هر سال هزاران گونه جدید کشف میشوند و میلیونها گونه دیگر هنوز در انتظار شناسایی هستند. برای قرنها، دانشمندان تلاش کردهاند به یک پرسش بنیادین پاسخ دهند: چه تعداد گونه زنده روی زمین وجود دارد؟ معمولاً درباره حیوانات و گیاهان شناختهشده میشنویم، اما این تنها بخشی از واقعیت است. بسیاری از گونهها هنوز نامگذاری نشدهاند و برای علم ناشناخته باقی ماندهاند.
یک پژوهش جدید با نگاهی متفاوت، سرعت کشف گونههای جدید را بررسی کرده و نشان میدهد این روند چه معنایی برای آینده تنوع زیستی دارد.
رویکردی تازه برای سنجش کشف گونههای جدید
بهجای حدسزدن تعداد کل گونههای موجود، پژوهشگران بر دادهای ملموستر تمرکز کردند: تعداد گونههایی که هر سال واقعاً توصیف و ثبت شدهاند.
این رویکرد کمک میکند مشخص شود آیا تلاش بشر برای مستندسازی حیات روی زمین کندتر شده یا شتاب گرفته است.
شتاب کشف گونهها بیشتر از همیشه است
یکی از یافتههای غافلگیرکننده این مطالعه آن است که روند کشف گونهها نهتنها به اوج خود نرسیده، بلکه در حال افزایش است.
«برخی دانشمندان معتقد بودند سرعت توصیف گونههای جدید کاهش یافته و این یعنی گونههای ناشناخته رو به پایاناند، اما نتایج ما دقیقاً خلاف این را نشان میدهد.»
— جان وینز، استاد بومشناسی و زیستشناسی فرگشتی دانشگاه آریزونا
پژوهشهای قدیمیتر نشان میدادند که سریعترین دوره کشف گونهها حوالی سال ۱۹۰۰ بوده است. اما این تحلیل جدید تصویر کاملاً متفاوتی ارائه میدهد.
به گفته جان وینز، امروزه گونههای جدید با سرعتی بیشتر از هر زمان دیگری شناسایی میشوند.
ردیابی گونههای تازه کشفشده
پژوهشگران با بررسی نزدیک به دو میلیون رکورد گونهای دریافتند که بیشترین تعداد توصیف گونههای جدید در سالهای بسیار اخیر ثبت شده است.
در واقع، سریعترین نرخ کشف گونهها پس از سال ۲۰۱۵ رخ داده و سال ۲۰۲۰ رکورد جدیدی بر جای گذاشته است.
این رشد همواره یکنواخت نبوده است. رویدادهای بزرگ جهانی اثر مستقیمی بر علم داشتهاند. در دوران جنگ جهانی اول و دوم، تعداد گونههای توصیفشده بهشدت کاهش یافت.
پس از پایان این بحرانها، نرخ کشف دوباره افزایش پیدا کرد. این موضوع نشان میدهد که فعالیتهای علمی تا چه اندازه به ثبات اجتماعی و سیاسی وابستهاند.
کدام گروههای زیستی بیشترین گونههای جدید را دارند؟
این مطالعه بررسی کرد کدام گروههای جانداران سریعتر از بقیه گونههای جدید به فهرست علم اضافه میکنند. الگو کاملاً روشن بود: گروههایی که همین حالا هم گونههای زیادی دارند، سریعتر رشد میکنند.
- حیوانات در مجموع پیشتاز هستند.
- در میان آنها، بندپایان مانند حشرات، عنکبوتها، سختپوستان بیشترین سهم را دارند.
- در دنیای حشرات، سوسکها سریعترین رشد را نشان میدهند.
- در میان مهرهداران، ماهیهای بالهپرتویی با نرخ بالایی توصیف میشوند.
به گفته وینز، خبر خوب این است که سرعت کشف گونههای جدید بسیار بیشتر از نرخ انقراض آنهاست.
با این حال، کشفیات اخیر تنها بخش کوچکی از دانستههای فعلی ما را تشکیل میدهند. برای نمونه، فقط حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از گونههای شناختهشده جانوری و حشرات در دو دهه گذشته توصیف شدهاند.
همه شاخههای حیات یکسان نیستند
بررسی شاخههای مختلف حیات نشان داد روند کشف گونهها در همه گروهها مشابه نیست.
قارچها، باکتریها، گیاهان در دهههای اخیر با افزایش نرخ کشف مواجه بودهاند. این جانداران اغلب کوچک، پنهان یا دشوار برای مطالعه هستند و به همین دلیل گونههای ناشناخته زیادی دارند.
در مقابل، پرندگان و پستانداران داستان متفاوتی دارند. بیشتر گونههای آنها مدتها پیش شناسایی شدهاند و امروزه گونه جدید بسیار کمی به این گروهها اضافه میشود.
حشرات وضعیت دوگانهای دارند. در حالی که سوسکها همچنان با سرعت بالا کشف میشوند، گروههایی مانند مگسها و پروانهها بیش از یک قرن پیش به اوج خود رسیدهاند.
این یافتهها چه معنایی برای تنوع زیستی دارد؟
بر اساس الگوهای گذشته، پژوهشگران با احتیاط تخمین زدند که تا سال ۲۴۰۰ چه تعداد گونه توصیفشده ممکن است وجود داشته باشد. این پیشبینیها با عدم قطعیت همراهاند، اما چشماندازهای جالبی ترسیم میکنند.
احتمال میرود تعداد گونههای شناختهشده گیاهان، قارچها، عنکبوتها، سختپوستان، دوزیستان، ماهیهای بالهپرتویی بسیار بیشتر از برآوردهای قبلی باشد.
در مقابل، انتظار میرود تعداد پرندگان و پستانداران نزدیک به وضعیت فعلی باقی بماند.
«همانطور که رابرت می، بومشناس مشهور، گفته است: اگر موجودات فضایی از ما بپرسند چند گونه روی زمین زندگی میکنند، پاسخ قطعی نخواهیم داشت.»
— جان وینز
نکته مهم این است که این برآوردها فقط شامل گونههایی میشوند که بهطور رسمی توصیف شدهاند. گونههای بیشماری ممکن است وجود داشته باشند که هرگز نامگذاری نشوند، بهویژه اگر پیش از کشف منقرض شوند.
چرا کشف گونههای جدید اهمیت دارد؟
توصیف گونهها صرفاً نامگذاری نیست. گونههایی که برای علم ناشناختهاند، عملاً از برنامههای حفاظتی کنار گذاشته میشوند.
«کشف گونههای جدید اهمیت دارد، زیرا تا زمانی که یک گونه بهطور علمی توصیف نشود، امکان حفاظت از آن وجود ندارد.»
— جان وینز
این پژوهش نشان میدهد بشر هنوز با سرعتی چشمگیر در حال کشف حیات روی زمین است. در عین حال، حجم کار باقیمانده بهویژه برای جانداران کوچک و کمتر مطالعهشده بسیار زیاد است. رقابت میان کشف و انقراض همچنان ادامه دارد.
این مطالعه در نشریه علمی Science Advances منتشر شده است.
جمعبندی
سرعت کشف گونههای جدید نهتنها کاهش نیافته، بلکه در دهههای اخیر به بالاترین سطح خود رسیده است. این روند هم امیدبخش است و هم هشداری جدی برای حفاظت از تنوع زیستی.
اگر به موضوع تنوع زیستی و کشفیات علمی علاقهمند هستید، این مقاله را با دیگران به اشتراک بگذارید یا نظر خود را در بخش دیدگاهها بنویسید.
