پزشکان اسکاتلندی و آمریکایی با استفاده از فناوری رباتیک، نخستین جراحی از راه دور برای درمان سکته مغزی (Stroke) را انجام دادند. این دستاورد بی‌سابقه، می‌تواند راه را برای درمان سریع‌تر بیماران در مناطق دورافتاده و روستایی باز کند.
آغاز یک تحول در پزشکی از راه دور
تیمی از دانشگاه Dundee در اسکاتلند به سرپرستی پروفسور آیریس گرونوالد (Iris Grunwald) موفق شد نخستین عمل آزمایشی «ترومبکتومی» را با کمک ربات روی بدن انسان انجام دهد. این عمل روی یک کاداور (جسد آزمایشی) انجام شد که در همان شهر قرار داشت، اما جراح کنترل‌کننده در فاصله‌ای بسیار دور بود.
چند ساعت بعد، دکتر ریکاردو هانل (Ricardo Hanel) جراح مغز و اعصاب در فلوریدا، موفق شد از فاصله بیش از ۶٬۴۰۰ کیلومتر نخستین عمل جراحی مغز از راه دور در تاریخ را انجام دهد.
فناوری رباتیک چگونه این جراحی را ممکن ساخت؟
درمان سکته ایسکمیک چیست؟
سکته ایسکمیک زمانی رخ می‌دهد که یک شریان به دلیل وجود لخته خون مسدود می‌شود و در نتیجه جریان خون و اکسیژن به مغز قطع می‌گردد. در این حالت، سلول‌های مغزی به سرعت عملکرد خود را از دست داده و می‌میرند. برای جلوگیری از آسیب دائمی، باید در کمترین زمان ممکن لخته از مغز خارج شود.
فرآیند ترومبکتومی چگونه انجام می‌شود؟
ترومبکتومی فرآیندی است که در آن جراح متخصص با استفاده از کاتتر و سیم‌های هدایت‌گر لخته خون را از شریان خارج می‌کند. اما اگر بیمار در منطقه‌ای زندگی کند که جراح متخصص در دسترس نباشد، درمان با تأخیر مواجه می‌شود و احتمال مرگ یا ناتوانی افزایش می‌یابد.
نقش فناوری جدید در رفع محدودیت‌ها
در روش جدید، ربات به جای حضور مستقیم جراح در اتاق عمل، با ابزارهایی که معمولاً توسط جراح استفاده می‌شود، به بیمار متصل می‌شود. پزشک حاضر در محل تنها وظیفه اتصال سیم‌ها را بر عهده دارد، سپس جراح از راه دور کنترل کامل ابزار را در دست می‌گیرد.
ربات حرکات جراح را به‌صورت آنلاین و در لحظه بازآفرینی کرده و فرآیند خروج لخته را با دقت بالا انجام می‌دهد. این سیستم از تصاویر زنده رادیولوژی برای هدایت دقیق ابزار استفاده می‌کند و به گونه‌ای طراحی شده که تنها با ۲۰ دقیقه آموزش قابل استفاده است.
نقش شرکت‌های فناوری در موفقیت پروژه
برای اطمینان از پایداری و دقت ارتباط، دو غول فناوری Nvidia و Ericsson در این پروژه همکاری داشتند و زیرساخت ارتباطی و پردازش داده را فراهم کردند. این همکاری نشان می‌دهد که آینده پزشکی بدون مشارکت شرکت‌های فناوری پیشرفته ممکن نیست.
همکاری فراملی برای نجات جان انسان‌ها
- اسکاتلند: پروفسور گرونوالد از بیمارستان Ninewells عملیات را هدایت کرد.
- ایالات متحده: دکتر هانل از شهر Jacksonville کنترل جراحی را بر عهده داشت.
- ربات جراح: توسط شرکت لیتوانیایی Sentante ساخته شده است.
پیش از این، آزمایش‌های مشابهی روی مدل‌های سیلیکونی، نمونه‌های چاپ سه‌بعدی و حیوانات انجام شده بود، اما این نخستین باری بود که چنین جراحی‌ای روی بدن انسان (کاداور) انجام می‌شد.
چشم‌انداز آینده؛ برابری دسترسی به درمان سکته مغزی
گروه پژوهشی در حال آماده‌سازی برای آزمایش‌های بالینی روی بیماران واقعی است. هدف این پروژه آن است که بیماران در هر نقطه‌ای از جهان، صرف‌نظر از محل زندگی، به درمان تخصصی در کمترین زمان دسترسی داشته باشند.
پروفسور گرونوالد در بیانیه‌ای گفت: «با این فناوری، دیگر محل زندگی بیمار اهمیت ندارد. ما می‌توانیم در لحظاتی حیاتی، درمان مؤثر ارائه دهیم و سلول‌های مغزی ارزشمند را نجات دهیم.»
جمع‌بندی؛ گامی بلند به‌سوی پزشکی بدون مرز
نخستین عمل جراحی رباتیک از راه دور برای درمان سکته مغزی، نقطه عطفی در تاریخ پزشکی محسوب می‌شود. این فناوری می‌تواند به‌ویژه برای مناطق محروم، زمان طلایی درمان را بازگرداند و فرصت زنده ماندن را برای هزاران بیمار افزایش دهد. ترکیب علم پزشکی، مهندسی رباتیک و ارتباطات پیشرفته، فصل تازه‌ای از درمان از راه دور را رقم زده است.
📢 نظر شما درباره آینده پزشکی از راه دور چیست؟ دیدگاه خود را در بخش نظرات بنویسید یا این مقاله را با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
