگاهی و هوشیاری دنبال شوند.
بدن انسان پیچیده است و هیچ رویکردی برای همه مناسب نیست. در حال حاضر، کسانی که روزه‌داری می‌کنند، ممکن است بخواهند تغییرات احتمالی در موهای خود را تحت نظر داشته باشند یا در صورت مشاهده هرگونه مشکل با متخصصان سلامت مشورت کنند.
هر رژیم غذایی یا استراتژی تغذیه‌ای مزایا و معایب خاص خود را دارد. با روشن شدن شواهد بیشتر، مردم می‌توانند تصمیمات بهتری مطابق با اهداف سلامتی شخصی خود بگیرند.
