زنان اغلب بیشتر از مردان عمر می‌کنند. این تفاوت همچنین در حیوانات نیز وجود دارد و معمولا حیوانات ماده بیشتر از حیوانات نر عمر می‌کنند. دلیل آن چیست؟
به طور ژنتیکی، زنان دو کروموزوم X دارند و مردان دارای یک کروموزوم X و یک Y هستند.
کروموزوم X حاوی صدها ژن پروتئین کدگذاری شده است، در حالیکه کروموزوم‌های Y، اگر چه در مواد ژنتیکی ضعیف‌تر هستند، اما ژن‌هایی را در بر می‌گیرند که صفات مردانه را مشخص می‌کند، مانند رشد تیروئید. این ژن “SYR” نامیده می‌شود.
تحقیقات انجام شده نشان داده است که به طور متوسط، زنان تمایل دارند بیشتر از مردان زندگی کنند و این الگوی مشابه در بسیاری از پستانداران نیز مشاهده می‌شود.
هیچ کس هنوز مطمئن نیست که دلیل اصلی عمر بیشتر زنان در چیست، اما یک مطالعه جدید توسط محققان از دانشگاه کالیفرنیا، سان فرانسیسکو (UCSF) توضیحی را ارائه داد.
یافته‌های آنها، که در مجله Aging Cell آمده است و برای خواندن آنلاین نیز در دسترس است، نشان می‌دهد که جفت کروموزوم XX شامل مواد ژنتیکی است که می‌تواند طول عمر را افزایش دهد، اما تنها در حضور هورمون‌های مربوط به زنانه که تخمدان‌ها ترشح می‌کنند.
دکتر “دنا دوبال” استاد دانشکده مغز و اعصاب در UCSF می‌گوید: “ما مدت‌ها در تعجب بودیم که چه چیزی باعث طول عمر زنان می‌شود.”
“طبیعت را می‌توان تصور کرد که زنان را به این طریق تکامل داده است. اگر شما عمر طولانی داشته باشید، می‌توانید از تندرستی فرزندان و حتی نوه‌های خود اطمینان حاصل کنید.”
تنها ژن‌ها مطرح نیستند
در تحقیق جدید، تیم تحقیقاتی از یک مدل موش استفاده کرد تا بتواند درک کند که چه چیزی به زنان این مزیت را داده است که بتوانند بیشتر عمر کنند.
محققان ژنتیک، موش‌ها را در ۴ گروه دسته بندی کردند. بنابراین، بعضی از موش‌ها دارای کروموزوم XX بودند که به توسعه تخمدان‌ها، و برخی دیگردارای کروموزوم XY بودند که به توسعه بیضه‌ها می‌پرداختند، چیزی که معمولا در طبیعت اتفاق می‌افتد. موش‌های باقی مانده دارای کروموزوم XX و بیضه یا کروموزوم XY و تخمدان بودند.
دکتر دوبل و تیمش توانستند با حرکت ژن Sry از کروموزوم Y به کروموزوم دیگری که جنس را تعیین نمی‌کند، این کار را انجام دهد. این بدان معنی است که موش‌ها قادر خواهند بود تا ژن‌های خود را به ارث بگذارند، چه کروموزوم Y را به ارث برده باشند چه نبرده باشند.
محققان دریافتند که تمام موش‌ها، با جفت کروموزوم XX تمایل بیشتری به زنده ماندن نسبت به موش‌های دارای کروموزوم XY درند، صرفنظر از اینکه تخمک یا بیضه داشته باشند.
با این حال، هنگامی صحبت از لذت بردن از یک عمرطولانی مدت می‌شود، تنها موش‌هایی که هر دو کروموزوم XX و تخمدان داشته باشند می‌توانند یک زندگی طولانی مدت را تجربه کنند. این بدان معنی است که هر دو آرایش ژنتیکی و مشخصات هورمونی نقش مهمی در اطمینان از طول عمر دارند.
دکتر دوال می‌گوید: “این نشان می‌دهد که هورمون‌های تولید شده توسط غده جنسی مونث، طول عمر در موش‌ها با دو کروموزوم X را افزایش می‌دهد.”
داشتن دو کروموزوم XX یک مزیت است
در مقایسه با خصوصیات دو مجموعه از موش‌های ژنتیکی مونث که دارای جفت کروموزوم یکسان(xx) بودند، اما با مجموعه غدد جنسی متفاوت، محققان متوجه شدند که موش های XX با تخمدان‌های رشد کرده، طولانی‌تر از همتایان خود زندگی می‌کنند. آنها این را از علامت ۲۱ ماهه اندازه گرفته اند، که به اندازه عمر معمولی یک موش است.
برای داشتن یک عمر طولانی، موش‌ها نیاز به تخمدانی داشتند که با کروموزوم‌های XX سر و کار داشته باشند.
اما از لحاظ داشتن یک عمر طبیعی، مهم نیست که آنها بیضه یا تخمدان داشته باشند، تا زمانی که آنها هر دو جفت کروموزوم XX را دارند، از مرگ زودرس در امان هستند.
دوبال می‌گوید: “ما هنوز نمی‌دانیم که چگونه کروموزوم دوم X می‌تواند مرگ زودرس را کاهش دهد. با این حال، برخی از مکانیزم‌هایی که محققان قبلا مطالعه کرده‌اند ممکن است برخی از سرنخ ها را ارائه دهند.
به عنوان مثال، در زنان، یک کروموزوم X در هر سلول به صورت تصادفی غیرفعال می‌شود. این تضمین می‌کند که اگر کروموزوم X فعال آسیب ببیند، X غیرفعال می‌تواند جای آن را پر کند. دکتر دوبال تأکید می‌کند افرادی که دارای دو کروموزوم X هستند، در واقع برندگان قرعه کشی ژنتیکی محسوب می‌شوند.
