حجم زیادی از بدن را آب تشکیل می‌دهد و بسیاری از فعالیت‌های حیاتی بدن و کارکرد درست اندام‌ها نیز به مصرف آب بستگی دارد. همواره از پزشکان نقل می‌شود که بدن در روز دست‌کم به هشت لیوان آب نیاز دارد، اما کمتر درباره مضرات زیاد نوشیدن آب صحبت شده است. درواقع مصرف زیاد آب به‌اندازه کم نوشیدن آن خطرناک است.
سازمان سلامت ملی بریتانیا (NHS) مصرف هشت لیوان آب در روز را توصیه می‌کند. اینفلوئنسرها نیز با یادآوری تاثیر نوشیدن آب روی کاهش وزن، کم شدن چین‌و‌چروک پوست و از بین رفتن مه مغزی، نوشیدن آب زیاد را به دنبال‌کنندگان خود پیشنهاد می‌دهند. اما آیا این حرف‌ها سندیت علمی دارد؟
نشریه تلگراف به نقل از دکتر امیلی لیمینگ، متخصص ارشد تغذیه، می‌نویسد:«آب بیش از نیمی از وزن بدن را تشکیل می‌دهد، بنابراین برای حفظ سلامت بدن بهتر است به آن آب برسانیم. حتی کاهش اندک سطح آب بدن باعث سردرد، خشکی دهان و سرگیجه می‌شود و در طولانی مدت احتمال دارد به عفونت دستگاه ادراری و سنگ کلیه بیانجامد.»
او افزود:«قانون هشت لیوان آب در روز سندیت علمی ندارد. به‌طور کلی، خود بدن به‌خوبی به ما می‌گوید که نیاز به آب بیشتر دارد یا خیر.»
به گفته دکتر لیمینگ، نیاز به نوشیدن آب در افراد مختلف متفاوت است و به عواملی مانند دما و فعالیت بستگی دارد. با بالا رفتن سن احساس تشنگی کمتر می‌شود و خطر ابتلا به کم‌آبی افزایش می‌یابد، بنابراین بهتر است به‌طور منظم آب بنوشیم.
اما این قدرت‌های خاص که به آب نسبت می‌دهند چقدر صحت دارد؟
قدرت ذهن
به گفته دکتر لیمینگ، حتی کم‌آبی خفیف نیز به‌طورموقت روی عملکرد مغز تاثیر می‌گذارد و تمرکز و حل مسئله را دشوار می‌کند. او افزود:«با توجه به میزان تشنگی و مشاهده رنگ ادرارتان متوجه می‌شوید که بدنتان به آب بیشتر نیاز دارد یا خیر. زمانی که ادرار آب کافی داشته باشد رنگ آن لیمویی کمرنگ است و اگر مثل آب سیب غلیظ باشد نشان می‌دهد که باید آب بیشتری بنوشید.»
آب یا سایر مایعات
دکتر لیمینگ معتقد است که آبرسانی به بدن صرفا به معنای نوشیدن آب نیست، بلکه آب، چای، قهوه و افشره میوه‌ها همگی جزو مایعاتی‌اند که به بدن می‌رسانید. هرچند کافئین موجود در چای و قهوه کمی ادرارآور است، اما مقدار آن آنقدر اندک است که مانع آبرسانی نمی‌شود. خوردن غذا نیز حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد آب موردنیاز بدن را تامین می‌کند.»
پوست نرم
دکتر انجلیا ماتو، مشاور پوست، می‌گوید:«رژیم غذایی که برای سلامت عمومی بدن مفید باشد برای پوست نیز مفید است، بنابراین نوشیدن آب کافی برای پوست خوب است. اما نباید نوشیدن آب را از حد گذراند.»
به گفته دکتر ماتو، بخش اعظم آسیب‌های پوستی ناشی از تابش آفتاب و ژنتیک است، بنابراین بعید به نظر می‌رسد که نوشیدن آب تاثیری مهم روی جلوگیری از پیری زودرس داشته باشد.
او می‌گوید که برای بهبود پوستتان به جای نوشیدن بیش از حد آب، از کرم ضدآفتاب مناسب استفاده کنید.
رفع یبوست
دکتر لیمینگ معتقد است کم‌آبی بدن از شایع‌ترین علل یبوست است:«آب در بخش انتهایی روده دوباره جذب می‌شود تا بدن را هیدراته کند، این عمل موجب سفت و سخت شدن مدفوع می‌شود.»
با این حال، نوشیدن بیش از اندازه آب، قدرت خاصی به روده کوچک نمی‌دهد، چون به گفته دکتر لیمینگ «بدن آب اضافی را دفع می‌کند.»
کم شدن سایز بدن
دلیل کاهش وزن با نوشیدن آب این است: اول اینکه ما تشنگی را با گرسنگی اشتباه می‌گیریم (بنابراین نوشیدن آب جلوی پرخوری را می‌گیرد) و دوم اینکه نوشیدن یک لیوان آب پیش از صرف غذا نمی‌گذارد زیاد بخوریم.
دکتر سایرا حمید، مشاور غدد درون‌ریز و دیابت، با اشاره به اینکه هردوی این نکات گمراه‌کننده‌اند، توضیح داد:«مسیرهای گرسنگی و تشنگی در مغز کاملا متفاوت است. بنابراین توضیح بیولوژیکی موجهی برای اشتباه گرفتن تشنگی به جای گرسنگی وجود ندارد.»
او در ادامه گفت:«آب فضای کمتری برای غذا باقی می‌گذارد، این کار ممکن است در کوتاه‌مدت موثر باشد، اما نیاز بدن به سوخت‌گیری مجدد را از بین نمی‌برد و بنابراین فرد به احتمال قوی دوباره احساس گرسنگی می‌کند.»
به گفته او، هیدراته ماندن بدن «احتمالا تا حدودی» روی کاهش وزن موثر است:«کم آبی باعث می‌شود احساس خستگی کنیم و به همین دلیل میل به خوردن شیرینی پیدا می‌کنیم. آب برای واکنش‌های بیوشیمیایی مرتبط با کاهش وزن مثل تجزیه چربی لازم است.»
تلگراف با اشاره به اینکه احتباس آب ممکن است درنتیجه کم‌آبی بدن باشد، به نقل از دکتر حمید می‌گوید:«این امر به‌طورموقت جلوی کاهش وزن را می‌گیرد.» او به بیماران خود توصیه می‌کند به‌غیر از بررسی رنگ ادرار مراقب باشند دهان و لب‌شان خشک نشود و احساس تشنگی به سراغشان نیاید.
سلامت اعضای بدن
جودی استوکی، متخصص تغذیه، توضیح می‌دهد:«داخل سلول‌های بدن پروتئین‌هایی هست که از اسیدآمینه تشکیل شده‌اند. به هنگام کم‌آب شدن بدن، این سلول پروتئین‌ها را به قطعات کوچک اسیدهای آمینه تبدیل می‌کند، بنابراین غلظت درون سلول افزایش یافته و باعث ایجاد گرادیان اسموزی (osmosic gradient) و بازگشت آب به داخل سلول می‌شود و به حفظ آب درون سلول کمک می‌کند. زمانی که بدن آب کافی دارد، سلول به چنین کاری مجبور نمی‌شود و از این قطعه‌ها برای ساخت پروتئین، محافظت از اندام‌ها و حفظ حجم خون استفاده می‌کند. این فقط یک نمونه از مواردی است که نشان می‌دهد چرا باید به بدن آب کافی رساند.»
او نیز قانون «هشت لیوان» در روز را رد می‌کند و براساس تحقیقاتی که انجام داده است می‌گوید روزانه بین یک تا دو لیتر آب ساده برای بدن کافی است.
همچنین درباره تفاوت میان نوشیدن آب با مایعات دیگر گفت که غلظت ذرات شیمیایی بیشتر نوشیدنی‌ها بیش از خون است. غلظت خون سالم بین ۲۸۵ تا ۲۹۵ میلی‌مول در کیلوگرم است. غلظت آب سیب در حدود ۷۳۶، نوشابه ۴۹۳ و شراب قرمز دو هزار و ۵۷۳ میلی‌مول در کیلوگرم است. بنابراین زمانی که این مایعات را می‌نوشید بدن باید برای هیدراته ماندن سخت‌تر کار کند. به گفته دکتر استوکی، آب بدن باید به روده برود تا این نوشیدنی را رقیق کند و بدن بتواند آن را جذب کند.
