کوالاها را همه در کارت‌پستال‌ها و سوغاتی‌ها می‌بینند. حیواناتی آرام که در میان شاخه‌های درختان در حال خواب‌اند. اما در دنیای امروز، زندگی برای کوالاها دیگر به این سادگی نیست.
جمعیت کوالاها در سراسر استرالیا رو به کاهش است. تخریب زیستگاه، بیماری و پاک‌سازی زمین‌ها خسارت‌های سنگینی وارد کرده است. بسیاری از جنگل‌ها اکنون به لکه‌هایی کوچک در میان جاده‌ها و ساختمان‌ها تبدیل شده‌اند.
خطر پنهان؛ زمانی که کوالاها از درخت پایین می‌آیند
آمار مرگبار تنها در چند دقیقه
اکثر مردم نمی‌دانند کوالاها هنگام ترک درختان با چه خطراتی مواجه می‌شوند. پژوهشی جدید یافته‌ای نگران‌کننده را آشکار کرده است. هرچند کوالاها در طول روز تنها حدود ده دقیقه روی زمین می‌مانند، اما همین دقایق کوتاه، مسئول حدود دوسوم مرگ‌های ثبت‌شده در میان کوالاهاست.
چرا کوالاها از درخت پایین می‌آیند؟
گابریلا اسپارکس، دانشجوی دکترای دانشگاه کوئینزلند، در پی درک بهتر رفتار کوالاها بود. او می‌گوید:
«کوالاها بیشتر در درختان زندگی می‌کنند، اما به دلیل پاک‌سازی گسترده زمین‌ها، مجبور شده‌اند به سطح زمین بیایند و این آن‌ها را در معرض خطر جدی مصدومیت و مرگ قرار می‌دهد. هدف من این بود که بفهمم کوالاها هنگام حرکت روی زمین چه می‌کنند.»
هرچند سال‌هاست می‌دانیم خودروها و سگ‌ها تهدید اصلی برای کوالاهای زمینی هستند، اما جزئیات زیادی درباره نحوه حرکت و رفتار آن‌ها در این شرایط ناشناخته مانده بود.
شکاف‌های مهم دانشی
اسپارکس ادامه می‌دهد:
«هنوز به‌درستی نمی‌دانیم کوالاها چند وقت یک‌بار از درخت پایین می‌آیند، چقدر یا با چه سرعتی حرکت می‌کنند، چه مدت روی زمین می‌مانند، یا چه عواملی بر تصمیم آن‌ها تأثیر می‌گذارد.»
این شکاف‌های دانشی حیاتی‌اند، چرا که برای شناسایی مناطق و زمان‌های پرخطر و تدوین راهکارهای محافظتی، باید این اطلاعات را در اختیار داشت.
رهگیری دقیق حرکات کوالاها در زیستگاه
استفاده از قلاده‌های هوشمند
برای این مطالعه، اسپارکس و تیمش از قلاده‌های ویژه‌ای روی کوالاهای وحشی استفاده کردند. این قلاده‌ها به ردیاب GPS و حسگرهایی به نام شتاب‌سنج (accelerometer) مجهز بودند.
- GPS موقعیت مکانی را هر پنج دقیقه ثبت می‌کرد
- هنگام شروع حرکت روی زمین، فاصله ثبت اطلاعات به هر پنج ثانیه کاهش می‌یافت
- شتاب‌سنج‌ها، جزئیات حرکت کوالا را نشان می‌دادند؛ از راه رفتن گرفته تا نشستن و بالا رفتن از درخت
اطلاعات دقیق بی‌سابقه
اسپارکس توضیح می‌دهد:
«ترکیب داده‌های GPS با اطلاعات شتاب‌سنج، تصویر بی‌نظیری از نحوه حرکت کوالاها در زیستگاه‌شان به ما داد.»
کوالاها درخت را ترجیح می‌دهند
فقط ۲ تا ۳ بار در شب
نتایج پژوهش کاملاً روشن بود: کوالاها بیشتر وقت خود را در درختان می‌گذرانند؛ در آنجا می‌خوابند، غذا می‌خورند و استراحت می‌کنند.
آنچه پژوهشگران را شگفت‌زده کرد، کمیِ استفاده از زمین توسط کوالاها بود.
اسپارکس می‌گوید:
«کوالاها در طول شب تنها ۲ تا ۳ بار پایین می‌آیند و در مجموع حدود ۱۰ دقیقه را روی زمین می‌گذرانند؛ یعنی کمتر از ۱٪ از شبانه‌روز آن‌ها.»
وقتی درخت‌ها از هم دور می‌شوند
کوالاها فقط برای جابجایی بین درختان از زمین استفاده می‌کنند. اما در مناطقی که فاصله درختان زیاد است، حرکت روی زمین اجتناب‌ناپذیر می‌شود.
حرکت کند و محتاطانه کوالاها
حیوانات در خطر معمولاً سریع می‌دوند… اما کوالا خیر!
برخلاف تصور رایج که حیوانات در موقعیت خطر به سرعت فرار می‌کنند، این تحقیق نشان داد کوالاها در چنین شرایطی کند و با وقفه‌های زیاد حرکت می‌کنند.
آن‌ها تقریباً به همان اندازه که راه می‌روند، می‌نشینند و مکث می‌کنند.
اسپارکس می‌افزاید:
«کوالاها فقط حدود ۷٪ از مدت حضور روی زمین را در حال جهش (bound) بودند. احتمالاً آن‌ها در حال بررسی محیط و ارزیابی درخت مناسب برای بالا رفتن‌اند. یا شاید به‌خاطر هزینه بالای انرژی در جهش کردن، از آن اجتناب می‌کنند.»
بررسی ایمنی محیط
این احتمال وجود دارد که کوالا پیش از بالا رفتن، محیط را از نظر ایمنی بررسی کند. همچنین شاید از حرکات سریع برای صرفه‌جویی در انرژی پرهیز می‌کند.
راهکارهایی برای حفظ جان کوالاها
هدف: نگه داشتن کوالا در درخت
این پژوهش که اولین مطالعه در ثبت دقیق حرکت‌های زمینی کوالاهای وحشی است، خطرات آشکار را مشخص و همزمان سوالات تازه‌ای را مطرح کرده است.
اسپارکس و تیمش اکنون در حال بررسی عواملی هستند که باعث می‌شود کوالاها مدت بیشتری در درخت بمانند.
او می‌گوید:
«ما در حال شناسایی ویژگی‌های محیطی هستیم که باعث می‌شود کوالاها مدت بیشتری در درخت بمانند. اگر بتوانیم درخت‌ها یا شرایط زیستگاهی‌ای را پیدا کنیم که کوالاها را در درخت نگه دارد، شاید بتوانیم چشم‌اندازها را طوری طراحی و مدیریت کنیم که نیاز به حرکت زمینی را کاهش دهیم.»
کاهش فاصله درختان
هدف آن‌ها یافتن درخت‌ها و زیستگاه‌هایی است که نیاز کوالا به حرکت زمینی را کمتر کند. اقداماتی کوچک مانند اتصال تاج درختان و کم‌کردن فاصله بین آن‌ها می‌تواند مفید باشد.
اقداماتی کوچک اما حیاتی
تیم تحقیقاتی امیدوار است نتایج این پژوهش بتواند مسیر حفاظت از کوالاها را روشن‌تر کند. اقداماتی ساده مثل کاشت درخت‌های مناسب، می‌تواند در کاهش سفرهای خطرناک زمینی موثر باشد.
اسپارکس در پایان می‌گوید:
«این پژوهش فقط یکی از قطعات پازل است، اما لایه مهمی به درک ما از نحوه سازگاری کوالاها با محیط زیست انسانی‌شده اضافه می‌کند.»
ارائه در همایش علمی
یافته‌های این پژوهش در کنفرانس سالانه انجمن زیست‌شناسی تجربی (Society for Experimental Biology) در آنتورپ بلژیک در ماه جولای ارائه خواهد شد.
