دانشمندان موفق شده‌اند به روشی نوآورانه برای تشخیص زودهنگام آلزایمر دست یابند که می‌تواند شیوه درمان و پیشگیری از این بیماری را متحول کند. پژوهشی مشترک از دانشگاه بث (University of Bath) و دانشگاه بریستول (University of Bristol) نشان می‌دهد که یک آزمایش ساده امواج مغزی می‌تواند سال‌ها قبل از ظهور علائم بالینی، اختلالات حافظه مرتبط با آلزایمر را شناسایی کند.
روش جدید تشخیص آلزایمر با تست Fastball
فناوری Fastball چیست؟
آزمایش Fastball EEG یک تست سه دقیقه‌ای است که فعالیت مغز را در هنگام مشاهده‌ی مجموعه‌ای از تصاویر توسط شرکت‌کنندگان ثبت می‌کند. این روش نیازی به پاسخ‌دهی یا یادآوری اطلاعات از سوی بیمار ندارد، در نتیجه بسیار دقیق‌تر و عینی‌تر از تست‌های حافظه‌ی سنتی عمل می‌کند.
ویژگی‌های کلیدی Fastball
- غیرفعال و بدون نیاز به همکاری پیچیده بیمار
- قابل استفاده در محیط‌های خانگی و غیرکلینیکی
- قابل اعتماد، سریع و مقرون‌به‌صرفه
- امکان تشخیص زودهنگام اختلالات حافظه
پژوهشگران اثبات کردند که این روش حتی در افرادی که دچار اختلال شناختی خفیف (MCI) هستند، نیز اختلالات حافظه را شناسایی می‌کند؛ حالتی که اغلب به آلزایمر منجر می‌شود.
اهمیت تشخیص زودهنگام آلزایمر
درمان‌های جدید، فرصت‌های تازه
داروهای نوینی مانند دونانماب (Donanemab) و لکانماب (Lecanemab) در درمان آلزایمر بسیار امیدوارکننده هستند، اما تنها زمانی بیشترین اثر را دارند که بیماری در مراحل اولیه شناسایی شود.
با این حال، طبق آمار، در انگلستان یک نفر از هر سه فرد مبتلا به زوال عقل، تشخیص رسمی دریافت نکرده است. این تأخیر باعث می‌شود بسیاری از بیماران:
- به درمان‌های به‌موقع دسترسی نداشته باشند،
- فرصت شرکت در تحقیقات بالینی را از دست بدهند،
- و نتوانند از حمایت‌های لازم بهره‌مند شوند.
نظر متخصصان
دکتر جورج استوثارت، سرپرست این مطالعه از دانشگاه بث، می‌گوید:
“ما با ابزارهای فعلی، ۱۰ تا ۲۰ سال اول بروز آلزایمر را از دست می‌دهیم. تست Fastball می‌تواند این روند را تغییر دهد و کاهش حافظه را بسیار زودتر، سریع‌تر و دقیق‌تر شناسایی کند.”
ارتباط اختلال شناختی خفیف با آلزایمر
آلزایمر معمولاً سال‌ها قبل از بروز علائم، با تغییرات خاموش در مغز آغاز می‌شود.
اختلال شناختی خفیف، به‌ویژه نوع فراموشی‌زا (Amnestic MCI)، مرحله‌ای کلیدی و گذار میان سلامت شناختی و زوال عقل محسوب می‌شود.
- افراد مبتلا به این حالت معمولاً مشکلات جدی در حافظه دارند.
- احتمال پیشرفت به زوال عقل در آن‌ها بالاتر از سایر انواع اختلال شناختی است.
- تست Fastball به‌طور ویژه روی حافظه تشخیصی تمرکز می‌کند و به‌جای توجه به مهارت‌های کلامی یا تمرکز، پاسخ ناخودآگاه مغز به تصاویر آشنا را ثبت می‌کند.
از آزمایشگاه تا خانه‌های مردم
یکی از دستاوردهای مهم این تحقیق این است که برای اولین بار، تست Fastball خارج از محیط‌های آزمایشگاهی و در خانه‌ها اجرا شد. این نوآوری می‌تواند به:
- غربالگری گسترده‌تر،
- پایش منظم بیماران،
- و شناسایی سریع‌تر آلزایمر با استفاده از تجهیزات کم‌هزینه
کمک کند.
پژوهشگران امیدوارند که این تست به‌زودی در:
- مطب پزشکان عمومی،
- کلینیک‌های حافظه،
- و حتی خانواده‌ها
قابل استفاده باشد.
رفع محدودیت‌های تست‌های حافظه سنتی
تست‌های حافظه‌ی سنتی معمولاً با سوگیری‌های فرهنگی، زبانی و تحصیلی مواجه‌اند و نیاز به همکاری فعال بیمار دارند.
اما Fastball:
- بدون نیاز به یادآوری اطلاعات،
- تنها با ثبت امواج مغزی،
- و از طریق تحریک بصری پایدار،
در زمانی کوتاه، داده‌های دقیق و قابل اعتمادی ارائه می‌دهد.
تحقیقات نشان داده‌اند که این روش حتی در بازه‌ای یک‌ساله نیز نتایج قابل اعتمادی ارائه می‌دهد و می‌تواند بیماران در معرض خطر را قبل از بروز علائم آشکار شناسایی کند.
پشتیبانی و آینده‌ی تحقیق
این مطالعه با حمایت آکادمی علوم پزشکی بریتانیا و خیریه‌ی BRACE انجام شده است.
کریس ویلیامز، مدیرعامل BRACE، می‌گوید:
“Fastball ابزاری فوق‌العاده است که می‌تواند برای هر کسی که به هر دلیلی قادر به دریافت تشخیص زوال عقل در محیط‌های بالینی نیست، فرصت بزرگی فراهم کند.”
امیدی تازه برای خانواده‌ها
پژوهشگران معتقدند که تست Fastball می‌تواند:
- راه را برای درمان‌های زودهنگام باز کند،
- دسترسی به درمان‌های نوین را تسهیل نماید،
- و هزینه‌های تشخیص و پایش را به شکل چشمگیری کاهش دهد.
این یافته‌ها در مجله‌ی Brain Communications منتشر شده‌اند و می‌توانند فصل تازه‌ای در مبارزه با آلزایمر آغاز کنند.
نتیجه‌گیری
تست Fastball EEG می‌تواند انقلابی در تشخیص زودهنگام آلزایمر ایجاد کند.
این فناوری ساده، سریع و مقرون‌به‌صرفه، ابزاری عملی برای پزشکان، بیماران و خانواده‌هاست که می‌تواند امید تازه‌ای برای مدیریت بهتر این بیماری پیچیده به ارمغان بیاورد.
