ظروف آشپزخانه ساخته‌شده از بامبو به‌سرعت در سوپرمارکت‌ها و فروشگاه‌های آنلاین در سراسر جهان ظاهر شده‌اند. مردم این محصولات را به دلیل ظاهر سازگار با محیط‌زیست و طراحی جذابشان تحسین می‌کنند.
اما آیا این ظروف کاملاً ایمن هستند؟
بااین‌حال، محققان در حال بررسی این موضوع هستند که آیا برخی مواد شیمیایی از این محصولات به غذا منتقل می‌شوند یا خیر؛ به‌ویژه در مواجهه با دمای بالا یا مواد اسیدی.
مصرف‌کنندگان انتظار دارند که لیوان، بشقاب و کاسه‌هایشان ایمن باشند و این اطمینان وابسته به مطالعات علمی شفاف است.
دکتر کامیلا بچینسکا، پژوهشگر ارشد از دانشگاه فناوری شیمی در پراگ، اظهار داشت:
«در این مطالعه، ۳۳ نوع ظرف ساخته‌شده از بامبو و سایر مواد زیستی را از بازارهای بریتانیا، چین و جمهوری چک جمع‌آوری کردیم.»
بامبو چیست و چرا محبوب شده است؟
بامبو یکی از سریع‌ترین گیاهان در حال رشد در جهان است و به همان اندازه که قوی است، کاربردهای متنوعی دارد. از نظر فنی، بامبو نوعی علف محسوب می‌شود و می‌تواند در یک روز بیش از یک متر رشد کند؛ این ویژگی آن را به منبعی فوق‌العاده تجدیدپذیر تبدیل کرده است.
کاربردهای گسترده بامبو
از بامبو برای ساخت خانه، مبلمان، لباس‌های سازگار با محیط‌زیست و ظروف آشپزخانه استفاده می‌شود. این گیاه علاوه بر کاربردهای عملی، تأثیر مثبتی بر محیط‌زیست دارد؛ چراکه مقدار زیادی دی‌اکسید کربن جذب کرده و اکسیژن تازه تولید می‌کند.
برخی گونه‌های بامبو حتی در خاک‌های ضعیف نیز رشد کرده و به جلوگیری از فرسایش خاک و احیای زمین‌های آسیب‌دیده کمک می‌کنند.
اهمیت بامبو برای حیات‌وحش و فرهنگ‌های مختلف
بامبو منبع غذایی حیاتی برای گونه‌هایی مانند پانداها، لمورها و برخی فیل‌ها است. علاوه بر این، در بسیاری از فرهنگ‌ها، بامبو نمادی از قدرت، انعطاف‌پذیری و استقامت محسوب می‌شود.
جایگزینی برای پلاستیک
در سال‌های اخیر، بامبو به ماده‌ای محبوب در زندگی پایدار تبدیل شده است. از مسواک، نی، پارچه و ظروف آشپزخانه گرفته تا سایر محصولات دوستدار محیط‌زیست، همه در حال جایگزین شدن با گزینه‌های پلاستیکی هستند.
چالش‌های استفاده از بامبو در ظروف آشپزخانه
نگرانی‌ها درباره ترکیب بامبو با ملامین
بسیاری از محصولات بامبویی از ترکیباتی مانند ملامین و رزین فرمالدهید برای حفظ شکل خود استفاده می‌کنند. برخی متخصصان هشدار داده‌اند که اگر این مواد وارد غذا شوند، می‌توانند مشکلاتی برای سلامتی ایجاد کنند.
بر اساس یک گزارش منتشرشده در سال ۲۰۲۰ توسط سازمان ایمنی غذای اتحادیه اروپا (EFSA)، ظروف ساخته‌شده از رزین ملامین-فرمالدهید مانند لیوان‌های قهوه‌ی بیرون‌بر (که به‌عنوان محصولات بامبویی فروخته می‌شوند)، ممکن است هنگام تماس با غذاهای داغ مواد مضری آزاد کنند.
نگاهی به مقررات و اقدامات نظارتی
در سال ۲۰۱۹، سازمان ایمنی غذای اروپا تصریح کرد که بامبو نباید در دسته چوب طبقه‌بندی شود و بررسی جداگانه‌ای برای آن لازم است.
چندین آژانس اروپایی دیگر نیز نگرانی‌های مشابهی را ابراز کردند و خواستار کنترل‌های سختگیرانه بر ترکیب بامبو و پلاستیک در ظروف غذایی شدند.
واکنش صنعت و مصرف‌کنندگان
عدم شفافیت در نتایج آزمایش‌های ایمنی
گروه‌های صنعتی اطلاعات محدودی در مورد آزمایش‌های ایمنی این محصولات ارائه داده‌اند. درحالی‌که برخی از آزمایش‌ها میزان فرمالدهید و فلزات سنگین را در محدوده ایمن نشان داده‌اند، اما اندازه نمونه‌های بررسی‌شده اغلب بسیار کم بوده است.
برخی شرکت‌ها ادعا می‌کنند که لیوان‌ها و جعبه‌های ناهار بامبویی برای استفاده در ماشین ظرف‌شویی ایمن هستند، اما شواهدی درباره دوام طولانی‌مدت آن‌ها وجود ندارد.
تأکید بر استانداردهای مهاجرت مواد شیمیایی
برخی دیگر از شرکت‌ها اعلام کرده‌اند که محصولاتشان با استانداردهای رسمی مربوط به انتقال مواد شیمیایی سازگار است، اما اطلاعات شفافی از فرایند تولید خود ارائه نمی‌دهند.
فریب تبلیغات سبز
مصرف‌کنندگان باید آگاه باشند که ظروفی که به‌عنوان «زیست‌پایه» (bio-based) فروخته می‌شوند، لزومی ندارد کاملاً سبز و پایدار باشند.
مواد طبیعی استفاده‌شده در این محصولات ممکن است ایمن باشند، اما ترکیب آن‌ها با مواد مصنوعی مانند رزین ملامین-فرمالدهید می‌تواند خطراتی را به همراه داشته باشد.
شکاف‌های علمی در بررسی این محصولات
عدم اطمینان از تأثیرات طولانی‌مدت
مقامات نظارتی همچنان شکاف‌هایی را در مطالعات مرتبط با عملکرد این محصولات در طول زمان مشاهده می‌کنند. مایعات داغ و غذاهای اسیدی ممکن است انتشار مواد شیمیایی را تسریع کنند.
بررسی ترکیبات ناشناخته
آزمایشگاه‌های متعددی در کشورهای مختلف همچنان در حال بررسی مواد ناشناخته‌ای هستند که ممکن است در این رزین‌ها باقی بمانند. بدون داده‌های کافی، میزان واقعی مواجهه با مواد افزودنی سمی مشخص نیست.
راهنمای عملی برای مصرف‌کنندگان
اگر قصد خرید ظروف بامبویی را دارید، بهتر است نکات زیر را در نظر بگیرید:
- ظروف آسیب‌دیده را دور بیندازید – گرمای مداوم می‌تواند باعث فرسایش و انتقال مواد شیمیایی شود.
- برچسب‌ها و ترکیبات محصول را بررسی کنید – محصولاتی را انتخاب کنید که جزئیات ترکیبات آن‌ها مشخص باشد.
- به استانداردهای آزمایش توجه کنید – محصولاتی که تحت آزمایش‌های معتبر قرار گرفته‌اند، ریسک کمتری دارند.
آینده‌ای روشن‌تر با مطالعات دقیق‌تر
نهادهای ایمنی غذا در حال جمع‌آوری داده‌های بیشتر برای به‌روزرسانی استانداردهای تولید ظروف بامبویی هستند.
تحقیقات بیشتر می‌تواند روشن کند که آیا این محصولات در شرایط مختلف استفاده، ایمن هستند یا خیر.
تمرکز پژوهشگران بر این است که مشخص کنند آیا حرارت بالا یا نگهداری طولانی‌مدت می‌تواند باعث آزاد شدن مواد شیمیایی خطرناک شود؟ همچنین، استانداردسازی برچسب‌گذاری می‌تواند به مصرف‌کنندگان در انتخاب بهتر کمک کند.
این مطالعه در نشریه Food Control منتشر شده است.
