دوره آموزش پرورش قارچ خوراکی

مقدمه پرورش قارچ خوراکی :

گونه قارچ در سال 1976 توسط جاندیک وکپور از طبیعت جمع آوری شده که بخاطر طعم مطبوع و سهولت رشد خیلی زود به صورت گونه تجاری معرفی و مورد استقبال قرار گرفت. قارچ صدفی ماده غذائی بسیار ارزشمن و خوش طعم و ارزان قیمتی است که به راحتی در سبد خانوارها می تواند جای بگیرد و با تولید ومصرف اهداف مختلفی را تامین کرد که عمده آن ایجاد اشتغال و درآمد، کاهش ضایعات، افزایش بهره وری و بهبود کیفیت تغذیه و سلامت جامعه است.

اصول پرورش و نگهداری این قارچ بسیار ساده وارزان قیمت است. در واقع رمز اصلی این کار در گرو بکارگیری آموخته های فراگیران در دوره آموزش پرورش قارچ است که در صورت توجه بسیار زیاد به بهداشت و ضدعفونی ابراز و محل کار و انجام دقیق وکامل مراحل مختلف پرورش از هر کیلو اسپان قارچ (بذر) بیش از سه کیلوگرم محصول تولید می شود و تا 3 چین قابل برداشت است. چنانچه این پروژه ساده را بتوان در مناطق مستعد روستایی فعال نمود مصرف سرانه قارچ در کشور به نحو موثری بالا می رود. به خصوص اینکه این قارچ در بستری از ضایعات کشاورزی پرورش می یابد که این امر قیمت تمام شده آن را پایین آورده و اقشار کم درآمد جامعه توان خریداری آن را خواهند داشت.

مهمترین ضایعات کشاورزی که به کار برده می شوند و پس از ادغام با اسپان فراوری میشود ، کمپوست نام میگیرد شامل:

1 ) بقایای غلات شامل کاه و کلش گندم و برنج
2 ) برگ خرما، با گاس نیشکر، شاخه های آفتابگردان
3 ) بقایای حاصل از فرآیند دادنه های روغنی
البته رایج ترین ضایعات استفاده از کاه و کلش گندم و برنج است.
ولی باید توجه داشت که ساخت کمپوست اولیه توسط کارخانه ها ساخته میشود و بصورت بسته بندی در اختیار پرورش دهنده قارچ خوراکی قرار میگیرد.

 کشت و پرورش قارچ های خوراکی تفریحی سحرآمیز، یک نوع کار جنبی و یا یک کار تجارتی فوق العاده سودآور است. فضای مورد نیاز برای کشت قارچهای دکمه ای می تواند یک اطاق، یک پارکینگ و یا حتی آلونک ساده باشد.  این طرح به دو صورت قابل اجرا است :
1 ) اجرای طرح به صورت انفرادی و اشتغال خانگی
2 ) اجرای طرح به صورت احداث سالن پرورش و تولید قارچ به صورت متمرکز سالن .

توجیه اقتصادی پرورش قارچ خوراکی:
وقتی در هر مکانی قابل اجراست حتی در منزل.
جای کمی نیاز دارد.
بدون تولید هیچ بویی در محیط کشت و پرورش قارچ است.
انرژی کمی نیاز دارد.
صرفه اقتصادی عالی به نسبت هر میزان تولید دارد.
بازار خوب فروش محصول و تهیه آسان مواد اولیه دارد.

برای کاشت و پرورش قارچ در منزل، ابتدا نوع قارچی که می خواهید پرورش دهید را انتخاب کنید. کاشت قارچ صدفی (Oyster)، دکمه ای سفید (White button) و شیتاکه (Shiitake: قارچ دارویی خوراکی)، در خانه بسیار ساده است. روش کاشت هر سه نوع قارچ یکسان، اما بسترهای کاشت متفاوتی دارند.

اما بدلیل بازار پررونق قارچ دکمه ای در ایران و جهان راجع به این نوع قارچ, در دوره آموزش پرورش قارچ راشا افق آموزش کاملتری ارائه میشود.

زمان مناسب برای تولید قارچ :

زمان مناسب برای کاشت قارچ در خانه بین ماه های مهر تا آذر می باشد اما اگر امکانات تهویه هوا و متعادل نمودن درجه حرارت محیط محل پرورش و کشت وجود داشته باشد می توان قارچ را در ماه های دیگر سال هم کشت و پرورش داد.

مکان مناسب پرورش قارچ خوراکی:

در مورد مکان مناسب برای کشت قارچ، می توان آن را در محیط تاریک پرورش داد و بجز نور مستقیم آفتاب، هر مقدار نور را تحمل می کند. در واقع شما به یک سالن نیاز دارید که بسته به میزان تولید قارچ اندازه آن متفاوت است. اما به طور میانگین برای پرورش پنج تن قارچ به یک سالن چهل متری نیاز است. در پرورش قارچ، عایق کاری سالن برای جلوگیری از اتلاف گرما و سرما، قفسه بندی و آماده سازی و نصب تجهیزات باید انجام شود.

علاوه بر این تهویه در محیط کشت باید بطور یکنواخت باشد و نباید روی سطح کشت را بیش از حد نیاز هوا داد و تهویه باید در تمام نقاط اطاق بطور یکسان پخش شود. در هنگام تولید قارچ، محیط اطاق احتیاج به رطوبت کافی نیز دارد و متوسط بهترین درجه رطوبت برای کاشت قارچ بین ۷۰ تا ۸۰ درصد است.
در هر صورت در محل پرورش قارچ علاوه بر آنکه، بایستی تهویه هوا به خوبی انجام گیرد، درجه هوای محیط پرورش نیز باید بین 23 – 27 درجه نگهداری شود. همچنین علاوه بر این محل پرورش قارچ بایستی کاملا تمیز، قابل شستشو و فاقد درز یا محلی برای پرورش باکتری ها، حشرات و قارچ های مضر باشد.

حداقل فضایی که برای ۵ تن کمپوست (در یک سالن پرورش قارچ در منزل) لازم است، به صورتی که مقدار قارچی که بدست می آید بتواند هزینه ها را جبران کند، بسته به زمان، میزان ۱ تن تا ۱٫۲ تن قارچ می توان از آن برداشت کرد.
۵ متر عرض و حداقل ۸ متر طول و ارتفاع ۳ متر، برای ۵ تن کمپوست کافی است و هرچه این ابعاد بیشتر شود، زمینه برای تولید بیشتر خواهد شد ولی ابعاد کمتر از این مقدار ممکن است توجیه اقتصادی نداشته باشد

پیش سالن برای کاشت قارچ :

برای این سالن باید اتاقک کوچکی با ابعاد ۲*۲ یا ۵/۱*۵/۲ داشته باشیم. این اتاقک برای این هدف است که هوا را در این مکان با کولر سرد کنیم و بعد وارد سالن شود یا هوا را با بخاری گرم کنیم و بعد به سالن بفرستیم و یا در زمان های برداشت از این اتاقک به عنوان یک انبار کوچک استفاده کنیم.

قفسه بندی برای کاشت قارچ :

قفسه بندی برای این ابعاد سالن ۵*۸، دو ردیف قفسه با عرض ۱۴۰ سانتی متری در طول ۷ متر با ۳ طبقه می توان در نظر گرفت. فاصله بین طبقات معمولاً ۶۵-۷۰ سانتی متر در نظر گرفته می شود. قفسه بندی بهتر است از لوله های گالوانیزه انتخاب شود و با سیم گالوانیزه بسته شوند.

سیستم گردش هوا:

سیستم گردش هوا را می توان از وسط یا کناره های سالن گذاشت. در واحدهای کوچک بدلیل اینکه سیرکوله وجود ندارد و فقط ورود هوا داریم، هوادهی از وسط می باشد و کانال هوا را باید از وسط راهرو بکشیم.
باید یک اگزوز خروجی در انتهای سالن تعبیه کنیم که با هوای آزاد ارتباط داشته باشد و اگر به هوای آزاد ارتباطی نداشته باشد باید از طریق کانالی آن را به هوای آزاد خروجی دهیم.

رطوبت ساز:

اگر مشکل صدای رطوبت ساز مهم نیست می توانیم از رطوبت سازهای کوچک استفاده کنیم که دیگر نیازی به کولر و خنک کردن هوا نیست و این رطوبت سازها هم هوا را خنک می کند و هم رطوبت را تامین می کنند.

کانال های هواساز:

کانال های هواساز بهتر است از داکت های پلاستیکی با عرض ۵۰ سانتی متر استفاده شود در غیر اینصورت می توان با پلاستیک های پلی اتیلنی کانال های هواساز را ایجاد کنید به صورتی که اولین سوراخ آن در محل ورود هواساز به سالن زده شود و سوراخ های بعدی به فاصله ۵۰ سانتی متر با قطر ۵ سانتی متر زده شود

میبایست قابل توجه هر شخصی باشد که پرورش قارچ با روش های بروز جهت راندمان تولید بالا با عملیات هایی از قبیل تخته کوبی ، خاکدهی ، رافلینگ یا اسکراج و شوکدهی انجام میپذیرد که مهمترین تاثیرات در تولید را دارد و توصیه میشود افرادی که قصد ورود به این تولید لذت بخش را دارند تحت آموزش هایی با این مراحل آشنا بشوند.

نکات مهم دوره آموزش پررش قارچ خوراکی :

1 ) چنانچه ذکر شد محل پرورش باید کاملاً تمیز و بهداشتی باشد.
2 ) از تابش مستقیم نور آفتاب به سالن پرورش بایستی جلوگیری شود و در واقع نوردهی ، مورد نیاز فضای کاشت بایستی نور معمولی اتاق (پنجره – لامپ) باشد.
3 ) دمای بین 23 تا 27 درجه سانتی گراد در نیمی از دوره   قابل قبول است.
4)رطوبت محیط با یک دستگاه ساده تولید رطوبت تهیه شود
5 ) جهت استفاده بهینه و اقتصادی از محیط کشت از قفسه بندی استفاده شود.
6 ) فواصل طبقات قفسه ها حاوی کیسه های پلاستیکی بسترهای کاشت بر روی قفسه ها باید حداقل 50 سانتی متر باشد.

بیماریها در پرورش قارچ دکمه ای :

آفات در پرورش قارچ دکمه ای :

بیماریهای قارچی در پرورش قارچ دکمه ای :