تحقیقی تازه هشدار می‌دهد که اگر بطری آب چندبارمصرف خود را به‌خوبی و به‌طور منظم تمیز نکنید، ممکن است به جای یک وسیله سالم برای هیدراته ماندن، به محیطی برای رشد باکتری‌های خطرناک تبدیل شود.
چرا بطری آب چندبارمصرف؟
بطری‌های آب چندبارمصرف انتخابی هوشمندانه هستند:
- صرفه‌جویی در هزینه
- کاهش استفاده از پلاستیک‌های یک‌بارمصرف
- کمک به هیدراته ماندن در طول روز
اما پشت این مزایا یک مشکل پنهان وجود دارد؛ بسیاری از ما بطری‌هایمان را به اندازه کافی تمیز نمی‌کنیم و میکروب‌هایی که از طریق دست‌ها، درپوش و لبه بطری منتقل می‌شوند، می‌توانند مدت‌ها باقی بمانند.
نگاهی به بازار جهانی
براساس گزارش‌ها، بازار جهانی بطری‌های آب چندبارمصرف در سال ۲۰۲۴ ارزشی حدود ۱۰ میلیارد دلار داشت. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بین ۵۰ تا ۸۱ درصد از دانشجویان دانشگاه‌ها از این بطری‌ها استفاده می‌کنند.
مطالعه دانشگاه پوردو؛ بطری‌ها زیر میکروسکوپ
گروهی از پژوهشگران دانشگاه پوردو ۹۰ بطری متعلق به دانشجویان را جمع‌آوری و آزمایش کردند. هدف آن‌ها ساده بود: «بطری‌هایی که دانشجویان هر روز استفاده می‌کنند، چقدر تمیز هستند؟»
روش آزمایش
- تست بیرونی: سطوح بیرونی بطری‌ها با استفاده از آزمون سریع ATP بررسی شد. این آزمون نشان می‌دهد آیا بقایای آلی بعد از شستشو باقی مانده است یا نه.
- تست داخلی: داخل بطری‌ها با آب شسته و شمارش باکتری‌ها روی دیواره‌های داخلی انجام شد. همچنین میزان باکتری‌های شاخص مانند کلیفرم‌ها (نشانه‌ای از آلودگی مدفوعی) اندازه‌گیری شد.
نتایج پژوهش
آلودگی سطح بیرونی
سطوح بیرونی همه بطری‌ها، حتی بطری‌های نو خریداری‌شده به‌عنوان کنترل، در تست ATP «کثیف» ارزیابی شدند. علت ساده است؛ دست‌ها دائماً بین موبایل، لپ‌تاپ، دستگیره در و درپوش بطری جابه‌جا می‌شوند و باقیمانده‌های این تماس‌ها روی بطری باقی می‌مانند.
آلودگی داخل بطری
- حدود ۷۰٪ از بطری‌ها بیشتر از ۱۰۰ CFU/mL (واحد کلنی باکتری در هر میلی‌لیتر) داشتند.
- ۶۶٪ از آن‌ها بالاتر از ۲۰۰ CFU/mL بودند.
- ۶۰٪ حتی از ۵۰۰ CFU/mL هم گذشتند.
در مقایسه، استاندارد آب آشامیدنی کمتر از ۱۰۰ تا ۵۰۰ CFU/mL است. به بیان ساده: بیشتر بطری‌ها آلودگی‌ای بیش از حد مجاز داشتند.
همچنین ۲۵٪ از بطری‌ها حاوی باکتری‌های کلیفرم بودند که شاخصی جدی از آلودگی مدفوعی است.
چرا باکتری‌ها رشد می‌کنند؟
باکتری‌ها برای رشد به سه چیز نیاز دارند:
- رطوبت (که بطری به طور طبیعی فراهم می‌کند)
- مواد مغذی (زمانی که نوشیدنی‌هایی غیر از آب مثل نوشابه یا قهوه داخل بطری ریخته شود)
- زمان (وقتی بطری طولانی‌مدت در دمای محیط باقی بماند)
بطری‌هایی که فقط برای آب استفاده می‌شدند، آلودگی کمتری داشتند. اما آن‌هایی که حاوی نوشیدنی‌های شیرین، ورزشی یا چای و قهوه کرم‌دار بودند، باکتری بسیار بیشتری داشتند.
نقش جنس و طراحی بطری
- جنس بطری: شیشه کمی تمیزتر از نظر بیرونی به‌نظر می‌رسید، چون سطحی صاف‌تر دارد، اما هیچ ماده‌ای کاملاً ایمن نیست.
- طراحی بطری: درپوش‌های پیچ‌دار، نی‌ها، سوپاپ‌ها و واشرهای سیلیکونی مکان‌های مناسبی برای تجمع باقی‌مانده‌ها و تشکیل بیوفیلم‌ها هستند. این نواحی معمولاً کمتر تمیز می‌شوند.
پیامدهای بهداشتی
به گفته دکتر یوریکو فوکوتا، متخصص بیماری‌های عفونی در کالج پزشکی بیلور، بطری‌ها می‌توانند حاوی باکتری‌هایی مانند استافیلوکوک یا استرپتوکوک باشند.
«بیش از ۲۰٪ نمونه‌های ما حاوی باکتری کلیفرم بودند که نشانه وجود مدفوع است.» – کارل بهنکه، سرپرست پژوهش
بطری آلوده می‌تواند مانند یک سطح انتقال‌دهنده میکروب عمل کند. دهان و دست‌ها هر دو با لبه بطری در تماس هستند و آلودگی بیرونی می‌تواند به داخل منتقل شود.
نکات کاربردی برای استفاده ایمن از بطری آب چندبارمصرف
- بطری را همانند ظرف غذا بشویید؛ با آب داغ و مایع ظرفشویی.
- از برس مخصوص برای دیواره‌ها و ابزار کوچک‌تر برای درزها و سوپاپ‌ها استفاده کنید.
- قطعات مانند نی، درپوش و حلقه‌های سیلیکونی را جدا کرده و جداگانه بشویید.
- بطری را با درپوش باز کاملاً خشک کنید.
- اگر نوشیدنی شیرین یا کرم‌دار استفاده کرده‌اید، همان روز بطری را بشویید.
- از به‌اشتراک‌گذاری بطری با دیگران خودداری کنید.
- سطح بیرونی، به‌ویژه لبه و درپوش را مرتب پاک کنید.
جمع‌بندی
بطری‌های آب چندبارمصرف همچنان انتخابی هوشمند و پایدار هستند، اما تنها در صورتی که به‌طور منظم و کامل شسته شوند.
داخل بطری استریل نیست و بیرون آن خیلی سریع آلوده می‌شود. یک روتین شستشوی ساده می‌تواند بطری شما را دوباره به همان چیزی که باید باشد تبدیل کند: ابزاری ایمن برای تأمین آب، نه محیطی برای پرورش میکروب‌ها.
شما هم بطری آب چندبارمصرف دارید؟ همین امروز روتین شستشوی آن را شروع کنید و سلامت خود را در برابر باکتری‌های پنهان حفظ کنید.
