قندهای افزوده معمولاً چهره‌ی دوست‌داشتنی اما پنهانِ خطرناک رژیم غذایی ما هستند. افزایش فشار خون، چربی‌های احشایی و قند خون بالا، تنها بخشی از پیامدهای مصرف بیش‌ازحد قند تصفیه‌شده‌اند. اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد جایگزینی ساده، می‌تواند تأثیری شگرف بر سلامت قلب و متابولیسم داشته باشد: شیره افرا.
کشفی جدید درباره فواید شیره افرا
پژوهشگران در مطالعه‌ای تازه دریافتند که جایگزین کردن تنها دو قاشق غذاخوری قند تصفیه‌شده با شیره افرا خالص، می‌تواند نشانه‌های اولیه مشکلات قلبی و متابولیک را بهبود بخشد. این نتایج در مطالعه‌ای از سوی مؤسسه قلب و ریه دانشگاه لاوال و انستیتو تغذیه و غذاهای عملکردی کانادا منتشر شده است.
«ما سال‌ها می‌دانیم که شیره افرا چیزی بیش از یک شیرین‌کننده طبیعی است. این ماده حاوی بیش از صد ترکیب طبیعی، از جمله پلی‌فنول‌هاست که نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌ها دارند.»
— دکتر آندره مارِت، سرپرست تحقیق
قند، دشمن خاموش سلامتی
آمارها نشان می‌دهد آمریکایی‌ها به‌طور میانگین روزانه حدود ۱۷ قاشق چای‌خوری قند افزوده مصرف می‌کنند، یعنی دو تا سه برابر بیش از حد مجاز توصیه‌شده توسط انجمن قلب آمریکا. دستورالعمل‌های بهداشتی جهانی پیشنهاد می‌کنند قند افزوده کمتر از ۱۰٪ از کالری روزانه باشد، و در حالت ایده‌آل حدود ۶٪ برای حفظ سلامت قلب.
اما کاهش قند کار ساده‌ای نیست. جایگزینی که طعم مشابه داشته باشد اما اثرات منفی کمتری بر بدن بگذارد، می‌تواند راه‌حل مناسبی باشد. در این میان، شیره افرا هم طعم دلپذیر دارد و هم سرشار از ترکیبات مفید است.
ترکیبات شگفت‌انگیز شیره افرا
دانشمندان تاکنون بیش از ۶۷ نوع پلی‌فنول در این شیره کهربایی کشف کرده‌اند. همچنین حاوی مواد معدنی، ویتامین‌ها و آمینواسیدهای ضروری است که در قند سفید یافت نمی‌شوند.
آزمایش علمی: شیره افرا در برابر قند
در این تحقیق ۴۲ داوطلب ۱۸ تا ۷۵ ساله شرکت کردند. هر فرد به مدت ۸ هفته، پنج درصد از کالری روزانه خود (حدود دو قاشق غذاخوری) را از طریق شیره افرا یا شربت سوکروز طعم‌دار دریافت کرد. پس از چهار هفته استراحت، شرکت‌کنندگان جای دو شربت را عوض کردند تا هر فرد نقش کنترل خود را ایفا کند.
نتایج شگفت‌انگیز بود:
- در آزمون تحمل گلوکز، بهبود چشمگیری مشاهده شد: تغییر -۵۰.۵۹ در برابر +۲۹.۹۳ هنگام مصرف قند.
- فشار خون سیستولیک کاهش یافت: -۲.۷۲ میلی‌متر جیوه در مقابل افزایش +۰.۸۷ میلی‌متر هنگام مصرف قند.
- چربی شکمی عمیق (چربی احشایی) کاهش یافت: -۷.۸۳ گرم در برابر افزایش +۶۷.۶۱ گرم در گروه قند.
به گفته دکتر مارِت: «مجموع این تغییرات نشان می‌دهد جایگزینی قند با شیره افرا می‌تواند در کاهش خطر ابتلا به دیابت و بیماری‌های قلبی مؤثر باشد.»
چرا شیره افرا متفاوت است؟
این مطالعه تنها به آزمایش‌های خون محدود نشد. نتایج آزمایش‌های مدفوع نشان داد مصرف‌کنندگان شیره افرا، میزان کمتری از باکتری‌های Klebsiella و Bacteroides pectinophilus (مرتبط با التهاب) داشتند، در حالی که باکتری‌های مفیدی مانند Lactocaseibacillus casei رشد بیشتری نشان دادند. این تغییرات نشان می‌دهد شیره افرا از طریق تنظیم میکروبیوم روده نیز به سلامت متابولیک کمک می‌کند.
دو قاشق شیره افرا حدود ۳۵٪ از نیاز روزانه به منگنز، ۱۵٪ ریبوفلاوین، ۸٪ مس و مقادیر قابل‌توجهی کلسیم، تیامین و پتاسیم را تأمین می‌کند. همچنین حدود ۱۲٪ کالری کمتری نسبت به شربت ذرت دارد. در حالی که قند تصفیه‌شده تقریباً هیچ‌کدام از این مواد مغذی را ندارد.
«نتایج این نخستین مطالعه انسانی درباره شیره افرا بسیار امیدبخش است. شیره افرا یک شیرین‌کننده هوشمند و جایگزین سالم‌تری برای قند سفید است.»
— دکتر ناویندرا سیرام
نتایج اولیه اما امیدوارکننده
هرچند این تحقیق تنها ۴۲ داوطلب داشت و هشت هفته طول کشید، اما هماهنگی نتایج در شاخص‌های گوناگون سلامت بسیار چشمگیر بود. دکتر مارِت می‌گوید: «اکنون شواهد انسانی داریم که نشان می‌دهد جایگزینی قند تصفیه‌شده با شیره افرا می‌تواند از بیماری‌های متابولیک جلوگیری کند.»
گام بعدی پژوهشگران
دانشمندان قصد دارند مطالعات بزرگ‌تری روی گروه‌های مختلف انجام دهند تا مشخص شود مصرف شیره افرا در افراد با شرایط گوناگون سلامت، چه تأثیری دارد.
چگونه شیره افرا را جایگزین قند کنیم؟
جایگزینی قند با شیره افرا کار سختی نیست. یکی از شرکت‌کنندگان می‌گوید: «پیش از این گاهی شیره افرا می‌خوردم اما حالا هر روز دو قاشق از آن را جایگزین قند سفید کرده‌ام.»
این تغییر کوچک می‌تواند روزانه حدود ۹۶ کالری و بیش از ۲۴ گرم سوکروز را کاهش دهد. نتیجه؟ قند خون پایین‌تر، فشار خون بهتر، چربی شکمی کمتر، و سلامت روده مطلوب‌تر.
اگرچه هنوز مطالعات بیشتری لازم است، اما شواهد کنونی نشان می‌دهد شیره افرا می‌تواند انتخابی هوشمندانه برای هرکسی باشد که به دنبال کنترل قند خون و بهبود سلامت متابولیک است.
مطالعه کامل در نشریه علمی Journal of Nutrition منتشر شده است.
جمع‌بندی
خواص شیره افرا فراتر از یک طعم شیرین است. این شیره طبیعی، سرشار از مواد مغذی و ترکیبات ضدالتهاب بوده و می‌تواند با کاهش فشار خون، بهبود قند خون و تقویت سلامت روده، جایگزینی هوشمند برای قند سفید باشد.
آیا تا به‌حال شیره افرا را امتحان کرده‌اید؟ تجربه یا نظر خود را در بخش دیدگاه‌ها بنویسید و این مقاله را با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
