گوشی‌های هوشمند به بخش ضروری زندگی روزمره تبدیل شده‌اند و با ارائه‌ی راحتی و دسترسی فوری به اطلاعات، ارتباطات جهانی را تسهیل کرده‌اند. این دستگاه‌ها امکان کار از راه دور را فراهم می‌کنند و تنها با لمس یک دکمه، سرگرمی‌های مختلفی ارائه می‌دهند.
اما آیا استفاده‌ی بیش از حد از گوشی‌های هوشمند بر سلامت روان تأثیر دارد؟
با افزایش وابستگی به این دستگاه‌ها، نگرانی‌هایی درباره‌ی تأثیر آن‌ها بر سلامت روان مطرح شده است.
مطالعه‌ای از مرکز تحقیقاتی Pew Research Center نشان داده است که ۹۱٪ از آمریکایی‌ها دارای گوشی هوشمند با دسترسی به اینترنت هستند، در حالی که این رقم در سال ۲۰۱۱ تنها یک‌سوم بود.
مطالعه‌ی دیگری نشان می‌دهد که افراد به‌طور میانگین روزانه پنج ساعت و شانزده دقیقه را با گوشی‌هایشان سپری می‌کنند. این زمان طولانی استفاده از صفحه‌نمایش، پرسش‌های مهمی درباره‌ی تأثیر آن بر تمرکز، تعاملات اجتماعی و سلامت عاطفی مطرح می‌کند.
طبق نظرسنجی اخیر موسسه Gallup، ۵۸٪ از آمریکایی‌ها نگران استفاده‌ی بیش از حد از گوشی‌های هوشمند هستند. این نگرانی در میان افراد زیر ۳۰ سال به ۸۰٪ افزایش می‌یابد. با افزایش مصرف دیجیتال، پژوهشگران در حال بررسی عواقب بلندمدت این اتصال دائمی هستند.
زیاده‌روی در استفاده از اینترنت موبایل
متخصصان سلامت روان هشدار می‌دهند که زمان زیاد استفاده از صفحه‌نمایش ممکن است به اضطراب، افسردگی و فشار شناختی منجر شود. مردم اغلب به دلیل اعلان‌های مداوم، فشار ناشی از شبکه‌های اجتماعی و دشواری در تمرکز بر کارهای دنیای واقعی، استرس را تجربه می‌کنند.
تحقیقات جدیدی به سرپرستی آدریان وارد، استاد بازاریابی در دانشکده Texas McCombs، این تأثیرات را بررسی کرده است. مطالعه‌ی او بررسی می‌کند که آیا محدود کردن دسترسی به اینترنت موبایل می‌تواند به بهبود سلامت روان کمک کند؟
نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که استراحت از اینترنت موبایل، فواید قابل اندازه‌گیری‌ای دارد.
“گوشی‌های هوشمند طی ۱۵ سال گذشته زندگی و رفتارهای ما را دگرگون کرده‌اند، اما روان‌شناسی پایه‌ی انسان همچنان ثابت مانده است.”
- آدریان وارد
وی در ادامه افزود: “سؤال اصلی ما این بود که آیا ما توانایی سازگاری با اتصال دائمی را داریم؟ داده‌ها نشان می‌دهند که چنین نیست.”
قطع اینترنت موبایل برای دو هفته
این مطالعه روی ۴۶۷ شرکت‌کننده با میانگین سنی ۳۲ سال انجام شد. از شرکت‌کنندگان خواسته شد که یک اپلیکیشن مسدودکننده‌ی اینترنت موبایل را روی گوشی‌هایشان نصب کنند. این اپ، مرورگرها و شبکه‌های اجتماعی را غیرفعال می‌کرد، اما امکان تماس و ارسال پیامک همچنان برقرار بود.
افراد همچنان می‌توانستند در محل کار، مدرسه یا خانه از اینترنت کامپیوتر استفاده کنند، اما دیگر به‌طور دائمی از طریق گوشی‌هایشان متصل نبودند.
برای بررسی تغییرات، شرکت‌کنندگان به دو گروه تقسیم شدند:
- گروه اول در دو هفته‌ی اول اینترنت موبایل را مسدود کردند و سپس دوباره به اینترنت دسترسی یافتند.
- گروه دوم ابتدا به‌طور عادی از گوشی استفاده کردند و در دو هفته‌ی پایانی اینترنت موبایل خود را قطع کردند.
پژوهشگران با اندازه‌گیری سلامت روان و میزان تمرکز در نقاط زمانی مختلف، تأثیر قطع موقت اینترنت موبایل را ارزیابی کردند.
بهبود چشمگیر سلامت روان
نتایج نشان داد که حتی یک استراحت کوتاه از اینترنت موبایل نیز منجر به فواید قابل‌توجهی می‌شود. بسیاری از شرکت‌کنندگان گزارش دادند که کمتر احساس استرس می‌کنند و بیشتر بر فعالیت‌های روزمره‌ی خود کنترل دارند.
- ۹۱٪ از شرکت‌کنندگان در حداقل یک حوزه از سلامت روانی پیشرفت داشتند.
- بیش از ۷۰٪ پس از این دوره‌ی دو هفته‌ای، سلامت روان بهتری را تجربه کردند.
- بهبود علائم افسردگی در این مطالعه حتی از برخی مطالعات مربوط به تأثیر داروهای ضدافسردگی هم بیشتر بود.
همچنین میزان تمرکز به طرز چشمگیری بهبود یافت. پژوهشگران دریافتند که این اثرات مثبت، معادل ۱۰ سال معکوس کردن زوال شناختی است.
یکی از جالب‌ترین یافته‌ها این بود که این مزایا در طول زمان افزایش یافت. افراد هر روز که کمتر از اینترنت موبایل استفاده می‌کردند، احساس بهتری داشتند. در پایان دو هفته، بسیاری از آن‌ها وضوح ذهنی و ثبات عاطفی بیشتری را تجربه کردند.
زمان بیشتر برای فعالیت‌های معنادار
آدریان وارد معتقد است که بهبود سلامت روان تنها به دلیل کاهش زمان استفاده از صفحه‌نمایش نبوده، بلکه تغییر در عادات روزانه نیز نقش مهمی ایفا کرده است.
“به جای تماشای بیشتر تلویزیون یا فیلم، شرکت‌کنندگان وقت بیشتری را در دنیای واقعی سپری کردند. آن‌ها به انجام سرگرمی‌های مختلف، گفت‌وگوهای رو در رو و گذراندن وقت در طبیعت پرداختند. خواب بهتری داشتند، ارتباط اجتماعی بیشتری احساس کردند و کنترل بیشتری بر تصمیمات خود داشتند.”
بسیاری از افراد بهره‌وری و حضور ذهنی بیشتری را تجربه کردند. آن‌ها کمتر حواس‌پرتی داشتند و این مسئله باعث گفت‌وگوهای عمیق‌تر و معنادارتری با اطرافیانشان شد.
پیامدهای این مطالعه برای محیط‌های کاری
این مطالعه نشان می‌دهد که نیاز به فناوری‌هایی که به ایجاد عادات دیجیتالی سالم‌تر کمک کنند، رو به افزایش است.
آدریان وارد پیشنهاد می‌دهد که شرکت‌ها می‌توانند سرویس‌هایی طراحی کنند که به جای افزایش زمان آنلاین بودن، آن را کاهش دهند. برای مثال، مدل‌های اشتراکی ممکن است نیاز به تبلیغات را که موجب تشویق به استفاده‌ی بیش از حد از گوشی می‌شوند، کاهش دهد.
کارفرمایان نیز می‌توانند ابتکاراتی برای سلامت دیجیتال کارکنان در نظر بگیرند. بسیاری از شرکت‌ها اثر خستگی ناشی از صفحه‌نمایش را بر بهره‌وری و سلامت روان تشخیص داده‌اند. ارائه‌ی ابزارهایی برای متعادل کردن زمان آنلاین و آفلاین می‌تواند منجر به افزایش تمرکز و رضایت شغلی شود.
با این حال، اجرای این برنامه‌ها باید داوطلبانه باشد. در مطالعه‌ی انجام‌شده، تنها ۵۷٪ از افراد اپلیکیشن مسدودکننده‌ی اینترنت را نصب کردند و فقط ۲۵٪ تا پایان دو هفته از آن استفاده کردند. این نشان می‌دهد که همه آماده‌ی قطع ارتباط دیجیتالی نیستند.
“شاید باید این موضوع را به رأی‌گیری گذاشت. واقعیت این است که ۸۰٪ از افراد معتقدند که بیش از حد از گوشی خود استفاده می‌کنند، پس شاید آن‌ها خودشان انتخاب کنند که چنین تغییری را تجربه کنند.”
- آدریان وارد
بازنگری در نقش گوشی‌های هوشمند
در حالی که فناوری موبایل مزایای انکارناپذیری داشته است، این مطالعه نشان می‌دهد که اتصال دائمی هزینه‌هایی نیز به همراه دارد.
بسیاری از افراد احساس می‌کنند گوشی‌هایشان آن‌ها را تحت سلطه قرار داده، اما قطع ارتباط برایشان دشوار است. تغییرات کوچک، مانند استراحت‌های هدفمند از اینترنت موبایل، می‌تواند به بهبود سلامت روان و تمرکز کمک کند.
این مطالعه که در نشریه‌ی آکادمی ملی علوم آمریکا منتشر شده است، شواهد قانع‌کننده‌ای ارائه می‌دهد که نشان می‌دهد کاهش استفاده از صفحه‌نمایش حتی به‌صورت موقت می‌تواند تأثیرات مثبتی بر زندگی افراد داشته باشد.
