اسکیزوفرنی یک اختلال روانی پیچیده و چالش‌برانگیز است که می‌تواند بر تمام جنبه‌های زندگی فرد تأثیر بگذارد. افراد مبتلا به این بیماری با علائمی مانند توهم، هذیان، تفکر غیرمنطقی و مشکلات اجتماعی و عاطفی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. مدیریت این بیماری نیازمند رویکردی جامع است که تنها به دارو محدود نباشد و سبک زندگی، حمایت اجتماعی و درمان‌های مکمل را نیز در بر گیرد.
در این مطلب، به بررسی روش‌های مختلف برای کنترل علائم اسکیزوفرنی و بهبود کیفیت زندگی پرداخته‌ایم. از مدیریت صحیح داروها گرفته تا کاهش استرس و تغییر عادات ناسالم، این توصیه‌ها می‌توانند به افراد مبتلا و خانواده‌هایشان در مقابله با چالش‌های این بیماری کمک کنند. با استفاده از این راهکارها، می‌توانید گامی مؤثر در جهت مدیریت بهتر بیماری و داشتن زندگی شادتر و سالم‌تر بردارید.
داروهایتان را منظم مصرف کنید
حدود نیمی از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی که داروهای ضد روان‌پریشی تجویز شده دارند، یا آنها را مصرف نمی‌کنند، یا دوز بیشتری یا کمتری می‌گیرند، یا برنامه‌ای متفاوت از دستور پزشک را دنبال می‌کنند. اما هر یک از این رفتارها می‌تواند خطر عود بیماری، بستری شدن در بیمارستان و حتی خودکشی را افزایش دهد. بسیار مهم است که پیش از هرگونه تغییر در داروها، با پزشک خود مشورت کنید.
عوارض جانبی داروها را مدیریت کنید
داروهای ضد روان‌پریشی می‌توانند در عرض چند روز توهمات را متوقف کنند و در عرض چند هفته، هذیان‌ها را کاهش دهند. اما این داروها عوارض جانبی دارند، از جمله افزایش وزن، مشکلات جنسی، خواب‌آلودگی، حرکات عضلانی، بیماری قلبی، یبوست و تشنج. اگر دچار این عوارض شدید، با پزشک خود صحبت کنید. راحتی شما در مصرف داروها بسیار مهم است تا بتوانید برنامه درمانی را ادامه دهید.
فقط به دارو اکتفا نکنید
داروهای ضد روان‌پریشی نقش مهمی در درمان اسکیزوفرنی دارند، اما نباید تنها روش مدیریت بیماری باشند. شواهد نشان می‌دهد که درمان شناختی رفتاری (CBT)، نوعی گفتاردرمانی که به بررسی افکار و تجربیات می‌پردازد، می‌تواند مفید باشد. این روش ممکن است روابط شما را بهبود بخشد، موفقیت شغلی‌تان را افزایش دهد، اضطراب را کاهش دهد و حتی از توهمات و هذیان‌ها جلوگیری کند.
از مصرف مواد مخدر و الکل خودداری کنید
حدود نیمی از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی دچار مشکلات سوءمصرف مواد هستند. مصرف زیاد الکل می‌تواند توهمات و هذیان‌های پارانوئیدی را بدتر کند. استفاده از کانابیس احتمال بازگشت علائم روان‌پریشی را افزایش می‌دهد. مطالعات همچنین نشان داده‌اند که مصرف کوکائین با افزایش بستری شدن در بیمارستان و خطر بالاتر خودکشی مرتبط است.
سیگار را ترک کنید
بیش از نیمی از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی سیگار می‌کشند. هم این بیماری و هم سیگار خطر بیماری‌های طولانی‌مدت و مرگ زودرس را افزایش می‌دهند، بنابراین ترک سیگار ارزش تلاش را دارد. تحقیقات نشان داده که داروی ضدافسردگی بوپروپیون می‌تواند کمک‌کننده باشد. همچنین می‌توانید از برچسب نیکوتین استفاده کنید، هرچند که مطالعات کافی درباره تأثیر آن بر افراد مبتلا به اسکیزوفرنی وجود ندارد. همیشه پیش از ترک سیگار با پزشک خود مشورت کنید.
استرس را مدیریت کنید
افراد مبتلا به اسکیزوفرنی مانند دیگران به استرس واکنش نشان نمی‌دهند. بدن آنها هورمون استرس کورتیزول و ماده شیمیایی دوپامین را که به مقابله با استرس کمک می‌کنند، به اندازه کافی ترشح نمی‌کند. استرس می‌تواند علائم اسکیزوفرنی را بدتر کند. اگر شغل پرتنشی دارید یا در روابط دشواری هستید، از دیگران کمک و حمایت بخواهید.
رژیم غذایی سالم داشته باشید
اسکیزوفرنی خطر چاقی، دیابت، بیماری قلبی و مشکلات دیگر سلامتی را افزایش می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که افراد مبتلا ممکن است بیشتر چربی بخورند، فیبر کمتری مصرف کنند و از میوه‌ها و سبزیجات کمتر استفاده کنند. برخی از داروها نیز می‌توانند اشتها را افزایش داده و خطر چاقی و دیابت را بیشتر کنند. با پزشک خود درباره رژیم غذایی مشورت کنید تا ببینید آیا تغییری لازم است یا خیر.
خواب کافی داشته باشید
بی‌خوابی، خواب منقطع و کیفیت ضعیف خواب مشکلات رایجی برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی هستند. خواب بد می‌تواند علائمی مانند پارانویا و توهمات را بدتر کند. اما درمان‌هایی مانند CBT و داروها می‌توانند کمک کنند. اگر برای خوابیدن مشکل دارید، با پزشک خود مشورت کنید.
آپنه خواب را درمان کنید
یکی دیگر از مشکلات رایج برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، آپنه انسدادی خواب است. این مشکل شامل انسداد موقت و مکرر راه‌های هوایی در طول شب است و می‌تواند باعث خروپف شدید شود. این وضعیت با بیماری قلبی مرتبط است. افراد مبتلا به اسکیزوفرنی بیشتر در معرض خطر مرگ ناشی از حمله قلبی هستند، بنابراین درمان این وضعیت اهمیت زیادی دارد.
بدن خود را فعال نگه دارید
ورزش برای بدن و ذهن شما مفید است. ورزش می‌تواند علائم را بهبود بخشد و حتی عملکرد مغز را بهتر کند. اگر فعال نیستید، به‌آرامی شروع کنید و فعالیتی را انتخاب کنید که از آن لذت می‌برید تا بتوانید به آن پایبند بمانید.
از انزوا خودداری کنید
احساس تنهایی و انزوای اجتماعی در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی شایع است، اما این احساسات می‌توانند بیماری را بدتر کنند. با دوستان و عزیزان معتمد ارتباط برقرار کنید. همچنین ممکن است بخواهید به یک گروه حمایتی بپیوندید. اگر ایجاد ارتباط با دیگران یا حفظ روابط برای شما دشوار است، از پزشک درباره آموزش مهارت‌های اجتماعی بپرسید.
خود را با افراد مثبت احاطه کنید
اگر عزیزانتان بیش از حد انتقادی، دخالت‌گر یا پرخواسته هستند، این رفتارها می‌توانند علائم شما را بدتر کنند. زیرا این نوع رفتارها می‌توانند محیطی پر از استرس ایجاد کنند. اگر این وضعیت برای شما آشناست، می‌توانید همگی از یک برنامه درمانی خانوادگی بهره‌مند شوید که به شما درباره اسکیزوفرنی آموزش می‌دهد و روش‌های برقراری ارتباط و حل مشکلات را نشان می‌دهد.
