اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) معمولاً تصاویری از سربازانی که در جنگ شرکت داشته‌اند یا بازماندگان حوادث را در ذهن تداعی می‌کند. اما کسانی که شاهد تجربه‌های آسیب‌زا در دیگران هستند، چه وضعیتی دارند؟
کهنه‌سربازان نظامی، امدادگران و حتی ناظران حوادث، ۱۰ درصد از موارد PTSD را تشکیل می‌دهند. تحقیقات جدید دانشگاه ویرجینیا تک، این گروه اغلب نادیده گرفته‌شده را مورد بررسی قرار داده است.
مشاهده‌ی تروما تغییرات منحصربه‌فردی در مغز ایجاد می‌کند
دانشمندان دریافتند که مشاهده‌ی تروما تغییرات خاصی در مغز ایجاد می‌کند که با تغییرات مشاهده‌شده در افرادی که مستقیماً دچار تروما شده‌اند، متفاوت است. این کشف ممکن است به بهبود و توسعه‌ی درمان‌های خاص‌تر برای PTSD در افرادی که به‌طور غیرمستقیم تحت تأثیر قرار گرفته‌اند، منجر شود.
دکتر «تیموتی جاروم»، محقق اصلی این پروژه و دانشیار نورو‌بیولوژی در کالج علوم کشاورزی و زندگی، توضیح داد:
“در حال حاضر، بیماران مبتلا به PTSD ناشی از تروماهای مستقیم و PTSD ناشی از مشاهده‌ی تروما به یک شیوه درمان می‌شوند – ترکیبی از درمان‌های روان‌شناختی و دارویی. اما تحقیقات ما نشان می‌دهد که تروماهای مستقیم و غیرمستقیم واکنش‌های زیستی متفاوتی در مغز ایجاد می‌کنند، که ممکن است نیاز به راهبردهای درمانی جداگانه‌ای داشته باشند که مسیرهای مغزی متفاوتی را هدف قرار دهند.”
مشاهده‌ی تروما می‌تواند به مغز آسیب برساند
پروفسور جاروم سال‌هاست که در زمینه‌ی اختلالات مرتبط با حافظه مانند PTSD و زوال عقل تحقیق می‌کند. علاقه‌ی او به PTSD ناشی از مشاهده‌ی تروما پس از فرو ریختن ساختمان مسکونی در میامی در سال ۲۰۲۱ بیشتر شد. او متوجه شد که حتی افرادی که از دور شاهد این حادثه بوده‌اند، علائمی مانند بی‌خوابی و اضطراب را نشان می‌دهند.
او بیان کرد:
“افرادی که فقط از آن سوی خیابان نظاره‌گر این واقعه بودند، گزارش دادند که دچار کابوس، بی‌خوابی و اضطراب شده‌اند. این افراد علائم PTSD را نشان می‌دادند، اما خودشان مستقیماً درگیر این حادثه نبودند و حتی ارتباطی با ساکنان ساختمان نداشتند. ما به دنبال کشف مکانیسم‌های مغزی پشت این پدیده رفتیم.”
برای بررسی این موضوع، تیم جاروم بر روی سه ناحیه‌ی اصلی مغز که با حافظه‌ی ترس مرتبط هستند تمرکز کرد: آمیگدال، قشر قدامی کمربندی (ACC) و قشر رتروسپلنیال. آن‌ها بررسی کردند که چگونه تروما باعث تغییر پروتئین‌ها در این نواحی می‌شود.
یافته‌ها نشان داد که تروماهای غیرمستقیم الگوهای تخریب پروتئینی متفاوتی را در این سه ناحیه‌ی مغزی نسبت به تروماهای مستقیم ایجاد می‌کنند.
تفاوت PTSD ناشی از تروما در زنان و مردان
محققان همچنین متوجه شدند که پردازش تروماهای غیرمستقیم در مغز زنان و مردان متفاوت است. تحقیقات قبلی در آزمایشگاه جاروم نشان داده بود که پروتئین K-63 یوبیکوئیتین با PTSD در زنان مرتبط است. این مطالعه‌ی جدید این یافته را تأیید کرد و نشان داد که مغز زنان و مردان به شیوه‌های متفاوتی به مشاهده‌ی تروما واکنش نشان می‌دهد.
دکتر “شقایق نواب‌پور”، نویسنده‌ی اصلی مطالعه، توضیح داد:
“یافته‌های ما تفاوت‌های زیستی قابل‌توجهی را در واکنش مغز مردان و زنان به مشاهده‌ی تروما نشان می‌دهد. این تفاوت‌ها می‌تواند توضیح دهد که چرا زنان دو برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به PTSD هستند. درک این تفاوت‌ها می‌تواند به درمان‌های هدفمندتر و متناسب با جنسیت منجر شود.”
این مطالعه امکان طراحی برنامه‌های درمانی متناسب با نوع تروما و جنسیت بیمار را فراهم می‌کند. مرحله‌ی بعدی تحقیقات جاروم بررسی نقش همدلی در واکنش‌های انسانی به مشاهده‌ی تروما خواهد بود.
همدلی و تأثیر آن بر PTSD
همدلی در بخشی از مغز به نام قشر اینسولار قدامی ریشه دارد. این بخش ممکن است توضیح دهد که چرا مشاهده‌ی تروما می‌تواند افراد را تا این حد تحت تأثیر قرار دهد.
کمک به پژوهش‌های PTSD
این تحقیق با کمک ۴۲۰,۰۰۰ دلار کمک مالی از مؤسسه ملی سلامت روان انجام شد. این بودجه برای خرید تجهیزات و تأمین هزینه‌های محققان دانشجویی اختصاص یافت.
پروفسور جاروم تأکید کرد:
“در مؤسسات دانشگاهی، دانشجویان – چه کارشناسی، چه کارشناسی ارشد و چه پسادکتری – نیروی محرک تحقیقات هستند. درحالی‌که اعضای هیئت‌علمی منابع مالی را تأمین می‌کنند، اجرای واقعی این تحقیقات به عهده‌ی دانشجویان است. بدون حضور دانشجویان، پیشرفت علمی امکان‌پذیر نیست.”
دکتر نواب‌پور که دانشجوی دکترای پیشین دانشگاه ویرجینیا تک در رشته زیست‌شناسی ترجمه‌ای، پزشکی و سلامت بود، اکنون به‌عنوان پژوهشگر پسادکتری در دانشگاه استنفورد مشغول به تحقیق در زمینه‌ی توسعه‌ی داروهای آلزایمر است.
او گفت:
“زمانی که در آزمایشگاه دکتر جاروم مشغول تحقیق بودم، تجربیات ارزشمندی کسب کردم که مسیر حرفه‌ای من را شکل داد و مرا برای موقعیت فعلی‌ام آماده کرد. من یاد گرفتم که چگونه علمی فکر کنم، سؤالات درست بپرسم و به‌طور انتقادی مسائل را بررسی کنم. همچنین با روش‌ها و تکنیک‌های کلیدی که همچنان در تحقیقاتم به کار می‌برم، آشنا شدم.”
تغییر نگاه به PTSD و تأثیر تروما
این مطالعه درک ما از PTSD و ارتباط آن با تروما را دگرگون می‌کند. این یافته‌ها نشان می‌دهد که برای تجربه‌ی اثرات عمیق تروما، لزوماً نباید در معرض خطر مستقیم قرار گرفت. با درک بهتر این موضوع، درمان‌های آینده ممکن است شخصی‌تر و دقیق‌تر شوند.
این مطالعه در مجله‌ی PLOS One منتشر شده است.
