پاندمی COVID-19 دنیا را به شکلی اساسی تغییر داد. ماسک‌ها، قرنطینه‌ها، ممنوعیت سفر و دستورالعمل‌های بهداشتی عمومی در سال 2020 به دلیل افزایش موارد ابتلا به ویروس، به یک روال عادی تبدیل شدند.
سازمان بهداشت جهانی تخمین می‌زند که در سال اول پاندمی، بیش از سه میلیون نفر جان خود را بر اثر این ویروس از دست دادند و این امر تأثیری عمیق بر سیستم‌های بهداشتی و اقتصادهای جهانی داشت.
اکنون، نیم دهه بعد، پژوهشگران همچنان به دنبال راه‌هایی هستند که بتوانیم برای بیماری‌های تنفسی آینده بهتر آماده شویم. یک مطالعه از دانشگاه سوری به سرپرستی دکتر ریچارد سیر به بررسی اثربخشی ترکیبی اقدامات بهداشتی عمومی در کاهش انتقال ویروس‌های هوابرد پرداخته است.
این یافته‌ها نه تنها برای مدیریت پاندمی‌های آینده، بلکه برای کنترل بیماری‌های فصلی مانند آنفلوآنزا و ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV) نیز بینش‌های ارزشمندی ارائه می‌دهد.
درک انتقال ویروس
دکتر سیر، دانشیار دانشکده ریاضیات و فیزیک دانشگاه سوری، نحوه انتشار COVID-19 از طریق انتقال هوابرد را بررسی کرد.
او در کار خود از ترکیب مدل‌سازی داده‌ها و اطلاعات برنامه NHS COVID-19 انگلستان استفاده کرد تا اثربخشی استراتژی‌هایی مانند استفاده از ماسک و بهبود تهویه را ارزیابی کند.
وی می‌گوید:
«من تلاش کرده‌ام تا اثربخشی استراتژی‌هایی مانند استفاده از ماسک را برای انتقال ویروس‌های هوابرد اندازه‌گیری کنم. این بررسی هم برای پاندمی‌های آینده و هم برای آنفلوآنزای فصلی انجام شده است.»
«من مدل‌سازی را با داده‌های برنامه NHS COVID-19 ترکیب کردم. هرچند این برآوردها به‌شدت تقریبی هستند، اما راهنمایی‌هایی درباره ارزش اقداماتی مانند ماسک‌های صورت، فاصله‌گذاری اجتماعی و بهبود کیفیت هوای داخل ساختمان ارائه می‌دهند که می‌توانند در آینده آزمایش شوند.»
ماسک‌های باکیفیت
در میان اقدامات حفاظتی مورد مطالعه، ماسک‌های باکیفیت به‌ویژه مؤثر شناخته شدند. ماسک‌هایی مانند N95/FFP2، نرخ انتقال COVID-19 را در صورت استفاده همگانی تقریباً 9 برابر کاهش دادند.
حتی در صورت استفاده فردی، این ماسک‌ها خطر انتقال را سه برابر کاهش می‌دهند، صرف‌نظر از مدت زمان تماس. با این حال، ماسک‌های جراحی و پارچه‌ای در مقایسه با این ماسک‌ها بسیار کمتر مؤثر بودند.
این مطالعه بر اهمیت اولویت‌بندی ماسک‌های باکیفیت در استراتژی‌های بهداشتی آینده تأکید دارد، نه تنها برای پاندمی‌ها، بلکه برای کنترل بیماری‌های تنفسی فصلی.
بهبود تهویه داخلی: یک استراتژی کلیدی
علاوه بر ماسک‌های باکیفیت، تهویه نقش مهمی در کاهش انتقال ویروس ایفا می‌کند. ذرات ویروسی معمولاً در فضاهای با تهویه ضعیف، به‌ویژه در تعاملات نزدیک، صحبت کردن یا سرفه، تجمع می‌کنند.
مطالعه دکتر سیر نشان داد که دو برابر کردن نرخ گردش هوای داخلی – چه از طریق باز کردن پنجره‌ها، افزایش جریان هوا از سیستم‌های تهویه مطبوع یا بهبود تهویه مکانیکی – می‌تواند خطر انتقال را تا 30 درصد کاهش دهد.
ترکیب تهویه بهتر با فاصله‌گذاری فیزیکی نیز حفاظت را تقویت می‌کند و یک رویکرد چندلایه برای پیشگیری از انتقال هوابرد ایجاد می‌کند.
عوامل محیطی و رفتاری
نرخ انتقال COVID-19 می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند بار ویروسی، حساسیت فردی و شرایط محیطی متغیر باشد.
برخی از تماس‌ها خطر بسیار بالاتری نسبت به سایرین دارند، و این موضوع نیاز به استراتژی‌های بهداشت عمومی دارد که جنبه‌های محیطی و رفتاری را پوشش دهند.
دکتر سیر بیان کرد:
«پاندمی COVID-19 برای بسیاری از ما فاجعه‌بار بود، به همین دلیل است که یادگیری از تجربیاتمان اهمیت دارد. این پاندمی همچنین نشان داد که چقدر می‌توانیم سریع واکسن‌ها را در مواجهه با یک بحران بهداشت جهانی توسعه داده و عرضه کنیم.»
«در آینده، ما به‌عنوان افراد و رهبران این فرصت را داریم که از این درس‌ها برای کنترل بهتر بیماری‌های تنفسی استفاده کنیم – نه تنها برای پیشگیری از پاندمی‌های آینده، بلکه برای مدیریت بیماری‌های فصلی مانند آنفلوآنزا و RSV.»
استراتژی‌هایی برای کاهش انتقال ویروس
درس‌های گرفته‌شده از پاندمی COVID-19 بر ارزش اقدامات پیشگیرانه در کنترل بیماری‌های هوابرد تأکید دارند.
سرمایه‌گذاری در ماسک‌های باکیفیت، بهبود کیفیت هوای داخلی و ترویج تغییرات رفتاری مانند فاصله‌گذاری و استفاده از ماسک در زمان شیوع بیماری‌ها می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی خطر انتقال ویروس را کاهش دهد.
این استراتژی‌ها نه تنها در پیشگیری از پاندمی‌های آینده مؤثر خواهند بود، بلکه مدیریت بیماری‌های تنفسی فصلی را نیز بهبود می‌بخشند.
با درک و به‌کارگیری این یافته‌ها، جامعه می‌تواند بهتر خود را در برابر تأثیرات بهداشتی و اقتصادی بیماری‌های هوابرد محافظت کند.
مطالعه دکتر سیر نشان می‌دهد که اقدامات ساده اما مؤثری مانند استفاده از ماسک‌های N95 و بهبود تهویه می‌تواند تفاوت زیادی در کاهش انتقال ویروس و نجات جان افراد ایجاد کند.
این مطالعه در مجله Physical Review E منتشر شده است.
