وقتی دچار خارش می‌شوید، احتمالاً می‌خواهید آن را بخارانید. اما چه این خارش ناشی از نیش پشه، آبله‌مرغان یا مشکلات مزمن پوستی مانند اگزما باشد، خاراندن تنها به‌طور موقتی باعث تسکین آن می‌شود. خاراندن بیش‌ازحد، مشکل را شدیدتر خواهد کرد.
علم خاراندن
ماهیچه‌ها، مفاصل و اندام‌های داخلی می‌توانند درد را احساس کنند، اما پوست تنها بخشی از بدن است که هم درد و هم خارش را حس می‌کند.
خارش می‌تواند به دلیل عوامل بیرونی، مانند تماس با گیاه پیچک سمی، یا عوامل درونی، مانند پسوریازیس یا آلرژی، ایجاد شود.
بااینکه خاراندن حس خوبی دارد، اما درواقع باعث ایجاد درد خفیفی در پوست می‌شود. سلول‌های عصبی به مغز پیام می‌فرستند که چیزی دردناک است و این موضوع حواس مغز را از خارش پرت می‌کند. این کار ممکن است در لحظه احساس بهتری ایجاد کند، اما ۱ نفر از هر ۵ نفر می‌گوید که خاراندن باعث ایجاد خارش در قسمت‌های دیگر بدنشان می‌شود.
گاهی اوقات، درد ناشی از خاراندن باعث ترشح ماده شیمیایی ضد درد به نام سروتونین در بدن می‌شود. این ماده می‌تواند باعث شود که خارش حتی شدیدتر احساس شود.
به همین دلیل، هرچه بیشتر بخارانید، بیشتر دچار خارش می‌شوید. و هرچه بیشتر دچار خارش شوید، بیشتر می‌خارید. این چرخه می‌تواند به‌ویژه زمانی که خارش شدید باشد، شکستن آن را دشوار کند.
انواع خارش
همه خارش‌ها شبیه هم نیستند. بسیاری از آن‌ها زمانی رخ می‌دهند که بدن شما به موادی مانند گرده، مغزها (آجیل) و سایر آلرژن‌ها واکنش نشان می‌دهد. سیستم ایمنی شما در این حالت ماده‌ای شیمیایی به نام هیستامین تولید می‌کند. برخی دیگر ناشی از مشکلات عصبی مانند زونا یا سکته مغزی هستند. در این موارد، ممکن است علاوه بر خارش، بی‌حسی و سوزن‌سوزن شدن را نیز تجربه کنید.
اگر پسوریازیس دارید، خارش ممکن است بیشتر شبیه احساس سوزش باشد. برخی افراد آن را به حمله مورچه‌های آتشین تشبیه می‌کنند. برخی داروها، مانند داروهای ضد مالاریا، می‌توانند باعث خارش شدید و دردناک در سراسر بدن شوند.
صرف‌نظر از علت، خاراندن بیش‌ازحد می‌تواند منجر به زخم‌های پوستی، عفونت و ایجاد جای زخم شود. همچنین می‌تواند باعث اضطراب و استرس شود.
نکاتی برای زمانی که دچار خارش می‌شوید
اگر نمی‌توانید خارش را تحمل کنید و مجبورید بخارانید، سعی کنید از ناخن‌هایتان استفاده نکنید. در عوض، پوست خود را بمالید، ضربه بزنید، به‌آرامی نیشگون بگیرید یا ناحیه خارش‌دار را محکم نگه‌دارید.
راهکارهای کاهش خارش:
- ناخن‌های خود را کوتاه نگه دارید تا در صورت خاراندن، احتمال آسیب به پوست کاهش یابد.
- در هنگام خواب، دستکش بپوشید تا از آسیب به پوست در هنگام خواب جلوگیری کنید.
- از “محرک‌های خارش” دوری کنید. این محرک‌ها می‌توانند شامل لباس‌های پشمی، محیط‌های گرم یا محصولات شوینده خاص باشند.
- خود را خنک کنید. کمپرس مرطوب یا دوش آب سرد می‌تواند خارش را کاهش دهد.
- از پوست خود مراقبت کنید. خشکی پوست، خارش را بدتر می‌کند. از دوش‌ها یا حمام‌های طولانی و داغ اجتناب کنید. از پاک‌کننده‌های ملایم و بدون عطر استفاده کنید و از محصولات معطر دوری کنید.
- مرطوب‌کننده بزنید. حداقل یک بار در روز، از کرم‌های مرطوب‌کننده برای تسکین پوست استفاده کنید. پزشک ممکن است کرم‌های حاوی منتول یا کالامین را برای خنک کردن پوست توصیه کند.
- با پزشک خود مشورت کنید. اگر کرم‌های بدون نسخه جواب نمی‌دهند، درباره داروهای تجویزی بپرسید. به‌عنوان مثال، کورتیکواستروئیدها می‌توانند خارش ناشی از اگزما و پسوریازیس را کاهش دهند. اگر خارش ناشی از مشکلات عصبی مانند ام‌اس باشد، داروهای ضدافسردگی یا ضدتشنج ممکن است مؤثر باشند.
- مراقب علائم عفونت باشید. اگر پوست شما به لمس حساس شده، بوی نامطبوعی پیدا کرده یا ترشح چرک دارد، فوراً با پزشک تماس بگیرید.
با رعایت این نکات، می‌توانید از خارش آزاردهنده جلوگیری کنید و از آسیب‌های ناشی از خاراندن بیش‌ازحد دور بمانید.
