آیا تا به حال از خواب بیدار شده‌اید و احساس کرده‌اید که مفاصلتان مانند چوب خشک شده‌اند؟ یا شاید در طول روز درد و سفتی را تجربه کرده‌اید که مانع حرکت آزادانه شما می‌شود. اگر اینطور است، تنها نیستید. سفتی مفاصل یک شکایت شایع است که می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. در این مقاله، برخی از دلایل احتمالی سفتی مفاصل و راهکارهایی برای کمک به بهبود آن را بررسی می‌کنیم.
افزایش سن
با افزایش سن، غضروف – ماده اسفنجی که انتهای استخوان‌های شما را محافظت می‌کند – شروع به خشک شدن و سفت شدن می‌کند. بدن شما همچنین مایع سینوویال کمتری تولید می‌کند، ماده‌ای که مانند روغن عمل می‌کند تا مفاصل شما به راحتی حرکت کنند. نتیجه: ممکن است مفاصل شما به آزادی گذشته حرکت نکنند. به نظر کمی دیوانه کننده می‌آید، اما بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که به حرکت ادامه دهید. مایع سینوویال برای حفظ نرمی مفاصل، نیاز به حرکت دارد.
صبح است
هنگامی که شما خوابیده و برای چند ساعت ساکن هستید، مایعی که به حرکت آسان مفاصل شما کمک می‌کند، نمی‌تواند کار خود را انجام دهد. به همین دلیل است که با زانوها یا دست‌هایی که سفت و متورم هستند از خواب بیدار می‌شوید. برای بهتر شدن، سعی کنید در طول روز بیشتر حرکت کنید.
استئوآرتریت (OA)
مفصل جایی است که دو استخوان به هم می‌رسند. انتهای هر استخوان با لایه‌ای از ماده لاستیکی به نام غضروف پوشیده شده است. این مانع از ساییدن آنها به هم می‌شود. اما غضروف می‌تواند با گذشت زمان یا بعد از آسیب، از بین برود. وقتی از بین رفت، استخوان‌ها به هم برخورد می‌کنند و گاهی اوقات، تکه‌های کوچکی از آن جدا می‌شوند. نتیجه یک مفصل سفت، متورم و دردناک است.
درمان استئوآرتریت
اولین حرکت شما ممکن است انجام کارهای کمتری باشد که مفصل مورد نظر را آزار می‌دهد. داروهای بدون نسخه می‌توانند به درد و تورم کمک کنند. اگر آنها کمکی نکردند، پزشک شما ممکن است درمان‌های قوی‌تر را مستقیماً به نواحی مشکل‌دار تزریق کند. می‌توانید مفاصل را برای محافظت و جلوگیری از استفاده بیش از حد ببندید، اما این کار می‌تواند عضلات شما را ضعیف کند، بنابراین زیاده‌روی نکنید. برخی افراد نیاز به جراحی دارند، اما این مورد نادر است. پزشک شما در مورد این درمان‌ها و سایر موارد مانند فیزیوتراپی و کاهش وزن با شما صحبت خواهد کرد.
روماتیسم مفصلی (RA)
سیستم ایمنی شما قرار است شما را از میکروب‌های خارجی محافظت کند. گاهی اوقات، به جای آن به پوشش مفاصل شما حمله می‌کند (پزشک شما این را سینوویوم خواهد نامید). RA بیشتر احتمال دارد مفاصل مچ دست یا انگشتان شما را تحت تأثیر قرار دهد، اما می‌تواند در هر جای بدن شما ظاهر شود. اغلب باعث درد و سفتی مداوم می‌شود. گاهی اوقات، در پس‌زمینه باقی می‌ماند و فقط گاهی اوقات شعله‌ور می‌شود.
درمان روماتیسم مفصلی
پزشکان RA را با داروهایی درمان می‌کنند که روند بیماری را کند یا متوقف می‌کنند. ممکن است پزشک شما آنها را DMARD بنامد، که مخفف داروهای ضد روماتیسمی تعدیل کننده بیماری است. هدف این است که هیچ نشانه‌ای از التهاب در بدن شما وجود نداشته باشد. پزشک شما این را به عنوان بهبود بیماری (remission) نام خواهد برد. همراه با داروها، شما همچنین می‌توانید از خود مراقبت کنید – خوب غذا بخورید، در صورت نیاز استراحت کنید اما همچنان حرکت کنید و از مفاصل خود به خوبی مراقبت کنید.
انواع دیگر آرتریت
- اسپوندیلیت انکیلوزان: این نوع بیشتر ستون فقرات شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما می‌تواند مفاصل ران، دستان یا پاهای شما را نیز سفت کند.
- نقرس: اولین نشانه این تجمع اسید اوریک در بدن است که اغلب با درد سوزان در انگشت شست پا ظاهر می‌شود.
- آرتریت عفونی: اغلب با عفونت در جای دیگری از بدن شروع می‌شود که به یک مفصل بزرگ، مانند مفصل ران، سفر می‌کند. پزشک شما ممکن است آن را آرتریت سپتیک بنامد.
- آرتریت پسوریاتیک (PsA): افرادی که دچار بیماری پوستی پسوریازیس هستند یا در خانواده خود سابقه این بیماری را دارند، بیشتر احتمال دارد به آرتریت پسوریاتیک مبتلا شوند که اغلب ترکیبی از اختلال پوستی (پسوریازیس) با التهاب مفاصل (آرتریت) است. علائم آن شامل انگشتان متورم و ناخن‌های فرو رفته است. مفاصل دستان، انگشتان، پاها، زانو، و سایر مکان‌ها ممکن است احساس سفتی یا ضربان داشته باشند. درد ممکن است فقط در یک طرف بدن یا در هر دو طرف متقارن باشد.
تغییر آب و هوا
آیا مادربزرگ شما می‌گفت که می‌داند وقتی طوفانی در راه است، مفاصلش درد می‌کند؟ او درست می‌گفت. پزشکان مطمئن نیستند که چرا، اما درد مفاصل به نظر می‌رسد زمانی که فشار هوا (هواشناس آن را فشار بارومتریک می‌نامد) کاهش می‌یابد، بدتر می‌شود. این معمولاً درست قبل از طوفان اتفاق می‌افتد.
فیبرومیالژیا
این بیماری مزمن باعث درد مفاصل و عضلات، همراه با مشکلات خواب، خلق و خو و حافظه می‌شود. دانشمندان معتقدند که مغز شما سیگنال‌های درد طبیعی را بدتر می‌کند. آنها مطمئن نیستند که چه چیزی باعث آن می‌شود، اما اغلب پس از یک بیماری، جراحی یا استرس شدید رخ می‌دهد. اگرچه فیبرومیالژیا مفاصل شما را مانند آرتریت آسیب نمی‌رساند، اما می‌تواند باعث درد و سفتی قابل توجهی شود.
فیبرومیالژیا: وقتی مغز درد را بزرگ‌نمایی می‌کند
احتمالا تا به حال اسم بیماری فیبرومیالژیا را شنیده‌اید. این بیماری عجیب با این که مفاصلتان را تخریب نمی‌کند، می‌تواند زندگی را حسابی به زهرمار کند. فیبرومیالژیا باعث درد و سفتی مزمن در سراسر بدن می‌شود، به خصوص در ماهیچه‌ها، تاندون‌ها و البته، مفاصل. انگار هر حرکتی یک کار طاقت‌فرساست. ولی چیزی که فیبرومیالژیا را پیچیده می‌کند، تاثیرش روی خلق و خو و خواب است. احساس خستگی مداوم، مشکلات خواب و تمرکز، افسردگی و اضطراب هم می‌توانند جزئی از این ماجرا باشند.
خب، اما چطور با این دوست ناخوشایند کنار بیاییم؟ اول از همه، خبر بد، درمانی قطعی برای فیبرومیالژیا وجود ندارد. اما خبر خوب این است که می‌توانید با روش‌های مختلف، درد و سفتی را تحت کنترل درآورید و زندگی راحت‌تری داشته باشید.
داروها: مسکن‌ها و دوستانشان
مسکن‌های بدون نسخه مثل استامینوفن یا ایبوپروفن می‌توانند خط مقدم مبارزه با درد باشند. اگر این‌ها کافی نیستند، پزشک داروهای قوی‌تری برایتان تجویز می‌کند. داروهای ضد افسردگی هم می‌توانند با تاثیر روی مواد شیمیایی مغز، به بهبود خواب و خلق و خو و در نتیجه، کاهش درد کمک کنند.
ورزش: حرکت، کلید رهایی از زندان درد
شاید فکر کنید با این همه درد، باید دور ورزش را خط بکشید. اما دقیقا برعکس! ورزش منظم، هم به تقویت عضلاتی که از مفاصلتان حمایت می‌کنند کمک می‌کند، هم باعث ترشح مواد شیمیایی خوب مغز می‌شود که درد را کاهش می‌دهند. البته یادتان باشد، شروعتان باید آرام باشد. یک پیاده‌روی کوتاه، کمی باغبانی، یا حتی کشش‌های ملایم توی خانه، از هیچ بهتر است. کم‌کم می‌توانید فعالیت‌های شدیدتری را هم امتحان کنید.
گرما و سرما: دو روی یک سکه تسکین‌بخش
حمام آب گرم صبحگاهی می‌تواند معجزه کند. گرما جریان خون را به سمت مفاصل سفت‌تان افزایش می‌دهد و آنها را شل می‌کند. کیسه‌های آب گرم یا پدهای حرارتی هم گزینه‌های خوبی هستند. البته سرما هم دوست شماست. قرار دادن کمپرس یخ روی مفصل دردناک، رگ‌های خونی را تنگ می‌کند و تورم را کم می‌کند. می‌توانید از کمپرس‌های سرد آماده استفاده کنید یا یک کیسه سبزیجات منجمد را هم امتحان کنید. فقط یادتان باشد که هیچ وقت یخ را مستقیم روی پوستتان نگذارید.
آرامش ذهنی: وقتی بدن و ذهن دست به دست می‌دهند
فیبرومیالژیا فقط روی بدنتان اثر نمی‌گذارد، بلکه ذهن شما را هم درگیر می‌کند. استرس و افسردگی می‌توانند درد را تشدید کنند، بنابراین پیدا کردن راهی برای آرامش ذهنی ضروری است. تکنیک‌های ریلکسیشن مثل مدیتیشن، تنفس عمیق، و یوگا می‌توانند به کاهش استرس و بهبود خواب کمک کنند. حتی کارهای ساده‌ای مثل گوش دادن به موسیقی آرامبخش یا خواندن یک کتاب خوب هم می‌توانند آرامش‌بخش باشند.
مراقب نشانه‌های خطر باشید
گاهی اوقات، درد مفاصل می‌تواند نشانه‌ی یک مشکل جدی‌تر باشد. اگر دردی شدید دارید، دچار آسیب‌دیدگی شده‌اید، مفصلتان تغییر شکل داده، دیگر نمی‌توانید از آن استفاده کنید، یا ناگهان دچار تورم شد، حتما به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر مفاصلتان برای بیش از سه روز دردناک یا غیرقابل حرکت بودند، یا چندین بار در ماه دچار این مشکل می‌شوید، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
نتیجه
اگر مفاصل شما سفت شده‌اند، مهم است که با پزشک خود صحبت کنید تا علت را تشخیص دهد. بسته به علت، درمان‌های مختلفی وجود دارد که می‌توانند به بهبود سفتی و درد کمک کنند.
