تجمع گروهی سارها، صدایی شبیه به یک آهنگ دارد، این‌طور نیست؟ واقعیت همان‌قدر زیباست که تصور می‌کنید.
سارها پرندگانی کوچک تا متوسط هستند با دم کوتاه و سرهای نوک‌تیز. پرهای آن‌ها سیاه براق است که رگه‌هایی از بنفش و سبز دارد. در تعداد زیاد، این پرندگان می‌توانند تجمع‌های شگفت‌انگیزی ایجاد کنند که به آن‌ها موج‌پرواز (Murmuration) می‌گویند. در این حالت، گروه‌های عظیمی از سارها کنار هم جمع می‌شوند و به صورت یک توده بزرگ در آسمان حرکت می‌کنند. آن‌ها فقط به صورت یک دسته پرواز نمی‌کنند؛ بلکه هنگام این نمایش آسمانی، در اشکال مختلف پیچ و تاب می‌خورند.
متخصصان هنوز کاملاً مطمئن نیستند که این حرکت چگونه اتفاق می‌افتد، اما تجمع زمانی شکل می‌گیرد که یک سار رفتار هفت همسایه نزدیک خود را تقلید می‌کند و سپس آن سارها رفتار هفت همسایه دیگر خود را تقلید می‌کنند و این روند ادامه می‌یابد تا کل گروه به صورت هماهنگ حرکت کند.
چرا تجمع‌های گروهی سارها شکل می‌گیرد؟
شاید بهترین مقایسه برای این پدیده آسمانی، حرکت هماهنگ دسته‌ای از ماهی‌ها در اقیانوس برای فرار از شکارچی باشد. ماهی‌ها به سرعت از یک جهت به جهتی دیگر می‌روند تا شکارچیان را گیج و خسته کنند. تجمع گروهی سارها نیز تقریباً به همین صورت عمل می‌کند. سارها یک حرکت هماهنگ در اطراف محل استراحت شبانه خود ایجاد می‌کنند. محل استراحت، جایی است که آن‌ها شب را به صورت گروهی سپری می‌کنند و به همین دلیل، این تجمع‌ها بیشتر در هنگام غروب خورشید اتفاق می‌افتند.
gerdtromm / Getty Images
دانشمندان بر این باورند که سارها با این رقص هماهنگ خود، شکارچیان بزرگ‌تر مانند شاهین‌ها یا قوش‌ها را از حمله به گروه منصرف می‌کنند. حرکت گروهی باعث سردرگمی شکارچی می‌شود و خطر برای هر سار به صورت فردی کاهش می‌یابد.
فرضیه دیگری به گرمای بدن مربوط می‌شود. یک تجمع می‌تواند سایر سارهای منطقه را به یک محل استراحت مرکزی جذب کند. به‌ویژه در ماه‌های سردتر، تجمع تعداد بیشتری از سارها می‌تواند یک محل استراحت گرم‌تر ایجاد کند. با این حال، این محل‌ها معمولاً در اواخر تابستان بزرگ‌تر هستند، زمانی که یک گروه سار ممکن است به بیش از ۱۰۰,۰۰۰ پرنده برسد.
دانشمندان همچنین فرضیه‌ای را مطرح کرده‌اند که می‌گوید سارها برای تبادل اطلاعات محیطی درباره غذا گرد هم می‌آیند. این فرضیه که به “مرکز اطلاعات” معروف است، بر ایده تکاملی استوار است که وقتی یافتن غذا دشوار باشد، یک گونه باید برای بقا بر اشتراک آزاد اطلاعات تکیه کند.
علم فیزیک و حرکت سارها
مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۰ در مجله Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شد، تلاش کرد این پدیده شگفت‌انگیز را با استفاده از علم فیزیک توضیح دهد. این مطالعه از مفاهیمی مانند “همبستگی بدون مقیاس” و هماهنگی ناشی از صدا به‌عنوان دلیل حرکت هماهنگ سارها یاد کرد.
دانشمندان در این مطالعه از سرعت و فیزیک مغناطیس برای تحلیل تجمع سارها استفاده کردند و مشاهده کردند که حرکت پرندگان مشابه حرکت الکترون‌ها در زمان مغناطیسی شدن ذرات اطرافشان است.
با این حال، این‌ها تنها فرضیه‌هایی هستند و علی‌رغم به‌کارگیری فناوری‌های پیشرفته، دلیل و روش دقیق پشت این تجمع‌ها همچنان دانشمندان زیست‌شناس، فیزیک‌دانان، مهندسان و ریاضی‌دانان را متحیر کرده است.
حرکت سارها به‌گونه‌ای است که کل گروه مانند یک موجود بزرگ حرکت می‌کند و هیچ پرنده خاصی مسئولیت هدایت این حرکت را بر عهده ندارد.
چه زمانی و کجا تجمع‌های سارها اتفاق می‌افتد؟
georgeclerk / Getty Images
اگرچه تجمع‌های سارها بیشتر در بریتانیا مشاهده می‌شود، تعداد سارها در ایالات متحده پس از ورود عمدی این گونه در اواخر دهه ۱۸۰۰ توسط علاقه‌مندان به شکسپیر به شدت افزایش یافته است (جالب این‌که در تمام آثار شکسپیر، تنها یک بار به سارها اشاره شده است: نمایشنامه هنری چهارم، پرده اول).
تخمین زده می‌شود که ۱۵۰ میلیون سار اکنون در ایالات متحده زندگی می‌کنند و همراه خود این “خورشید سیاه” را آورده‌اند. با این حال، بسیاری از آمریکایی‌ها این گونه را به دلیل افزایش حضورش، یک آفت می‌دانند.
این پرندگان در طول روز برای تغذیه به گروه‌های کوچک تقسیم می‌شوند، اما بیشتر آن‌ها هنگام غروب خورشید دوباره کنار هم جمع می‌شوند تا در تجمع شرکت کنند. نام این فعالیت از صدایی گرفته شده است که بال‌های سارها هنگام پرواز هزاران‌تایی و به صورت یک توده مایع ایجاد می‌کند.
