آیا می‌دانید تفاوت بین پرکاری تیروئید و کم کاری تیروئید چیست؟

این آمار نشان می‌دهد که مشکلات تیروئیدی بسیار شایع هستند.

بیماری‌ تیروئید انواع مختلفی دارد؛ اما مهم‌ترین آن‌ها که بیشتر شایع است، کم کاری تیروئید و پرکاری تیروئید است.
با این حال بیش از ۶۰ درصد افرادی که دچار بیماری تیروئیدی هستند؛ از وضعیت خود اطلاعی ندارند. بنابراین بهتر است با نقش غده تیروئید و اختلالات آن بیشتر آشنا شویم.

غده تیروئید چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟
تیروئید یک غده کوچک پروانه‌ای شکل است که در وسط و پایین‌ترین جای گردن، درست در زیر حنجره واقع شده است.
این غده هورمون‌هایی تولید می‌کند که بر عملکرد تمام سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌های بدن تأثیر می‌گذارند. این هورمون‌ها به تنظیم ضربان قلب، فشار خون، دمای بدن و سرعت تبدیل مواد غذایی به انرژی کمک می‌کنند.

غده تیروئید برای ساخت هورمون‌ها به ید نیاز دارد. دو نوع از مهم‌ترین هورمون‌های تیروئید، تیروکسین ( T4 ) و تریودوتیروئین (T3 ) هستند.
هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) که توسط غده هیپوفیز تولید می‌شود، تولید هورمون توسط غده تیروئید را تحریک می‌کند.

منظور از کم کاری و پرکاری تیروئید چیست؟
کم کاری غده تیروئید: این بیماری به دلیل کاهش فعالیت غده تیروئید به وجود می‌آید. به عبارت ساده این مشکل بدین معنی است که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تولید نمی‌کند و در نتیجه سوخت و ساز بدن کند می‌شود.

پرکاری غده تیروئید: این بیماری به دلیل افزایش غیرطبیعی فعالیت غده تیروئید به وجود می‌آید. این مشکل بدین معنی است که غده تیروئید بیش از حد معمول در بدن هورمون تولید می‌کند. در نتیجه سرعت سوخت و ساز بدن به طور غیر عادی بالا می‌رود.

کم کاری تیروئید بسیار شایع‌تر از پرکاری تیروئید است. هر دوی این مشکلات معمولاً با یک آزمایش خون اندازه‌گیری سطح T3، T4، TSH (هورمون تحریک کننده تیروئید) در بدن تشخیص داده می‌شوند.

علائم کم کاری غده تیروئید
۱- افزایش غیر طبیعی وزن
با کاهش سطح تولید هورمون توسط غده تیروئید، سوخت و ساز بدن پایین می‌آید و در نتیجه شخص علی‌رغم کاهش اشتها، دچار افزایش وزن می‌شود.

۲- خستگی همیشگی
خستگی ثابت و همیشگی یکی دیگر از علائم کم کاری تیروئید است. این اتفاق زمانی می‌افتد که سلول‌ها به دلیل کاهش سطح هورمون و در نتیجه تولید انرژی کمتر، نمی‌توانند به خوبی کار ‌کنند.

۳- مشکلات قاعدگی و باروری
مشکلات قاعدگی و همچنین باروری در زنان مبتلا به کم کاری تیروئید شایع‌تر است.

۴- یبوست و سوء هاضمه
سطح پایین هورمون تیروئید باعث تضعیف عضلات پوشش دهنده دستگاه گوارش می‌شود که سوء هاضمه یا یبوست را به همراه می‌آورد.

۵- افزایش حساسیت به سرما
یکی از عملکرد‌های غده تیروئید تنظیم درجه حرارت بدن است. عملکرد ضعیف غده تیروئید در افراد مبتلا به کم کاری تیروئید می‌تواند منجر به افزایش عدم تحمل سرما در فرد شود.

۶- خشک و پوسته پوسته شدن پوست
سطح پایین هورمون تیروئید باعث کاهش سرعت سوخت و ساز بدن و حتی کاهش تعریق می‌شود که این امر باعث خشک و پوسته پوسته شدن پوست شود.

۷- درد عضلانی
کم کاری غده تیروئید باعث افزایش التهاب در بدن و منجر به درد‌های عضلانی و درد مفاصل می‌شود.

۸- ریزش مو
یکی از نقش‌های هورمون تیروئید در بدن، توسعه و نگهداری از فولیکول‌های مو است. میزان ناکافی این هورمون می‌تواند باعث کاهش رشد مو و ریزش مو شود.

۹- ضعیف شدن تمرکز و حافظه
عدم تولید هورمون تیروئید کافی، تأثیر مخربی بر روی انتقال دهنده‌های عصبی می‌گذارد که ممکن است منجر به فراموشی، ضعف حافظه و حتی مشکلات مربوط به تمرکز در بدن شود.

۱۰- افزایش کلسترول بدن
هورمون تیروئید ناکافی بر توانایی بدن برای شکستن و پاک کردن کلسترول از جریان خون تأثیر منفی دارد. این امر منجر به افزایش کلسترول در بدن می‌شود.

علائم پرکاری غده تیروئید
۱- از دست دادن غیر طبیعی وزن
کاهش ناگهانی وزن علی‌رغم افزایش اشتها، یکی از علائم شایع پرکاری تیروئید است. بالا بودن T4 و T3 میزان سوخت و ساز بدن را بالا می‌برد و منجر به افزایش سوزاندن کالری در بدن می‌شود.

۲- افزایش حساسیت به گرما
با افزایش هورمون‌های تیروئید در بدن، غدد عرق فعال می‌شوند که منجر به افزایش تعریق در فرد می‌شود. علی‌رغم افزایش تعریق، بدن قادر به تحمل گرما نیست. همچنین احساس گرما و رطوبت بر روی پوست بدن به وجود می‌آید.

۳- احساس خستگی
در ابتدا با توجه به افزایش سوخت و ساز بدن، سطح انرژی بالا می‌رود. با این حال اگر پرکاری تیروئید ادامه داشته باشد، بدن به سمت تجزیه گرایش پیدا می‌کند که منجر به خستگی می‌شود. بالا بودن سطح هورمون‌های تیروئید ممکن است باعث اختلالات خواب شود و در نتیجه در طول روز احساس خستگی خواهید داشت.

۴- چشم‌های بیرون زده و متعجب
بیرون‌زدگی چشم نیز در بیماران مبتلا به تیروئید پرکار شایع است که در آن پلک بالایی چشم بیش از حد بالا می‌رود. اسم این بیماری گریو «Grave» به معنای گودال و حفره است.

۵- لرزش دست
لرزش‌ خفیف دست زمانی که فرد می‌خواهد دست یا ساعدش را در یک موقعیت خاص نگه دارد، یک پدیده شایع در همه افراد است. اما تیروئید پر کار باعث لرزش شدید دست می‌شود.

۶- ضعف عضلانی
مقدار بیش از حد هورمون‌های تیروئیدی می‌تواند منجر به از بین رفتن سریع فیبرهای عضلانی قبل از جایگزین شدن آن‌ها شود. این امر باعث ضعف عضلانی در سراسر بدن به خصوص در بازوها و ران‌ها می‌شود.

۷- عصبانیت و اضطراب
با آزاد شدن هورمون‌های تیروئید، سرعت ضربان قلب به طور چشمگیری بالا می‌رود و فشار خون افزایش می‌یابد. این امر منجر به اضطراب، تحریک پذیری و عصبی شدن شخص می‌شود.

۸- تغییر در الگوهای قاعدگی
میزان بالا از هورمون‌های تیروئید در بدن می‌تواند شروع بلوغ و شروع عادت ماهانه در زنان را به تأخیر بیندازد. این مشکل حتی می‌تواند باعث تغییر در الگوهای قاعدگی شود.

۹- موهای شکننده
از آنجا که رشد مو‌ها به عملکرد مناسب غده تیروئید بستگی دارد، افزایش غیرطبیعی هورمون تیروئید می‌تواند تغییراتی در موها ایجاد کند. پرکاری تیروئید باعث نازک شدن مو‌های سر و خشک شدن پوست سر می‌شود.