مو به تن سیخ شدن، لرزه یا هر چیز دیگری که آن را می‌نامید، حس عجیب و خوشایندی است که اکثر ما در هنگام سردی، غلبه بر احساسات یا تحریک آن تجربه می‌کنیم. آن‌ها باعث می‌شوند تا روی پوست ما چین و چروک‌های کوچکی ایجاد شوند و ستون فقرات ما حس لرزه داشته باشد. با این وجود، آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا این حس به شما دست می‌دهد. طبق گفته‌های یک پزشک داخلی، مو به تن سیخ شدن رویکردی است که از نظر تکاملی بسیار قدیمی است.
مو به تن سیخ شدن چیست؟
مو به تن سیخ شدن و حس مور مور آن نتیجه بلند شدن موقت موهای سطح پوست است، آن هم در زمانی که عضلات پیلوئرکتور منقبض می‌شوند. این ماهیچه‌های کوچک به فولیکول‌های جداگانه‌ای متصل هستند که هر مو از آن سرچشمه می‌گیرد. پیلورکشن پاسخی ارادی است که توسط سیستم عصبی سمپاتیک هدایت می‌شود و توسط سرما، ترس یا تجربه‌ای شگفت‌انگیز برانگیخته می‌شود.
حس مو به تن سیخ شدن است دو عملکرد دارد که برای انسان‌های کم مو و امروزی کاربرد چندانی ندارد. یکی از عملکردهای آن این است که ما را گرم نگه می‌دارد ولی امروزه در مورد انسان‌ها چندان کارایی ندارد چراکه ما پشمالو نیستیم.
به‌عنوان مثال، آب‌وهوای سرد می‌تواند باعث ایجاد پیلورکشن در پستانداران و همچنین پرندگان شود و موها یا پرهای آن‌ها را بلند کرده و سپس دوباره تنظیم می‌کند. این کار لایه‌ای از هوا را در زیر پر و خز آن‌ها به دام می‌اندازد که به عایق سازی بدن آن‌ها در برابر هوای سرد کمک می‌کند.
پیلورِکشن یا سیخ شدن موها همچنین زمانی رخ می‌دهد که حیوانات متوجه تهدیدی در نزدیکی خود می‌شوند. در این شرایط، زمانی که ماهیچه‌های پیلوئرکتور منقبض می‌شوند و باعث بلند شدن موها می‌شوند و ظاهری پف شده ایجاد می‌کنند که باعث می‌شود تا حیوان بزرگتر به نظر برسد و ممکن است در جلوگیری از حملات حیوانات دیگر مؤثر باشد. اما از آنجا که ما انسان‌ها موجودات کم مو و تکامل یافته‌ای هستیم، این سیخ شدن مو در بدن ما هیچ هدف واقعی‌ای ندارد.
موسیقی و احساسات ما
انسان‌ها می‌توانند در لحظات تجربه‌های عاطفی قوی و آنچه که برای آن‌ها بسیار جالب است، حس سیخ شدن موها را تجربه کنند. موسیقی و فیلم برخی از روش‌هایی هستند که می‌توانند باعث تحریک احساسات و ایجاد حس سیخ شدن موها شوند.
محققان در سال‌های گذشته تحقیقاتی را درباره حس سیخ شدن موها به هنگام گوش دادن به موسیقی انجام دادند و در این تحقیقات نیز میزان پیلورکشن ظاهری و همچنین حس ذهنی ناشی از آن را اندازه‌گیری کردند و نتایج آن نیز بسیار خارق‌العاده بود.
یکی از محققان همچنین در تحقیقات خودش بیان کرده که برای اینکه بتوانید فرایند حس مو به تن سیخ شدن را بهتر درک کنید، ابتدا باید متوجه شوید که شما دو مغز دارید که یکی مغز احساسی و دیگری مغز فکری است و هر کدام از آن‌ها نیز نسبت به رویدادهای رخ داده در اطراف شما پاسخ متفاوتی ارائه می‌دهند.
مغز احساسی رویکردی اولیه و حیوانی دارد و همانند یک خرگوش در داخل جنگل، مدام به دنبال تهدید است و وقتی تهدیدی را پیدا می‌کند، واکنش فیزیولوژیکی خودکاری را ایجاد می‌کند که به‌عنوان پاسخ فرار یا مبارزه شناخته می‌شود. از آنجایی که باعث واکنش بقا می‌شود، ذهن عاطفی بلافاصله پس از درک خطر فعال می‌شود و بر مغز متفکر غالب می‌شود.
مغز احساسی انسان چیزی به نام سورپرایز خوشایند نمی‌شناسد. پس وقتی صدایی در محیط وجود دارد، حتی صداهای موسیقی، مغز احساسی آن را به‌عنوان موسیقی پردازش نمی‌کند بلکه آن را به‌عنوان فریاد یک فرد می‌شنود یا اینکه صدای آلات موسیقی را در فرکانسی خاص می‌شنود و فکر می‌کند که صدایی تهدید‌آمیز است.
در موسیقی، قطعاتی که شامل هارمونی‌های غیرمنتظره یا تغییرات ناگهانی در صدا هستند، می‌توانند باعث این حس لرز شوند چراکه انتظارات شنونده را نقض می‌کنند و اساسا مغز را متقاعد می‌کنند که مشکلی وجود دارد. با این حال، بلافاصله پس از آن، مغز متفکر از راه می‌رسد و ارزیابی مجدد شناختی از موقعیت انجام می‌دهد و این نت‌ها را به‌عنوان موسیقی تشخیص داده و آن‌ها را به‌عنوان غیر تهدیدکننده علامت می‌زند. همین نیز باعث می‌شود تا مغز عاطفی کنار برود و حس مو به تن سیخ شدن محو شود.
ترس یا لذت؟
در قلمرو حیوانات، وقتی که تهدیدی از بین می‌رود، خرگوش به کار خودش مشغول می‌شود. اما وقتی انسان‌ها از نظر شناختی چیزی را به‌عنوان یک زیبایی شناختی و نه تهدید ارزیابی می‌کنند، دوپامین به دست می‌آورند. دوپامین هورمون احساس خوب بدن است و به همین دلیل است که برای انسان‌ها، مو به تن سیخ شدن بسیار لذت‌بخش است.
پدیده‌ای که در هنگام گوش دادن به موسیقی حس مو به تن سیخ شدن لذت‌بخشی به دست می‌آید، در واقع نام خاصی دارد و آن فریسون است که کلمه‌ای فرانسوی به معنای لرزه زیبایی شناختی است. در هر صورت، با اینکه این پدیده شاید برای انسان‌های امروزی در برابر تهدیدات کارایی نداشته باشد اما حس لذت‌بخشی را برای آن‌ها ایجاد می‌کند.
