داوطلب شدن ممکن است در ظاهر ساده به نظر برسد، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که شخصیت افراد در این تصمیم‌گیری نقش دارد. دو نفر ممکن است در یک برنامه اجتماعی ثبت‌نام کنند، اما فقط یکی از آن‌ها برای ماه‌ها در آن باقی می‌ماند.
تحقیقی گسترده روی هزاران شرکت‌کننده
در مطالعه‌ای که شامل بررسی اطلاعات نزدیک به ۹۰٬۰۰۰ شرکت‌کننده در ۲۹ مطالعه بین‌المللی بود، پژوهشگران موفق شدند رابطه‌ای قابل‌توجه بین برخی ویژگی‌های شخصیتی و تمایل افراد به انجام کارهای خیریه یا کمک مالی را کشف کنند.
پروفسور ویبکه بلایدورن، استاد روان‌شناسی در دانشگاه زوریخ، این پژوهش را رهبری کرده و تمرکز او بر این بود که ویژگی‌هایی مانند اجتماعی بودن یا قاطعیت، چگونه می‌توانند بر مهربانی‌های روزمره تأثیر بگذارند.
شخصیت چگونه بر انتخاب داوطلب شدن اثر می‌گذارد؟
دلایل گوناگون برای کمک کردن
انسان‌ها به دلایل مختلفی در فعالیت‌های خیریه شرکت می‌کنند. برخی از روی همدلی و علاقه به عدالت وقت یا پول خود را اهدا می‌کنند، برخی دیگر هم ممکن است از روی فشار اجتماعی یا احساس وظیفه اقدام کنند.
مطالعات پیشین نیز این انگیزه‌ها را بررسی کرده‌اند و الگوهایی را مشخص کرده‌اند که نشان می‌دهند چرا برخی افراد بیشتر از دیگران به فعالیت‌های داوطلبانه تمایل دارند.
نقش پنج عامل بزرگ شخصیتی
بسیاری از این الگوها به مدل «پنج ویژگی بزرگ شخصیتی» مربوط می‌شوند:
- گشودگی (Openness)
- وظیفه‌شناسی (Conscientiousness)
- برون‌گرایی (Extraversion)
- سازگاری (Agreeableness)
- روان‌رنجوری (Neuroticism)
پژوهشگران با استفاده از این پنج دسته کلی، تفاوت‌های ظریفی را در واکنش افراد نسبت به رویدادها، نحوه برنامه‌ریزی روزانه یا تعامل با دیگران توصیف می‌کنند.
کدام ویژگی‌ها بیشتر به رفتار داوطلبانه مربوط می‌شوند؟
برون‌گرایی و تعامل اجتماعی
یکی از یافته‌های اصلی پژوهش این بود که افرادی که در ویژگی «برون‌گرایی» نمره بالایی دارند، تمایل بیشتری به فعالیت‌هایی دارند که شامل تعاملات فردی می‌شود، که این خود با کار داوطلبانه بسیار هم‌راستا است.
سازگاری و کمک مالی
پروفسور بلایدورن می‌گوید:
«یافته‌های ما تأیید می‌کنند که تفاوت‌های فردی در ویژگی‌های شخصیتی، نقش مهمی در میزان و نحوه رفتارهای نوع‌دوستانه دارد.»
افرادی که سازگاری بیشتری دارند، یعنی مهربان، باگذشت و قابل اعتماد هستند، بیشتر به اهدای پول به خیریه‌ها تمایل دارند.
وظیفه‌شناسی و نتایج متغیر
در مورد وظیفه‌شناسی، نتایج متفاوت بود. این ویژگی که به معنای سازماندهی، نظم، و مسئولیت‌پذیری است، الزاماً به معنای مشارکت بیشتر در فعالیت‌های داوطلبانه یا اهدای کمک‌های مالی نیست.
نقش احساسات در رفتارهای کمک‌رسان
روان‌رنجوری و نوسان در مشارکت اجتماعی
افرادی که در ویژگی روان‌رنجوری نمره بالاتری دارند، اغلب دچار اضطراب و استرس می‌شوند، که همین امر ممکن است انرژی یا زمان آن‌ها را برای شرکت در فعالیت‌های اجتماعی محدود کند.
با این حال، نتایج این ویژگی در مطالعات مختلف یکسان نبود. برخی از افراد با احساس اضطراب نیز در رویدادهای اجتماعی شرکت کردند، که نشان می‌دهد عوامل دیگری هم بر تصمیم‌گیری افراد مؤثر هستند.
گشودگی و تجربه‌های جدید
افرادی که دارای گشودگی بیشتری هستند، معمولاً به دنبال تجربه‌های جدید می‌گردند و ممکن است به فعالیت‌های داوطلبانه تازه علاقه‌مند شوند. اما این ویژگی در همه مطالعات الگوی مشخصی را نشان نداد و در برخی موارد نیز هیچ ارتباطی با رفتارهای نوع‌دوستانه دیده نشد.
هیچ ویژگی‌ای به‌تنهایی تعیین‌کننده نیست
هیچ ویژگی شخصیتی خاصی به‌تنهایی نمی‌تواند پیش‌بینی کند که فردی چقدر کمک می‌کند یا داوطلب می‌شود. این موضوع اهمیت انگیزه‌های شخصی و شرایط فردی را نشان می‌دهد.
چگونه سازمان‌ها می‌توانند استراتژی‌های خود را تنظیم کنند؟
پروفسور کریستوفر جی. هاپوود از دانشگاه زوریخ می‌گوید:
«این دانش می‌تواند به توسعه استراتژی‌های هدفمندتری برای تشویق مردم به داوطلبی و اهدای کمک‌های خیریه منجر شود.»
شخصی‌سازی پیام‌ها برای گروه‌های مختلف
سازمان‌های غیرانتفاعی و سیاست‌گذاران می‌توانند با شناخت سبک‌های شخصیتی اهداکنندگان یا داوطلبان خود، راهبردهای متفاوتی را اتخاذ کنند.
- برای افراد برون‌گرا، فعالیت‌هایی با تعامل گروهی می‌تواند جذاب باشد.
- برای افراد مهربان، روایت‌های انسانی و احساسی از اثر کمک‌ها مؤثرتر خواهد بود.
هماهنگ‌سازی نقش‌ها با شخصیت افراد
اهمیت تناسب فعالیت با روحیه شخص
سازمان‌ها می‌توانند پیام‌های جذب داوطلب و نوع نقش‌های کاری را به گونه‌ای تنظیم کنند که برای طیف‌های مختلف شخصیتی طبیعی و خوشایند باشد.
افرادی که از فعالیت‌های گروهی لذت می‌برند، ممکن است به کارگاه‌های محلی یا رویدادهای جمع‌آوری کمک مالی علاقه نشان دهند، درحالی‌که افراد دلسوز و همدل، احتمالاً بیشتر در فعالیت‌هایی شرکت می‌کنند که تماس مستقیم با نیازمندان دارند.
چنین رویکردی باعث می‌شود افراد احساس کنند ویژگی‌های شخصی‌شان ارزشمند است و در نتیجه، حضور پایدارتری خواهند داشت.
نگاه گسترده‌تر به موضوع داوطلبی
این یافته‌ها به مباحث گسترده‌تری در زمینه علم رفتارهای نوع‌دوستانه کمک می‌کند. بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که داوطلبی و اهدای کمک نه تنها برای جامعه سودمند است، بلکه می‌تواند سلامت روان فردی را نیز بهبود بخشد.
خودآگاهی و تطبیق با فرصت‌های اجتماعی
این موضوع به این معنا نیست که فقط افراد خاصی باید کمک کنند، بلکه نشان می‌دهد که خودآگاهی می‌تواند رضایت و اثربخشی را افزایش دهد.
افرادی که شناخت خوبی از ویژگی‌های شخصیتی خود دارند، می‌توانند فرصت‌هایی را انتخاب کنند که با سبک اجتماعی آن‌ها هماهنگ‌تر باشد. این تطبیق معمولاً به مشارکت مداوم‌تر می‌انجامد.
به جای آن‌که انتظار داشته باشیم همه افراد به یک شکل پاسخ دهند، دعوتی بر اساس شخصیت آن‌ها می‌تواند شوق بیشتری در افراد ایجاد کند.
این مطالعه در نشریه Journal of Personality and Social Psychology منتشر شده است.
