بعد از یک روز طولانی یا تمرین سخت، هیچ چیز به اندازه گرمای دل‌چسب یک وان آب داغ یا گرمای خشک یک سونا آرامش‌بخش نیست. اما فراتر از حس آرامش، کدام روش گرما‌درمانی بیشترین سود را برای بدن به همراه دارد؟
بر اساس مطالعه جدیدی که در مرکز علوم ورزشی باورمن دانشگاه اورگن انجام شده، وان آب داغ نه‌تنها درد عضلات را تسکین می‌دهد، بلکه می‌تواند قدرتمندترین اثر را بر سلامت کلی بدن داشته باشد.
مقایسه وان آب داغ و سونا
بررسی انواع گرما‌درمانی
این مطالعه به بررسی اثرات فیزیولوژیکی سه نوع رایج گرما‌درمانی غیرفعال پرداخت:
- وان آب داغ
- سونای خشک سنتی
- سونای مادون قرمز مدرن
محققان قصد داشتند بررسی کنند که این روش‌ها چگونه بر دمای مرکزی بدن، سلامت قلب و عروق و واکنش‌های ایمنی تأثیر می‌گذارند.
روش تحقیق
جسیکا آتِنسیو، نویسنده اصلی این تحقیق و دانشجوی دکترای فیزیولوژی انسانی دانشگاه اورگن می‌گوید:
«ما پرکاربردترین شیوه‌های گرما‌درمانی غیرفعال را همان‌طور که در زندگی روزمره و تحقیقات علمی استفاده می‌شوند، با هم مقایسه کردیم. پیش از این، مطالعه‌ای این سه روش را در کنار هم بررسی نکرده بود.»
واکنش بدن به انواع گرما
انتخاب داوطلبان
برای این پژوهش، آتِنسیو و تیمش ۲۰ داوطلب (۱۰ مرد و ۱۰ زن) در بازه سنی ۲۰ تا ۲۸ سال را انتخاب کردند. تمامی شرکت‌کنندگان به‌طور منظم ورزش می‌کردند و در وضعیت سلامت مناسبی بودند.
این انتخاب هدفمند به محققان اجازه داد تا نحوه واکنش بدن‌های جوان و فعال را به هر نوع گرما بررسی کنند.
شاخص‌های پایش شده
در طول مطالعه، تیم تحقیقاتی شاخص‌های مختلف فیزیولوژیکی را اندازه‌گیری کردند:
- ضربان قلب
- فشار خون
- برون‌ده قلب (حجم خون پمپاژ شده در هر دقیقه)
- سطوح نشانگرهای التهابی در خون
نمونه‌های خون قبل، حین و بعد از هر جلسه گرفته شد تا تغییرات بررسی شود.
نتایج قابل توجه
آنچه پژوهشگران مشاهده کردند، چشمگیر بود:
- وان آب داغ دمای مرکزی بدن را به‌مراتب بیشتر از هر دو نوع سونا افزایش داد.
- این افزایش دما، مزایای متعددی به همراه داشت.
آتِنسیو توضیح می‌دهد:
«ما دیدیم که غوطه‌وری در آب داغ، بیشترین تأثیر را در افزایش دمای مرکزی بدن دارد و این افزایش، عامل اصلی تحریک واکنش‌های بعدی در بدن است.»
افزایش دمای بدن باعث افزایش جریان خون می‌شود و همین حرکت خون در رگ‌ها به تنهایی برای سلامت عروق مفید است.
گرمایی که قابل تعریق نیست
یکی از دلایل اثربخشی آب داغ این است که بدن نمی‌تواند در این شرایط به‌خوبی خود را خنک کند. در سونا، عرق می‌کنید و این عرق بخار شده، گرما را از بدن می‌گیرد.
اما در وان آب داغ، عرق در آب حل می‌شود و تبخیر مؤثری رخ نمی‌دهد. در نتیجه، بدن مدت بیشتری گرم می‌ماند و واکنش‌های فیزیولوژیکی بیشتری را تجربه می‌کند.
آتِنسیو می‌گوید:
«غوطه‌وری در آب داغ باعث بزرگ‌ترین تغییرات در دمای مرکزی می‌شود چون مانند وقتی که در تماس با هوا هستید، مکانیزم عرق کردن نمی‌تواند به‌درستی عمل کند. در آب، این سیستم کارآمد نیست.»
تغییرات در سیستم ایمنی
نکته مهم دیگر این است که فقط غوطه‌وری در آب داغ باعث تغییرات قابل اندازه‌گیری در عملکرد سیستم ایمنی شد.
این تغییرات شامل:
- افزایش سایتوکین‌های التهابی (پروتئین‌های کوچک مؤثر در پیام‌رسانی سلولی)
- افزایش فعالیت سلول‌های ایمنی
مزایای سلامتی وان آب داغ
کریستوفر مینسون، استاد دانشگاه اورگن و محقق اصلی این مطالعه که بیش از ۲۰ سال در زمینه گرما‌درمانی تحقیق کرده، می‌گوید:
«هیچ شکی نیست که اگر افراد حاضر به انجام گرما‌درمانی باشند و در این کار اعتدال را رعایت کنند، این کار با بهبود سلامت کلی همراه خواهد بود.»
مینسون تأکید می‌کند که هرچند ورزش منظم هنوز هم بیشترین مزایای سلامتی را دارد، اما گرما‌درمانی می‌تواند جایگزین مؤثری برای کسانی باشد که نمی‌توانند یا نمی‌خواهند ورزش کنند.
او اضافه می‌کند:
«این کار می‌تواند تجربه‌ای آرامش‌بخش، گاه مذهبی، گاه فرهنگی و گاه اجتماعی باشد. به نظرم این ابعاد هم در ارتقای سلامت نقش دارند و بسیار ارزشمند هستند.»
آگاهی از محدودیت‌ها و انتخاب‌های ایمن
با این حال، مینسون و آتِنسیو هر دو بر اهمیت رعایت نکات ایمنی تأکید دارند.
مینسون می‌گوید:
«باید مطمئن باشیم که افراد از سوی پزشک برای گرما‌درمانی یا حتی پیاده‌روی و تمرینات سبک تا متوسط تأیید شده‌اند. در این صورت، انجام گرما‌درمانی بی‌خطر خواهد بود.»
آتِنسیو که خودش دونده است، می‌گوید بسیاری از افراد تمرینات بدنی را با گرما‌درمانی پس از ورزش ترکیب می‌کنند.
حتی اگر برای ماراتن تمرین نمی‌کنید، باز هم می‌توانید از افزودن گرما‌درمانی غیرفعال به برنامه سلامتی خود بهره ببرید.
او می‌گوید:
«ما همیشه می‌گوییم که ورزش بهترین درمان غیر دارویی برای ارتقای سلامتی است، اما برخی افراد نمی‌توانند یا نمی‌خواهند ورزش کنند. در این شرایط، گرما‌درمانی مکمل بسیار خوبی است.»
جمع‌بندی
بنابراین، دفعه بعد که می‌خواهید بین نشستن در سونای خشک و یک وان آب داغ انتخاب کنید، علم می‌گوید وان آب داغ چیزی فراتر از آرامش به شما می‌دهد.
ممکن است بهترین شانس شما برای ارتقای سلامت در بلندمدت هم باشد.
این مطالعه در نشریه American Journal of Physiology منتشر شده است.
