سکته مغزی یکی از مهم‌ترین عوامل مرگ‌ومیر در جهان به شمار می‌رود و اثرات آن بر زندگی افراد و خانواده‌ها در کشورهای مختلف بسیار قابل توجه است. به همین دلیل، محققان همواره به دنبال راه‌های جدیدی برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری هستند.
نقش عوامل محیطی در بروز سکته مغزی
بررسی عوامل محیطی جدید
در سال‌های اخیر، کارشناسان به بررسی تأثیر عوامل بیرونی مانند آلودگی هوا و صدای ترافیکی بر میزان وقوع سکته مغزی پرداخته‌اند. در مطالعه‌ای جدید، دکتر “هویِن نگوین تی خان” و همکارش دکتر “یِرون د بونت” از مؤسسه پزشکی محیط زیست در انستیتو کارولینسکا به بررسی این موضوع پرداخته‌اند.
هدف مطالعه چه بود؟
هدف این پژوهش بررسی تأثیر آلودگی هوا و صدای ترافیک – به‌صورت جداگانه یا ترکیبی – بر سلامت انسان‌ها بود.
شناخت عوامل خطر سکته مغزی
سکته چگونه رخ می‌دهد؟
سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به بخشی از مغز مختل شود. طبق نظر متخصصان، عواملی مانند افزایش سن، فشار خون بالا، مصرف دخانیات و سبک زندگی کم‌تحرک از عوامل شایع سکته مغزی هستند.
نقش آلودگی هوا
آلودگی هوا به‌خصوص ذرات ریز معلق (PM2.5)، با طیف گسترده‌ای از بیماری‌های خطرناک مرتبط دانسته شده است. این ذرات ریز می‌توانند وارد جریان خون شده و به سیستم قلبی‌عروقی آسیب برسانند.
اثر صدای ترافیکی بر بدن
سر و صدای ناشی از ترافیک نیز می‌تواند باعث تنش یا اختلال در الگوهای خواب سالم شود. هر دو عامل می‌توانند در افزایش خطر سکته مغزی نقش داشته باشند و لازم است جدی گرفته شوند.
چگونه آلودگی و صدا، خطر سکته را افزایش می‌دهند؟
یافته‌های کلیدی پژوهش
- افزایش ۵ میکروگرم بر متر مکعب از ذرات PM2.5، خطر سکته مغزی را تا ۹ درصد افزایش می‌دهد.
- افزایش ۱۱ دسی‌بل در سطح صدای ترافیک نیز با ۶ درصد افزایش خطر سکته همراه بوده است.
این داده‌ها نشان می‌دهد که قرارگیری مکرر در معرض این عوامل می‌تواند احتمال ابتلا به سکته را افزایش دهد.
ترکیب آلودگی و صدا، تأثیر مضاعف دارد
محققان اشاره کرده‌اند که در مناطقی با میزان صدای بالاتر، رابطه بین آلودگی هوا و سکته مغزی قوی‌تر است. همچنین در مواردی که هر دو عامل در سطح بالا هستند، احتمال وقوع سکته به شکل محسوسی افزایش می‌یابد. آن‌ها هشدار داده‌اند که حتی قرارگیری در سطح پایین این عوامل نیز ممکن است خطرناک باشد.
اثرات ترکیبی آلودگی هوا و صدای ترافیک
نیاز به پژوهش‌های بیشتر
نویسندگان مقاله گفته‌اند که تحقیقات درباره اثرات ترکیبی این دو عامل هنوز کم است و این مطالعه، دیدگاه‌های جدیدی در این زمینه فراهم کرده است.
لزوم سیاست‌گذاری جدید
این پژوهش نشان می‌دهد که حتی سطوح متوسط از این دو عامل هم می‌تواند سلامت انسان را تحت تأثیر قرار دهد؛ بنابراین نیاز به بازنگری در قوانین مرتبط با کیفیت هوا و کنترل صدا احساس می‌شود.
آلودگی اندک هم بی‌خطر نیست
بسیاری تصور می‌کنند که اگر آلودگی هوا زیر حد مجاز باشد، خطر خاصی متوجه آن‌ها نیست؛ یا اینکه صدای ترافیک تنها در مناطق پرجمعیت مشکل‌ساز است. اما داده‌ها نشان می‌دهند این دیدگاه می‌تواند باعث سهل‌انگاری شود. با توجه به اینکه سکته مغزی بیماری جدی‌ای است، قانون‌گذاران باید در تعیین استانداردها سخت‌گیرانه‌تر عمل کنند.
تغییرات زیستی در بدن
مطالعات نشان داده‌اند که التهاب، استرس اکسیداتیو و واکنش‌های غدد درون‌ریز می‌توانند نقش مهمی در این فرآیند داشته باشند. این تغییرات در افرادی که به‌طور مداوم در معرض صدای ترافیک و هوای آلوده هستند، می‌تواند شدت بیشتری پیدا کند.
ابعاد گسترده‌تر برای سلامت عمومی
چه کسانی بیشتر در معرض خطرند؟
ساکنین مناطقی که در نزدیکی جاده‌های پرتردد یا صنایع بزرگ هستند، ممکن است بیشتر در معرض خطر باشند. طبق یافته‌های جدید، ترکیب سر و صدا و آلودگی هوا می‌تواند دلیل افزایش موارد بستری به دلیل سکته مغزی در این مناطق باشد.
نقش تصمیم‌گیران شهری
قانون‌گذاران و برنامه‌ریزان شهری می‌توانند با اصلاح الگوهای ترافیکی، طراحی ساختمان‌ها و کنترل انتشار آلاینده‌ها از وسایل نقلیه، میزان این خطر را کاهش دهند.
شهرهایی که به سلامت و رشد همزمان می‌اندیشند
ویژگی‌های یک شهر سالم
مناطقی که حمل‌ونقل عمومی قوی، مسیرهای دوچرخه‌سواری منظم و فضاهای سبز دارند، می‌توانند کیفیت زندگی بهتری را برای ساکنین فراهم کنند.
راهکارهای کاربردی
- جدا کردن جاده‌های اصلی از مناطق مسکونی
- عایق‌سازی ساختمان‌ها برای کاهش صدای مزاحم
- استفاده از انرژی پاک و محدود کردن ترافیک موتوری
این اقدامات می‌تواند هم آلودگی هوا و هم صدا را کاهش دهد.
تغییر محیط زندگی و تأثیر آن بر سلامت
محققان در گام بعدی قصد دارند بررسی کنند که اگر فردی از منطقه‌ای با آلودگی و صدای بالا به منطقه‌ای سالم‌تر نقل مکان کند، آیا پیامدهای قلبی‌عروقی در او کاهش می‌یابد یا خیر. آن‌ها همچنین می‌خواهند عوامل شهری دیگری را نیز وارد تحلیل کنند.
رویکرد چندلایه برای کاهش خطر سکته
در نهایت، پژوهشگران پیشنهاد می‌دهند که راهکارهایی که هر دو عامل آلودگی و صدا را همزمان هدف قرار دهند، می‌توانند خطر سکته مغزی را در جمعیت‌های آسیب‌پذیر کاهش دهند. چنین سیاست‌هایی می‌تواند به ساکنین شهرهای شلوغ کمک کند تا کنترل بیشتری بر سلامت خود داشته باشند.
راهکارهای فردی برای کاهش خطر سکته مغزی
چه کارهایی می‌توان انجام داد؟
- استفاده از پنجره‌های عایق صوتی
- به‌کارگیری دستگاه‌های تصفیه هوا در منزل
- انتخاب محله‌هایی با آلودگی کمتر و صدای کمتر
نویسندگان این مطالعه تأکید کرده‌اند که رویکرد چندلایه، واقع‌گرایانه‌ترین و مؤثرترین روش برای مقابله با این چالش است.
