یک مطالعه جدید نشان می‌دهد کنار گذاشتن گوشت، لبنیات و تخم‌مرغ و جایگزینی آن‌ها با مواد غذایی گیاهی ساده می‌تواند ردپای کربنی روزانه هر فرد را تقریباً نصف کند. این تغییر معادل کاهش حدود ۱۳۰۰ گرم CO₂e در روز است، یعنی مشابه حذف یک مسیر حدود چهار مایلی رانندگی روزانه. این یافته‌ها تصویری واقعی از قدرت انتخاب‌های غذایی روزمره در حفاظت از محیط‌زیست ارائه می‌دهد.
پیگیری الگوهای غذایی واقعی در طول زمان
در این کارآزمایی تصادفی، که توسط دکتر هانا کاهلیووا از کمیته پزشکان برای پزشکی مسئولانه (PCRM) هدایت شد، ۲۴۴ فرد بزرگسال به مدت ۱۶ هفته در دو گروه قرار گرفتند؛ گروهی رژیم کاملاً وگان داشتند و گروه دیگر همان رژیم معمول خود را ادامه دادند.
بیشتر شرکت‌کنندگان زنانی در دهه پنجاه زندگی بودند که این الگوی سنی در مطالعات مربوط به کاهش وزن معمول است.
تمام افراد در ابتدا و پایان مطالعه، دفترچه‌های غذایی سه‌روزه ثبت کردند و تمام وعده‌ها و میان‌وعده‌هایی که در خانه یا بیرون مصرف کرده بودند را یادداشت کردند.
محققان سپس هر ماده غذایی ثبت‌شده را به پایگاه‌های داده مرتبط با انتشار گازهای گلخانه‌ای پیوند دادند؛ گازهایی که در مراحل مختلف تولید غذا آزاد می‌شوند و گرما را در جو زمین به دام می‌اندازند.
آن‌ها علاوه بر آن، تقاضای انرژی تجمعی را محاسبه کردند که شامل کل انرژی مصرف‌شده برای تولید، فرآوری، بسته‌بندی، حمل‌ونقل، نگهداری و دفع مواد غذایی بود.
رژیم وگان ردپای کربنی را به نصف کاهش می‌دهد
در مقایسه با گروه کنترل، رژیم وگان حدود ۵۱ درصد کاهش در ردپای انتشار گازهای گلخانه‌ای و تقاضای انرژی ایجاد کرد. این کاهش چشمگیر نشان می‌دهد که حذف مواد غذایی حیوانی نقشی اساسی در کاهش اثرات زیست‌محیطی دارد.
بخش اعظم کاهش‌ها به دلیل حذف تقریباً کامل گوشت بود، ضمن اینکه مصرف بسیار کم لبنیات و تخم‌مرغ نیز در کاهش انرژی و انتشار نقش داشت.
رژیم وگان در این مطالعه محدودیت کالری نداشت و شرکت‌کنندگان تنها مواد غذایی متفاوتی انتخاب کردند نه اینکه میزان کمتری مصرف کنند.
چرا مواد غذایی حیوانی بیشترین آسیب را دارند؟
نتایج این پژوهش کوچک با تحلیل‌های گسترده‌تری هم‌خوانی دارد که ده‌ها مطالعه مدل‌سازی رژیم‌های غذایی پایدار را بررسی کرده است.
در اغلب این مدل‌ها، رژیم‌های گیاهی می‌توانند انتشار مرتبط با غذا را حدود یک چهارم کاهش دهند و در برخی موارد حتی این کاهش بیش از ۵۰ درصد هم گزارش شده است.
گزارش مشهور EAT-Lancet رژیم «سلامت سیاره» را معرفی می‌کند؛ الگویی تقریباًگیاهی که هم از سلامت انسان محافظت می‌کند هم از اقلیم.
این الگو بر مصرف غلات کامل، حبوبات، میوه‌ها، سبزیجات، مغزها و دانه‌ها تأکید دارد.
در یک مطالعه محیط‌زیستی روی ۵۵ هزار نفر در بریتانیا، مشخص شد رژیم‌هایی که سرشار از محصولات حیوانی بودند اثرات زیست‌محیطی بسیار بیشتری از رژیم‌های گیاهی داشتند. در آن مطالعه، رژیم‌های وگان تنها یک چهارم انتشار رژیم‌های پرمصرف گوشت را تولید می‌کردند.
مزایای اقلیمی تغییر رژیم غذایی
کاهش بار محیط‌زیستی غذا، چه در انتشار مستقیم و چه در مصرف انرژی در زنجیره تأمین، فضای بیشتری در بودجه کربنی باقی می‌گذارد.
تغییرات رژیمی مانند آنچه در این مطالعه دیده شد، در کنار الکتریسیته پاک، حمل‌ونقل کم‌کربن و صنایع پایدار قرار می‌گیرند و مکمل سایر راه‌حل‌های اقلیمی هستند.
برخلاف مدل‌سازی‌های تئوریک که منوهای ایده‌آل را شبیه‌سازی می‌کنند، این مطالعه نشان داد افراد واقعی با دستورالعمل‌های ساده چه انتخاب‌هایی انجام می‌دهند؛ همین موضوع این یافته‌ها را برای مدارس، محل‌های کار و خانواده‌ها قابل‌استفاده‌تر می‌کند.
برداشت محتاطانه
این مطالعه محدودیت‌هایی هم دارد، چون شرکت‌کنندگان داوطلبانی با وزن بالا یا چاقی بودند که همگی در یک شهر زندگی می‌کردند.
محاسبات زیست‌محیطی نیز مبتنی بر مقادیر متوسط برای هر ماده غذایی است، بنابراین نمی‌تواند تفاوت بین مزارع یا روش‌های تولید مختلف را کاملاً نشان دهد.
با این حال، مطالعاتی که مصرف واقعی غذا را برای ماه‌ها دنبال می‌کنند، شواهد محکم‌تری نسبت به پرسش‌نامه‌های سریع یا منوهای فرضی ارائه می‌دهند.
با ترکیب این نتایج با پژوهش‌های گسترده‌تر درباره سیستم‌های غذایی، می‌توان این مطالعه را نقطه داده دیگری دانست که نشان می‌دهد انتخاب‌های ساده غذایی می‌توانند اهداف اقلیمی را تقویت کنند.
تأثیر رژیم گیاهی بر سلامت
یکی دیگر از مطالعات همین گروه پژوهشی نشان داد که پیروی از رژیم وگان برای ۱۶ هفته به کاهش وزن منجر شد.
شرکت‌کنندگان بهبودهایی در مقاومت به انسولین هم تجربه کردند؛ وضعیتی که در آن بدن برای کنترل قند خون به انسولین بیشتری نیاز دارد.
این تحلیل محیط‌زیستی این پیام سلامت‌محور را تکمیل می‌کند و نشان می‌دهد همان تغییری که انتشار را کاهش می‌دهد، می‌تواند ریسک‌های متابولیک را نیز کم کند.
برای افرادی که پیش‌تر به دلایل سلامتی به رژیم‌های گیاهی فکر کرده‌اند، دانستن اینکه این رژیم مزایای اقلیمی هم دارد، توجیه این تغییر را آسان‌تر می‌کند.
«می‌دانیم رژیم‌های گیاهی بر پایه مواد غذایی کامل برای سلامت و محیط‌زیست بهتر هستند. این تحلیل نشان می‌دهد انتخاب‌های روزمره غذایی ما چقدر اثرگذار هستند.» — دکتر کاهلیووا
از بشقاب‌های کوچک تا تغییرات بزرگ
یک نظرسنجی اخیر نشان داد ۴۶ درصد بزرگسالان حاضرند برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای رژیم گیاهی را امتحان کنند. این مطالعه نشان می‌دهد این تغییرات چه اندازه می‌توانند تأثیرگذار باشند.
در همان نظرسنجی، بیشتر افراد خواستار آن بودند که دستورالعمل‌های ملی تغذیه اثرات زیست‌محیطی غذا را نیز در نظر بگیرند.
«جایگزینی مواد غذایی گیاهی با محصولات حیوانی به اندازه کاهش، استفاده دوباره و بازیافت رایج خواهد شد. گوشت قرمز به‌ویژه، اثر بسیار بالایی بر مصرف انرژی دارد در حالی‌که غلات، حبوبات، میوه‌ها و سبزیجات کم‌اثرتر هستند.» — دکتر کاهلیووا
این پژوهش در مجله JAMA Network Open منتشر شده است.
اگر به سلامت و پایداری اهمیت می‌دهید، مقاله‌های مرتبط با تغذیه پایدار را هم مطالعه کنید و تجربه خود درباره رژیم‌های گیاهی را در کامنت‌ها بنویسید.
