فرض کنید زندگی خود را مانند یک نمودار خطی تصور کنید که در آن احساسات شما در طول زمان بالا و پایین می‌شوند. برای اکثر افراد، این خط در محدوده نسبتاً ثابتی قرار دارد. اما برای افرادی که با اختلال دوقطبی زندگی می‌کنند، این خط می‌تواند نوسانات شدید و غیرقابل‌پیش‌بینی داشته باشد. اختلال دوقطبی که قبلاً به‌عنوان افسردگی جنون‌آمیز شناخته می‌شد، یک بیماری روانی جدی است که بر خلق‌وخوی، انرژی، سطح فعالیت، توانایی تفکر و رفتار فرد تأثیر می‌گذارد.
دو روی سکه: دوره‌های شیدایی و افسردگی
اختلال دوقطبی با دوره‌های متناوب شیدایی یا مختلط و افسردگی مشخص می‌شود. این دوره‌ها می‌تواند از چند روز تا چند ماه طول بکشد و شدت آنها نیز متفاوت است.
دوره شیدایی
دوره شیدایی با خلق‌وخوی بسیار بالا، انرژی سرشار، نیاز به خواب کم و رفتارهای تکانشی مشخص می‌شود. در طول یک دوره شیدایی، فرد ممکن است:
- احساس سرخوشی یا تحریک‌پذیری شدید داشته باشد
- افکار مسابقه‌ای و گفتار سریع را تجربه کند
- تصمیمات ضعیف بگیرد، مانند ولخرجی زیاد یا روابط بی‌احتیاطی برقرار کند
- در فعالیت‌هایی شرکت کند که منجر به آسیب به خود یا دیگران شود
- کاهش نیاز به خواب داشته باشد (بی‌خوابی)
- احساس افزایش قدرت، انرژی یا توانایی داشته باشد (که اغلب غیر واقعی است)
دوره افسردگی
دوره افسردگی در اختلال دوقطبی شبیه دوره افسردگی اساسی است، اما ممکن است شدیدتر باشد و با علائم روان‌پریشی مانند توهم یا هذیان همراه باشد. در طول یک دوره افسردگی، فرد ممکن است:
- احساس غمگینی یا پوچی مداوم داشته باشد
- ازدست‌دادن علاقه یا لذت به فعالیت‌های موردعلاقه
- تغییرات قابل‌توجهی در وزن یا اشتها داشته باشد
- مشکلات خواب (کم‌خوابی یا پرخوابی)
- احساس بی‌تحرکی یا بی‌قراری
- کاهش توانایی برای فکرکردن یا تمرکزکردن
- افکار مرگ یا خودکشی مکرر
انواع اختلال دوقطبی
چندین نوع مختلف از اختلال دوقطبی وجود دارد که بر اساس شدت، الگوی دوره‌ها و علائم خاص آنها طبقه‌بندی می‌شوند. انواع اصلی عبارت‌اند از:
- اختلال دوقطبی نوع I: این نوع با حداقل یک دوره شیدایی که حداقل به مدت یک هفته (هر گونه شدت شیدایی که نیاز به بستری‌شدن در بیمارستان داشته باشد) و حداقل یک دوره افسردگی ماژور مشخص می‌شود. دوره‌های افسردگی و شیدایی می‌توانند به سرعت رخ دهند.
- اختلال دوقطبی نوع II: این نوع با حداقل یک دوره افسردگی ماژور و حداقل یک دوره مانیا خفیف (هیپومانیا) مشخص می‌شود. دوره هیپومانیا کمتر شدید از دوره شیدایی است، اما همچنان می‌تواند در عملکرد فرد اختلال ایجاد کند.
- اختلال دوقطبی نافرین (سیکلوتیمیا): این نوع با نوسانات خلقی مداوم اما خفیف‌تر از دوره‌های شیدایی و افسردگی در اختلال دوقطبی I یا II مشخص می‌شود. این نوسانات خلقی می‌توانند برای سال‌ها ادامه داشته باشند.
تشخیص و درمان اختلال دوقطبی
تشخیص اختلال دوقطبی توسط یک متخصص بهداشت روان مانند روانپزشک یا روان‌شناس انجام می‌شود. تشخیص شامل ارزیابی علائم، سابقه پزشکی و روانپزشکی فرد و معاینه فیزیکی می‌شود.
درمان اختلال دوقطبی معمولاً شامل ترکیبی از دارو و درمان است. داروها می‌توانند به تثبیت خلق‌وخو و جلوگیری از دوره‌های شیدایی و افسردگی کمک کنند. درمان نیز می‌تواند به فرد در یادگیری نحوه مدیریت علائم و زندگی با اختلال دوقطبی کمک کند.
زندگی با اختلال دوقطبی
اختلال دوقطبی یک بیماری مزمن است، اما با درمان مناسب، افراد مبتلا به این بیماری می‌توانند زندگی سالم و پرباری داشته باشند.
در اینجا چند نکته برای زندگی با اختلال دوقطبی آورده شده است:
- داروهای خود را طبق دستور پزشک مصرف کنید.
- به طور منظم با روانپزشک یا روان‌شناس خود ملاقات کنید.
- علائم خود را به‌دقت رصد کنید و در صورت مشاهده هر گونه تغییر به پزشک خود اطلاع دهید.
- از الکل و مواد مخدر دوری کنید.
- یک سبک زندگی سالم داشته باشید، از جمله خواب کافی، رژیم غذایی سالم و ورزش منظم.
- با خانواده و دوستان خود در مورد اختلال دوقطبی خود صحبت کنید.
- از گروه‌های حمایتی یا انجمن‌های آنلاین برای افراد مبتلا به اختلال دوقطبی استفاده کنید.
