در تاریخ ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۵ سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده از یک ایمپلنت گردنی برای درمان آرتریت روماتوئید را تأیید کرد. این دستگاه تنها به یک دقیقه تحریک روزانه نیاز دارد و باتری آن برای حداقل ۱۰ سال عمر مفید طراحی شده است.
این فناوری نوآورانه بر پایه عصب واگ (Vagus nerve) کار می‌کند؛ عصبی بلند که مغز را به اندام‌های مختلف متصل می‌سازد و نقش مهمی در تنظیم فعالیت سیستم ایمنی بدن دارد.
چگونه این فناوری کار می‌کند؟
این روش که با نام تعدیل نوروایمنی (Neuroimmune Modulation) شناخته می‌شود، با ارسال پالس‌های الکتریکی ضعیف به عصب واگ، سیگنال‌های ایمنی بدن را تغییر می‌دهد و در نتیجه باعث کاهش سطح سایتوکاین‌های التهابی در خون می‌شود.
“تحریک دقیق عصب واگ می‌تواند فعالیت سیستم ایمنی را به طور طبیعی متعادل کند، بدون آن‌که مانند داروها، کل ایمنی بدن را سرکوب کند.”
پژوهش بالینی و نتایج آزمایش
دکتر جان تسر از مرکز Arizona Arthritis & Rheumatology Associates (AARA) سرپرستی پژوهش بالینی را در چندین مرکز ایالات متحده بر عهده داشت. شرکت‌کنندگان در این مطالعه، افرادی بودند که با وجود دریافت درمان‌های دارویی پیشرفته، هنوز از علائم بیماری رنج می‌بردند.
در این آزمایش ۲۴۲ بزرگسال مبتلا به آرتریت فعال به صورت تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. پس از ۱۲ هفته، ۳۵.۲٪ از بیماران گروه درمانی، دست‌کم ۲۰٪ بهبود در شاخص‌های استاندارد را نشان دادند، در حالی‌که در گروه کنترل این رقم ۲۴.۲٪ بود.
شرکت‌کنندگان در طول دوره مطالعه، درمان‌های زمینه‌ای خود را حفظ کردند تا اثر واقعی ایمپلنت در کنترل علائم مشخص شود.
چه کسانی می‌توانند بیشترین بهره را ببرند؟
این درمان برای بزرگسالان مبتلا به آرتریت روماتوئید متوسط تا شدید طراحی شده است که بیماری‌شان نسبت به داروهای بیولوژیک یا درمان‌های هدفمند پاسخ نداده است.
به گفته دکتر کوین تریسی، رئیس مؤسسه Feinstein Institutes for Medical Research، این فناوری «جایگزینی ایمن، کم‌هزینه و مؤثرتر از داروهای پرعارضه» است.
برای بیمارانی که نمی‌توانند داروهای سرکوب‌کننده ایمنی مصرف کنند، این ایمپلنت گزینه‌ای تازه و ایمن‌تر به شمار می‌رود؛ زیرا سیستم ایمنی را به طور کامل خاموش نمی‌کند.
جزئیات فنی و نکات احتیاطی
- ایمپلنت روزانه تنها به یک دقیقه تحریک نیاز دارد.
- باتری دستگاه هر هفته طی چند دقیقه شارژ می‌شود.
- افرادی که عصب واگ یا طحال‌شان برداشته شده، یا دارای ضربان‌ساز قلبی یا دفیبریلاتور هستند، نمی‌توانند از این دستگاه استفاده کنند.
- خطرات معمول جراحی مانند گرفتگی یا خشونت موقت صدا نیز وجود دارد.
- پیگیری‌های منظم پس از کاشت، برای بررسی عملکرد باتری و تنظیم تحریک ضروری است.
تغییر الگوی درمان در روماتولوژی
در دو دهه گذشته، درمان آرتریت روماتوئید عمدتاً بر پایه داروهای بیولوژیک و هدفمند استوار بوده است. اما پاسخ ندادن برخی بیماران و عوارض جانبی شدید، نیاز به گزینه‌ای نوین را ایجاد کرده بود.
این کاشتنی با رویکردی عصبی، درمان را از «سرکوب گسترده ایمنی» به سمت تنظیم هوشمند التهاب سوق می‌دهد و دیدگاه تازه‌ای در درمان این بیماری ارائه می‌کند.
با گسترش تجربه پزشکان در استفاده از این دستگاه، الگوهای ارجاع و ترکیب درمان‌های دارویی با این فناوری دقیق‌تر خواهد شد.
چرا این ایمپلنت مؤثر است؟
پایه علمی این درمان در مفهوم رفلکس التهابی (Inflammatory Reflex) نهفته است؛ مسیری عصبی که ارتباط میان مغز و سیستم ایمنی را برقرار می‌کند. تحریک الکتریکی عصب واگ باعث کاهش فاکتور نکروز توموری (TNF) و سایر سایتوکاین‌های التهابی می‌شود که عامل درد و تورم مفاصل هستند.
هدف این درمان بازگرداندن تعادل ایمنی است، نه خاموش کردن آن. این تمایز برای بیمارانی که در معرض عفونت یا واکسیناسیون هستند، اهمیت زیادی دارد.
کاربردهای فراتر از آرتریت
پژوهشگران اکنون در حال بررسی کاربرد تحریک عصب واگ در بیماری‌های التهابی دیگر هستند:
- ام‌اس (MS): بیماری خودایمنی که غلاف میلین اعصاب را تخریب می‌کند.
- بیماری التهابی روده (IBD): شامل کولیت اولسراتیو و کرون.
- بیماری‌های متابولیک و عصبی: مانند پارکینسون، دیابت و آلزایمر.
وجه مشترک همه این بیماری‌ها التهاب مزمن است؛ عاملی که هم به پیشرفت بیماری و هم به شدت علائم کمک می‌کند.
سؤالات رایج درباره ایمپلنت
- اندازه دستگاه چقدر است؟ ایمپلنت کوچک بوده و تنها نیاز به شارژ هفتگی دارد.
- آیا جایگزین دارو می‌شود؟ شاید بتوان در طول زمان مصرف برخی داروها را کاهش داد، اما این تصمیم باید با نظر پزشک و بر اساس معیارهای بالینی باشد.
- آیا عبور از فرودگاه یا سفر مشکلی ایجاد می‌کند؟ بیماران کارت شناسایی و کیف مخصوص شارژر را برای سفر دریافت می‌کنند.
- اگر تحریک احساس ناخوشایندی داشته باشد چه؟ پزشک می‌تواند در تنظیمات دستگاه تغییراتی بدهد تا احساس راحت‌تری ایجاد شود.
نتایج این مطالعه در مجله Arthritis & Rheumatology منتشر شده است.
جمع‌بندی
ایمپلنت گردنی جدید، نقطه عطفی در درمان آرتریت روماتوئید به شمار می‌رود. این فناوری با استفاده از هوش عصبی بدن، التهاب را در منبع خود کنترل می‌کند و امید تازه‌ای برای بیمارانی است که از درمان‌های دارویی نتیجه نگرفته‌اند.
اگر به نوآوری‌های پزشکی علاقه‌مند هستید، مقاله‌های مرتبط با درمان‌های عصبی و فناوری‌های سلامت هوشمند را نیز در مجله ما بخوانید و دیدگاه خود را در بخش نظرات بنویسید.
