در فصل زمستان، سرفه و سرماخوردگی بسیار شایع می‌شوند، اما گاهی همین علائم ساده می‌توانند نشانه‌ای از یک عفونت خطرناک ریوی یعنی ذات‌الریه باشند. تشخیص به‌موقع این بیماری برای درمان سریع و جلوگیری از عوارض جدی حیاتی است. اما از کجا بدانیم سرفه ما فقط ناشی از سرماخوردگی است یا خبر از ذات‌الریه می‌دهد؟
بر اساس گزارشی از Independent Türkçe، دکتر کلر آگاتو (Claire Agathou)، از بنیان‌گذاران بیمارستان The Wellington Hospital وابسته به HCA Healthcare UK، درباره تفاوت میان سرماخوردگی و ذات‌الریه، علائم این بیماری و زمان مراجعه به پزشک توضیح داده است.
ذات‌الریه چیست؟
به گفته دکتر آگاتو، «ذات‌الریه نوعی عفونت ریوی است که باعث التهاب کیسه‌های هوایی کوچک (آلوئول) در ریه‌ها می‌شود. این کیسه‌ها ممکن است با مایع یا چرک پر شوند و مانع انتقال طبیعی اکسیژن به خون گردند. نتیجه آن بروز سرفه، تنگی نفس و تب است. این بیماری می‌تواند تنها یکی از ریه‌ها یا هر دو را درگیر کند و در موارد شدید حتی تهدیدکننده زندگی باشد.»
طبق داده‌های مؤسسه Asthma + Lung UK، در سال گذشته تنها در انگلستان بیش از ۵۱۸ هزار نفر به‌دلیل ذات‌الریه در بیمارستان بستری شدند و نزدیک به ۲۰ درصد از آن‌ها در کمتر از ۳۰ روز دوباره به بیمارستان بازگشتند.
علت بروز ذات‌الریه
دکتر آگاتو توضیح می‌دهد: «شایع‌ترین عامل این بیماری باکتری‌ای به نام استرپتوکوک پنومونیه (Streptococcus pneumoniae) است، اما ویروس‌ها و در موارد نادر قارچ‌ها نیز می‌توانند باعث آن شوند. چنین مواردی را ذات‌الریه آتیپیک می‌نامیم. معمولاً زمانی بروز می‌کند که سیستم ایمنی بدن پس از یک بیماری ویروسی مانند آنفلوآنزا ضعیف شده یا باکتری‌ها از طریق تنفس وارد ریه شوند.»
تفاوت سرفه معمولی با سرفه ناشی از ذات‌الریه
آگاتو می‌گوید: «سرفه‌های ویروسی یا آلرژیک معمولاً خشک هستند و ممکن است با علائمی مانند گلودرد یا گرفتگی بینی همراه باشند و طی یک یا دو هفته برطرف شوند.»
اما در مقابل، سرفه ناشی از ذات‌الریه معمولاً دارای خلط است. به گفته او: «اگر خلط شما سبز، زرد یا مایل به قهوه‌ای است، تب بالا دارید و هنگام تنفس دچار تنگی نفس می‌شوید، این‌ها نشانه‌های مهمی هستند که باید به ذات‌الریه مشکوک شوید. در چنین حالتی فرد احساس خستگی و ضعف شدید دارد و حال عمومی‌اش به‌مراتب بدتر از سرماخوردگی یا آلرژی است.»
نشانه‌های دیگری که باید جدی بگیرید
دکتر آگاتو هشدار می‌دهد: «درد قفسه سینه یا دردی که هنگام نفس کشیدن احساس می‌شود، می‌تواند زنگ خطر باشد. در سالمندان، گیجی یا سردرگمی ذهنی نیز ممکن است از علائم ذات‌الریه باشد. علاوه بر این، کاهش میزان ادرار و احساس تشنگی شدید نیز از نشانه‌های قابل توجه محسوب می‌شوند.»
چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟
به گفته آگاتو، «هر فردی ممکن است دچار ذات‌الریه شود و بیشتر افراد سالم با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شوند. اما خطر بروز بیماری در سالمندان، افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف یا مبتلایان به بیماری‌های مزمن تنفسی بیشتر است. اگر در نوزادان، سالمندان یا بیماران مزمن علائم ذات‌الریه مشاهده شد، باید فوراً به پزشک مراجعه شود.»
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
او توصیه می‌کند: «اگر سرفه‌ای بیش از پنج تا هفت روز طول کشید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. با این حال، بدون توجه به مدت زمان، در صورت بروز سرفه شدید، ضعف عمومی یا تنگی نفس، مراجعه فوری به پزشک ضروری است. تشخیص زودهنگام باعث می‌شود درمان ساده‌تر و سریع‌تر انجام شود.»
چگونه ذات‌الریه تشخیص داده می‌شود؟
دکتر آگاتو می‌گوید: «در معاینه، پزشک به میزان اکسیژن خون، سرعت تنفس، دما و نبض توجه می‌کند و با گوشی پزشکی صدای ریه را می‌شنود. در صورت شک، درخواست عکس رادیولوژی قفسه سینه داده می‌شود.»
او می‌افزاید: «در موارد معمول ذات‌الریه، درمان با آنتی‌بیوتیک و مصرف مایعات کافی انجام می‌شود. اگر وضعیت بیمار پایدار باشد، می‌تواند در خانه با داروی خوراکی درمان شود. اما در موارد شدید، بستری شدن، دریافت اکسیژن و تزریق مایعات از طریق وریدی ضروری است.»
چرا ذات‌الریه در زمستان شایع‌تر است؟
به گفته دکتر آگاتو، «در هوای سرد، سیستم ایمنی بدن تحت فشار بیشتری قرار می‌گیرد و احتمال ابتلا به عفونت‌ها افزایش می‌یابد. از طرفی ویروس‌هایی مانند آنفلوآنزا در زمستان شیوع بیشتری دارند. زمانی که فرد به آنفلوآنزا مبتلا می‌شود، سیستم ایمنی ضعیف شده و خطر بروز ذات‌الریه بیشتر می‌شود.»
چگونه می‌توان از ذات‌الریه پیشگیری کرد؟
آگاتو می‌گوید: «مهم‌ترین نکته، تقویت سیستم ایمنی است. پوشیدن لباس گرم، خواب کافی، تغذیه سالم و در صورت نیاز مصرف مکمل‌های مولتی‌ویتامین به تقویت بدن کمک می‌کند. همچنین اگر واجد شرایط دریافت واکسن آنفلوآنزا یا کووید-۱۹ هستید، تزریق آن‌ها می‌تواند در پیشگیری از ذات‌الریه مؤثر باشد.»
تشخیص زودهنگام ذات‌الریه و توجه به علائم هشداردهنده، می‌تواند جان فرد را نجات دهد.
نتیجه‌گیری
ذات‌الریه بیماری‌ای جدی است که در مراحل اولیه ممکن است با سرماخوردگی اشتباه گرفته شود. شناخت علائم کلیدی مانند سرفه خلط‌دار، تب بالا و درد قفسه سینه می‌تواند به تشخیص سریع و درمان مؤثر کمک کند. تقویت سیستم ایمنی و رعایت نکات پیشگیرانه بهترین راه برای دور ماندن از این بیماری در ماه‌های سرد سال است.
اگر علائمی شبیه ذات‌الریه دارید یا به دنبال روش‌های تقویت سیستم ایمنی در فصل زمستان هستید، مقاله مرتبط ما را درباره اشتباهات رایج در فصل آنفلوآنزا و راه‌های پیشگیری از بیماری بخوانید و تجربه خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
