روابط دوستی اهمیت زیادی دارند، به‌ویژه در دوران نوجوانی. در دنیای دیجیتال امروزی، ارتباط از طریق شبکه‌های اجتماعی به یک امر عادی تبدیل شده است. بسیاری از نوجوانان احساس می‌کنند که باید همیشه به‌صورت آنلاین در دسترس باشند.
این در دسترس بودن، درحالی‌که در برخی موارد مفید است، می‌تواند خسته‌کننده شود. زمانی که دوستان پاسخ نمی‌دهند یا تعامل ندارند، اغلب منجر به ناامیدی و سوءتفاهم می‌شود.
تحقیقات جدید درباره فشار شبکه‌های اجتماعی
تحقیقات جدیدی که توسط دانشمندان ایتالیایی انجام شده، فشار پنهانی را که شبکه‌های اجتماعی بر دوستی‌های نوجوانان وارد می‌کنند، آشکار کرده است. این تیم بررسی کرده که نوجوانان چگونه انتظارات آنلاین را مدیریت می‌کنند و این انتظارات چه تأثیری بر دوستی‌های واقعی دارند.
روابط دوستی نوجوانان و استرس دیجیتال
فدریکا آنجلینی، محقق دانشگاه پادوا و نویسنده اصلی این پژوهش، می‌گوید: «ما نشان دادیم که درک نوجوانان از هنجارهای شبکه‌های اجتماعی و ویژگی‌های منحصربه‌فرد این پلتفرم‌ها، به استرس دیجیتال منجر می‌شود که در نهایت باعث افزایش تعارض در روابط دوستی می‌شود.»
آنجلینی و تیمش بیش از ۱۱۰۰ نوجوان ۱۳ تا ۱۸ ساله را مورد بررسی قرار دادند. آن‌ها تغییرات احساسی نوجوانان را با توجه به پاسخ‌دهی، تعامل، یا دوری دوستانشان در فضای مجازی بررسی کردند.
دو احساس کلیدی در این مطالعه برجسته شدند:
- احساس گرفتار شدن به دلیل نیاز به همیشه در دسترس بودن
- احساس ناامیدی از عدم دریافت پاسخ دوستان
آنجلینی توضیح می‌دهد: «ناامیدی ناشی از برآورده نشدن انتظارات در شبکه‌های اجتماعی – مانند زمانی که دوستان مطابق انتظار پاسخ نمی‌دهند یا تعامل ندارند – پیش‌بینی‌کننده قوی‌تری برای تعارض در روابط دوستی است تا فشار ناشی از همیشه در دسترس بودن.»
نشانه‌های بصری و شبکه‌های اجتماعی
با گذشت زمان، ناامیدی اثر مخرب‌تری نسبت به احساس گرفتار شدن داشت. شش ماه پس از جمع‌آوری داده‌های اولیه، نوجوانانی که از دوستان خود ناامید شده بودند، احتمال بیشتری داشت که دچار تعارض شوند.
برخلاف انتظار، در دسترس بودن مداوم تأثیر کمتری داشت. به نظر می‌رسد که همیشه آنلاین بودن، اکنون بخشی از فرهنگ نوجوانان شده است.
آنجلینی می‌گوید: «افراد از در دسترس بودن یا پاسخ‌دهی دوستانشان در فضای مجازی احساس سرخوردگی می‌کنند. این ناامیدی از انتظارات برآورده نشده ناشی می‌شود و به احساسات منفی منجر می‌گردد که ممکن است به تعارض در دوستی‌ها منجر شود.»
محتوای بصری – مانند تصاویر و ویدیوها – نیز نقش مهمی دارد. نوجوانان اغلب می‌بینند که دوستانشان آنلاین هستند یا بدون آن‌ها به تفریح می‌پردازند. این امر احساس طرد شدن و حسادت را در آن‌ها ایجاد می‌کند.
آنجلینی توضیح می‌دهد: «محتوای بصری به نوجوانان این امکان را می‌دهد که در هر لحظه از فعالیت‌های دوستانشان آگاه شوند. اگر متوجه شوند که دوستانشان آنلاین هستند یا با دیگران وقت می‌گذرانند اما پیام‌های آن‌ها را نادیده می‌گیرند، ممکن است احساس طرد شدن، حسادت یا کنار گذاشته شدن کنند.»
ایجاد مرزهای بهتر در دوستی‌های نوجوانان
نتایج این مطالعه، راهکاری برای ایجاد روابط دوستانه قوی‌تر ارائه می‌دهد. آگاهی، اولین گام است. با شناخت تأثیر رفتارهای آنلاین بر احساسات واقعی، نوجوانان می‌توانند تغییرات کوچکی ایجاد کنند.
آنجلینی توصیه می‌کند: «شناسایی عوامل کلیدی ایجاد استرس – مانند محتوای بصری و انتظارات مربوط به در دسترس بودن – و درک دینامیک تعاملات آنلاین میان دوستان می‌تواند به والدین، معلمان و نوجوانان در ایجاد عادات سالم‌تر کمک کند.»
ایجاد مرزهای مشخص ممکن است مفید باشد. نوجوانان می‌توانند با خاموش کردن اعلان‌ها یا توافق با دوستانشان بر سر زمان‌های استراحت از شبکه‌های اجتماعی، فشار پاسخ‌دهی فوری را کاهش دهند.
آنجلینی اضافه می‌کند: «یادگیری اینکه هر پیامی نیازی به پاسخ فوری ندارد، می‌تواند استرس دیجیتال را کاهش داده و دوستی‌های سالم‌تری را حفظ کند.»
تحقیقات آینده درباره رفتار آنلاین نوجوانان
اگرچه این مطالعه بینش‌های مفیدی ارائه می‌دهد، اما محدودیت‌هایی نیز دارد. تحلیل‌ها بر اساس گزارش‌های شخصی نوجوانان از استفاده از شبکه‌های اجتماعی انجام شده که ممکن است تصویر کاملی ارائه ندهد. همچنین، بازه زمانی شش‌ماهه ممکن است الگوهای بلندمدت را به‌خوبی منعکس نکند.
آنجلینی اشاره می‌کند: «تحقیقات آینده می‌توانند از معیارهای عینی‌تری برای اندازه‌گیری فعالیت‌های شبکه‌های اجتماعی استفاده کنند و بازه زمانی را گسترش دهند تا درک بهتری از نحوه تکامل استرس دیجیتال و تعارض‌های دوستی در طول زمان به دست آورند.»
یافتن تعادل در دنیای دیجیتال
دوستی یکی از مهم‌ترین بخش‌های دوران رشد است. شبکه‌های اجتماعی شیوه ایجاد، رشد و گاهی تضعیف این روابط را تغییر داده‌اند.
درک چشم‌انداز احساسی تعاملات نوجوانان در فضای آنلاین می‌تواند به ارتباطات بهتر، همدلی عمیق‌تر و دوستی‌های پایدارتر کمک کند.
این پژوهش از نوجوانان نمی‌خواهد که از فناوری دور شوند، بلکه آن‌ها را به آگاهی بیشتر از عادات و واکنش‌هایشان دعوت می‌کند. زمانی که ناامیدی یا استرس افزایش می‌یابد، تغییرات کوچک – مانند گفت‌وگوی صریح یا کمی دور شدن از فضای مجازی – می‌توانند تفاوت بزرگی ایجاد کنند.
در نهایت، چیزی که نوجوانان بیش از همه به آن نیاز دارند، حضور دائمی در فضای دیجیتال نیست، بلکه حمایت احساسی پایدار است – چه در فضای آنلاین و چه در دنیای واقعی.
