کاهش اتلاف غذا برای ایجاد جوامع پایدار حیاتی است، با توجه به منابع گسترده‌ای که برای تولید و توزیع غذا مورد نیاز است.
به طرز تکان‌دهنده‌ای، حدود یک‌سوم از کل مواد غذایی جهان مصرف نمی‌شود، که این نه تنها هدر رفتن یک منبع ارزشمند است، بلکه بار زیست‌محیطی قابل اجتنابی را نیز به همراه دارد.
الگوهای اتلاف غذا در ژاپن
در ژاپن، مقیاس این مسئله بسیار چشمگیر است، به طوری که در سال 2021، 2.47 میلیون تن زباله غذایی خانگی تولید شده که بخش زیادی از آن همچنان قابل مصرف بود.
با این حال، بینش‌های دقیقی درباره اینکه کدام نوع غذاها بیشترین سهم را در این مسئله دارند، گازهای گلخانه‌ای مرتبط با آنها و گروه‌های سنی بیشتر مستعد اتلاف غذا هستند، هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است.
برای پرداختن به این موضوع، تیمی از پژوهشگران به سرپرستی پروفسور یوسوکه شیگتومی از دانشگاه ریتسومیکان به تحلیل الگوهای اتلاف غذا در خانوارهای ژاپن پرداختند.
این پژوهشگران گفتند: «ما ساختار کمی پیچیده اتلاف غذاهای خانگی و گازهای گلخانه‌ای مرتبط با چرخه زندگی آنها از مواد اولیه تا فروشگاه را با استفاده از ترکیب آمارهای اقتصادی مربوط به خانوارها و مواد غذایی و ارزیابی چرخه زندگی در ژاپن بررسی کردیم.»
یافته‌ها، که در مجله *Nature Communications* منتشر شد، پیوندهای مهمی بین اتلاف غذا، سن و انتشار گازهای گلخانه‌ای را نشان می‌دهد.
تمرکز پژوهش
با استفاده از داده‌های جمع‌آوری شده قبلی درباره مصرف غذا، تیم پژوهش بیش از 2,000 قلم مواد غذایی را برای دسته‌بندی بخش‌های خوراکی و غیرخوراکی و میزان ضایعات آنها در خانوارها بررسی کرد.
این مجموعه داده بزرگ، به همراه آمارهای اجتماعی-اقتصادی، به پژوهشگران این امکان را داد که بررسی کنند اتلاف غذا چگونه بر اساس سن و عوامل جمعیتی متفاوت است.
ارتباط بین سن و اتلاف غذا
یکی از یافته‌های مهم این پژوهش، ارتباط بین سن سرپرست خانوار و سطح اتلاف غذا بود. خانوارهایی که سرپرست آنها افراد مسن‌تر بودند، تقریباً دو برابر خانوارهایی که سرپرست آنها در دهه 30 زندگی بودند، اتلاف غذا داشتند.
سبزیجات بیشترین اقلام دور ریخته شده بودند و پس از آن غذاهای آماده و ماهی قرار داشتند که همگی به انتشار قابل توجه گازهای گلخانه‌ای منجر شدند. این نتایج نشان‌دهنده ارتباط مستقیم بین جمعیت مسن و تأثیرات زیست‌محیطی اتلاف غذا است.
شیگتومی گفت: «جمعیت مسن‌تر یکی از عوامل پنهان اما کلیدی است که باید در هنگام پیشنهاد راهبردهایی برای کاهش اتلاف غذا در نظر گرفته شود.»
عوامل کلیدی: سبزیجات و گوشت
این پژوهش همچنین برخی غذاهای خاص را به عنوان عوامل اصلی اتلاف و انتشار گازهای گلخانه‌ای شناسایی کرد. سبزیجات در میان گروه‌های سنی مختلف، بیشترین سهم را در اتلاف غذا داشتند و این موضوع اغلب با ترجیحات و عادات آشپزی که بخش‌های خوراکی را دور می‌ریزند، مرتبط است.
گوشت‌ها، هرچند کمتر دور ریخته می‌شوند، اما همچنان انتشار گازهای گلخانه‌ای زیادی دارند، و این دو دسته غذا به‌طور خاص اهداف مهمی برای کاهش اتلاف به حساب می‌آیند.
شیگتومی توضیح داد: «ضروری است که توجه بیشتری به ترجیحات غذایی و سبک‌های زندگی در میان نسل‌های مختلف، به ویژه در راستای تمایل به رژیم‌های گیاه‌خواری برای مقابله با تغییرات آب‌وهوایی داشته باشیم.»
پیامدها برای سیاست‌گذاری و آگاهی عمومی
یافته‌ها بر نیاز به سیاست‌های هدفمند تأکید می‌کنند که تفاوت‌های نسلی در ترجیحات غذایی و عادات اتلاف را مد نظر قرار می‌دهند.
با توجه به نگرانی فزاینده در مورد گازهای گلخانه‌ای مرتبط با غذا در بحث‌های تغییرات اقلیمی، این بینش‌ها پایه‌ای برای شکل‌گیری سیاست‌ها و کمپین‌هایی است که به مصرف هوشمندانه و کاهش ضایعات ترغیب می‌کنند.
درک اینکه کدام غذاها بیشترین سهم را در اتلاف دارند می‌تواند به ایجاد مداخلاتی کمک کند که به حوزه‌های با تأثیر بالا، مانند مصرف سبزیجات و غذاهای آماده در خانوارهای مسن، هدف‌گیری شده باشند.
آموزش عمومی نیز نقش مهمی دارد. کمپین‌ها می‌توانند اثرات زیست‌محیطی اتلاف را برجسته کرده و راهنمایی‌هایی درباره نگهداری بهتر و عادات مصرف هوشمندانه ارائه دهند.
با افزایش آگاهی، سیاست‌گذاران می‌توانند به مردم کمک کنند تا درباره برنامه‌ریزی وعده‌های غذایی، روش‌های نگهداری و مقداردهی به گونه‌ای هوشمندتر عمل کنند تا میزان اتلاف کاهش یابد.
راهنمایی‌هایی برای آینده در راستای شیوه‌های پایدار غذایی
همان‌طور که ژاپن و سایر کشورها در تلاش برای کاهش ضایعات هستند، این پژوهش مدلی برای بررسی اتلاف غذا در زمینه‌ای جمعیتی و زیست‌محیطی ارائه می‌دهد.
کار شیگتومی فرصت‌هایی را برای مقابله با اتلاف غذا از طریق مداخلات هدفمند که با عادات غذایی نسل‌های مختلف همسو هستند، فراهم می‌کند و در نهایت به کاهش تأثیرات زیست‌محیطی کمک می‌کند.
امید است که این یافته‌ها الهام‌بخش شیوه‌های پایدار غذایی باشد که به نفع افراد، خانوارها و محیط‌زیست گسترده‌تر باشد.
