بسیاری از ما بدون فکر دوم از خوردن موز لذت می‌بریم، اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد که افزایش دمای جهانی ممکن است این لذت ساده را کمتر در دسترس قرار دهد.
محققان دریافته‌اند که تا سال 2080، بخش‌های وسیعی از آمریکای لاتین و کارائیب ممکن است دیگر قادر به حفظ تولید موز برای صادرات نباشند. این مطالعه توسط «دن ببر» از دانشگاه اکستر هدایت شده است.
تغییر در عرضه جهانی
موز یکی از محصولات کشاورزی اصلی برای صادرات است که ارزشی معادل 11 میلیارد دلار دارد. این محصول اقتصاد بسیاری از کشورهایی را که به برداشت‌های پایدار و روابط تجاری قابل پیش‌بینی متکی هستند، تقویت می‌کند.
پیش‌بینی‌های اخیر نشان می‌دهند که تغییرات اقلیمی حدود 60 درصد از مناطق فعلی کشت موز را تهدید می‌کند. اگر اقدام سریعی انجام نشود، این مناطق با مشکلات اقتصادی و از دست رفتن شغل‌ها روبه‌رو خواهند شد.
تولیدکنندگان با عدم اطمینان‌های متعددی روبه‌رو هستند، از جمله افزایش دما و بارش‌های غیرقابل پیش‌بینی. برخی کشاورزان از تغییر در زمان کاشت و دشواری‌های فزاینده در حفظ بهره‌وری مزارع خبر می‌دهند.
کارشناسان هشدار می‌دهند که این تغییرات می‌توانند بازارهای جهانی را تحت تأثیر قرار دهند. این مسئله به‌ویژه برای افرادی که برای تغذیه و درآمد خود به موز متکی هستند، نگران‌کننده است.
همچنین دانشمندان اشاره می‌کنند که افزایش دما ممکن است باعث افزایش آفات شود که فشار بیشتری بر تولیدکنندگان وارد خواهد کرد.
پیامدهای اقتصادی
صادرات موز منبع اصلی درآمد در برخی کشورها است. بدون آن، خانواده‌ها و جوامع محلی مجبور به یافتن راه‌های جدید برای امرار معاش خواهند شد.
تاجران و توزیع‌کنندگان نیز ممکن است در صورت کاهش حجم تولید یا جابه‌جایی مناطق تولیدی، متضرر شوند. مشاغلی که به عرضه پایدار موز متکی هستند، با خطر کاهش سود مواجه خواهند شد.
شبکه‌های حمل‌ونقل نزدیک بنادر نشان می‌دهند که این صنعت تا چه حد به دسترسی به حمل‌ونقل دریایی وابسته است. هرگونه اختلال در این سیستم می‌تواند زمان تحویل را افزایش داده و هزینه‌ها را بالا ببرد.
تحلیلگران تأکید می‌کنند که زنجیره تأمین این محصول همیشه بر روی حاشیه سود اندکی استوار بوده است. کاهش ناگهانی عرضه به دلیل تغییرات اقلیمی می‌تواند بازارهای مختلفی را تحت تأثیر قرار دهد.
معمولاً سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید ابتدا به مزرعه‌های بزرگ اختصاص داده می‌شود، در حالی که مزارع کوچک‌تر منابع کافی برای مقابله با تغییرات ناگهانی آب‌وهوا یا تقاضای بازار را ندارند.
افزایش دما و کاهش تولید موز
افزایش دما یکی از عوامل اصلی کاهش تولید موز است. بسیاری از گونه‌های موز در دماهای بالا رشد مطلوبی ندارند.
گرمای شدید می‌تواند گرده‌افشانی را کاهش داده و رشد را کند کند، که این امر نیاز به مصرف آب را افزایش داده و فشار بیشتری بر گیاهان وارد می‌کند. برخی از کشاورزان از سیستم‌های آبیاری استفاده می‌کنند، اما این روش هزینه‌های اضافی به همراه دارد.
این مشکلات نگرانی‌هایی را در مورد کاهش بهره‌وری ایجاد کرده‌اند. برخی مناطق ممکن است در صورت ادامه افزایش دمای متوسط، کاملاً نامناسب برای کشت موز شوند.
محققان این افزایش دما را با الگوهای گسترده‌تر گرمایش جهانی مرتبط می‌دانند و هشدار می‌دهند که اگر انتشار گازهای گلخانه‌ای کاهش پیدا نکند، احتمال وقوع موج‌های گرمای شدید بیشتر خواهد شد.
برخی از تولیدکنندگان سیستم‌های کشت در سایه را بررسی می‌کنند تا از شدت گرما بکاهند، اما این روش به دلیل محدودیت‌های فضایی و مدیریتی در مقیاس وسیع دشوار است.
موانع اجتماعی و اقتصادی
سازگاری با تغییرات آب‌وهوایی تنها به یافتن زمین‌های کشاورزی جدید محدود نمی‌شود. بسیاری از مزارع موز در مناطق پرجمعیت واقع شده‌اند که نیروی کار در آن‌ها به راحتی در دسترس است.
انتقال عملیات کشاورزی به مناطق کم‌جمعیت ممکن است منطقی به نظر برسد، اما زیرساخت‌های حمل‌ونقل و بنادر همچنان حیاتی هستند. ساخت جاده‌ها و امکانات بندری جدید فرآیند پیچیده‌ای است.
کمبود منابع مالی معمولاً مانع از توسعه این زیرساخت‌ها می‌شود. در حالی که مناطق ثروتمندتر ممکن است به سرعت سازگار شوند، تولیدکنندگان کوچک‌تر برای ادامه فعالیت خود دچار مشکل خواهند شد.
برنامه‌های آموزشی می‌توانند کمک‌کننده باشند، اما نیاز به حمایت مالی و مدیریت پایدار دارند. همچنین، کارگران محلی باید از دریافت دستمزد منصفانه و شرایط کاری مناسب مطمئن باشند.
پروژه‌های اجتماعی می‌توانند تنش‌های مربوط به استفاده از زمین را کاهش دهند. این ابتکارات می‌توانند منابع مشترک را مدیریت کنند، اما موفقیت آن‌ها به برنامه‌ریزی و همکاری بستگی دارد.
راهکارهای سازگاری با تغییرات دما
یکی از راهکارها، پرورش گونه‌های مقاوم به گرما است. این روش با هدف حفظ بازدهی تولید حتی در شرایط آب‌وهوایی گرم‌تر دنبال می‌شود.
سیستم‌های آبیاری نیز نقش مهمی در کاهش اثرات خشکسالی دارند. برخی مناطق به سمت استفاده از روش‌های آبیاری قطره‌ای و فناوری‌های صرفه‌جویی در مصرف آب حرکت کرده‌اند، اما این روش‌ها هزینه‌های بالایی دارند.
کارشناسان بر اهمیت جلوگیری از شیوع بیماری‌ها نیز تأکید می‌کنند. بیماری‌های نوظهور می‌توانند زمانی که محصولات در اثر نوسانات دما یا کمبود آب تحت فشار قرار می‌گیرند، گسترش یابند.
«دن ببر» در این رابطه می‌گوید:
«یافته‌های ما یادآور این نکته است که تغییرات اقلیمی فقط یک مسئله زیست‌محیطی نیست، بلکه تهدیدی مستقیم برای امنیت غذایی جهانی و معیشت مردم محسوب می‌شود. موز یکی از مهم‌ترین میوه‌های جهان است، نه‌تنها برای مصرف‌کنندگان بلکه برای میلیون‌ها کارگر در کشورهای تولیدکننده.»
ترکیب دانش سنتی با علم مدرن می‌تواند راهکارهای عملی برای حفظ تولید موز در برابر افزایش دما ارائه دهد.
دولت‌های محلی ممکن است آموزش مدیریت آب را تشویق کنند. این رویکرد به افراد کمک می‌کند تا تکنیک‌های کارآمدی برای حفظ منابع محدود بیاموزند.
کشاورزی پایدار و تأمین مالی
برخی گروه‌های تحقیقاتی با جوامع محلی همکاری می‌کنند تا پروژه‌های پایلوتی را در زمینه کشاورزی پایدار آزمایش کنند. نتایج این مطالعات نشان می‌دهد که برنامه‌ریزی زودهنگام می‌تواند از اختلالات عمده جلوگیری کند.
گروه‌های صنعتی بر راهکارهایی برای حفظ زمین‌های کشاورزی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تمرکز دارند. برخی تولیدکنندگان در حال بررسی استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر برای تأمین نیروی تجهیزات خود هستند.
روش‌های تأمین مالی جایگزین، مانند وام‌های خرد، می‌توانند به کشاورزان در ارتقای تجهیزات کمک کنند و از این طریق، اطمینان حاصل شود که هیچ‌کس از پیشرفت عقب نمی‌ماند.
این مطالعه در مجله Nature Food منتشر شده است.
