یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که بیماری آلزایمر ممکن است ارتباط قوی‌تری با خواب داشته باشد تا آنچه پیش‌تر تصور می‌شد، به طوری که هم کیفیت و هم مدت‌زمان خواب نقش مهمی در پیشرفت این بیماری ایفا می‌کنند.
اختلالات خواب و نشانه‌های اولیه زوال شناختی
اختلالات خواب، به‌ویژه در مرحله گذار به خواب REM، می‌توانند به عنوان نشانه‌های اولیه زوال شناختی در نظر گرفته شوند. خواب REM برای تقویت حافظه، پردازش احساسات و حفظ سلامت کلی مغز اهمیت زیادی دارد.
نویسندگان این مطالعه اشاره کرده‌اند که:
“اختلالات خواب در بیماران مبتلا به زوال عقل شایع است و به طور فزاینده‌ای با بیماری آلزایمر و نشانگرهای زیستی مرتبط با این بیماری (AD/ADRD) حتی در مراحل پیش‌بالینی آن ارتباط داده شده است.”
درک مراحل مختلف خواب، از جمله خواب REM، می‌تواند بینش ارزشمندی برای تحقیقات در زمینه آلزایمر فراهم کند.
تغییرات خواب با افزایش سن
برای حفظ سلامت، خواب فرآیندی یکپارچه و بدون نقص نیست. بلکه شامل سه مرحله متفاوت از خواب غیر REM است که هر مرحله نسبت به مرحله قبلی عمیق‌تر می‌شود، و در نهایت فرد وارد مرحله خواب REM می‌شود.
طی شدن این چرخه معمولاً 90 دقیقه یا بیشتر طول می‌کشد که این مدت‌زمان به سن فرد نیز بستگی دارد. با افزایش سن، معمولاً رسیدن به خواب REM بیشتر طول می‌کشد.
این تأخیر می‌تواند نشان‌دهنده تغییرات عصبی زیربنایی باشد که ممکن است با پیشرفت بیماری آلزایمر مرتبط باشد.
ارتباط خواب REM با حافظه
در مرحله خواب REM، مغز به پردازش خاطرات، به‌ویژه خاطرات احساسی، و ذخیره آن‌ها در حافظه بلندمدت مشغول است.
دکتر یو لِنگ، استادیار دپارتمان روان‌پزشکی و علوم رفتاری در دانشگاه کالیفرنیا سان‌فرانسیسکو (UCSF)، می‌گوید:
“تأخیر در خواب REM توانایی مغز را در تقویت خاطرات مختل می‌کند، زیرا این فرآیند در یادگیری و حافظه نقش کلیدی دارد.”
او همچنین اضافه کرد که:
“اگر خواب REM ناکافی یا با تأخیر باشد، ممکن است سطح هورمون استرس کورتیزول افزایش یابد. این هورمون می‌تواند به هیپوکامپ، که بخش حیاتی برای تقویت حافظه است، آسیب برساند.”
الگوهای خواب در بیماران آلزایمر
در این مطالعه، محققان ۱۲۸ فرد را که میانگین سنی ۷۰ سال داشتند، در بخش مغز و اعصاب بیمارستان چین-ژاپن فرندشیپ در پکن مورد بررسی قرار دادند. از این میان، نیمی از آن‌ها به آلزایمر مبتلا بودند، حدود یک‌سوم دچار اختلال شناختی خفیف (MCI) بودند، و بقیه از نظر شناختی سالم بودند.
شرکت‌کنندگان یک شب را در کلینیک گذراندند تا محققان فعالیت امواج مغزی، حرکت چشم‌ها، ضربان قلب و تنفس آن‌ها را بررسی کنند.
بر اساس این مشاهدات، پژوهشگران افراد را به دو گروه خواب REM زودرس و خواب REM با تأخیر دسته‌بندی کردند:
- افراد گروه اول در کمتر از ۹۸ دقیقه وارد خواب REM شدند.
- افراد گروه دوم بیش از ۱۹۳ دقیقه طول کشید تا به این مرحله برسند.
تأخیر در خواب REM و ارتباط آن با آلزایمر
پژوهشگران به یک الگوی جالب دست یافتند:
- افراد مبتلا به آلزایمر بیشتر دچار تأخیر در خواب REM بودند.
- آن‌ها سطوح بالاتری از دو پروتئین سمی، یعنی آمیلوئید و تائو، را نشان دادند که به طور معمول با این بیماری مرتبط هستند.
افرادی که خواب REM طولانی‌تری داشتند:
- ۱۶٪ سطح بالاتر آمیلوئید و ۲۹٪ سطح بالاتر تائو نسبت به افرادی که خواب REM زودهنگام داشتند، نشان دادند.
- ۳۹٪ کاهش در سطح پروتئین مفید به نام عامل نوروتروفیک مشتق از مغز (BDNF) داشتند که در بیماران آلزایمر کاهش می‌یابد.
راهبردهای احتمالی برای مقابله با آلزایمر
با در نظر گرفتن این یافته‌ها، پژوهشگران پیشنهاد می‌کنند که بررسی دقیق‌تری روی تأثیر داروهایی که چرخه خواب را تحت تأثیر قرار می‌دهند انجام شود.
دکتر لِنگ می‌گوید:
“تحقیقات آینده باید اثرات برخی داروهایی که الگوهای خواب را تغییر می‌دهند، مورد مطالعه قرار دهد، زیرا این داروها ممکن است در روند پیشرفت بیماری نقش داشته باشند.”
ملاتونین، که به تنظیم خواب کمک می‌کند، در مطالعات حیوانی نشان داده است که می‌تواند خواب REM را افزایش داده و از تجمع تائو و آمیلوئید جلوگیری کند.
همچنین، برخی داروهای بی‌خوابی که مواد شیمیایی سرکوب‌کننده خواب REM را مهار می‌کنند، تأثیرات مشابهی نشان داده‌اند.
اهمیت عادات خواب سالم
برای افرادی که نگران خطر ابتلا به آلزایمر هستند، اولویت دادن به عادات خواب سالم می‌تواند مفید باشد.
دکتر دانتائو پنگ از دپارتمان مغز و اعصاب بیمارستان چین-ژاپن فرندشیپ پکن، که از نویسندگان ارشد این مطالعه است، می‌گوید:
“این شامل درمان بیماری‌هایی مانند آپنه خواب و پرهیز از مصرف زیاد الکل می‌شود، زیرا هر دو می‌توانند در چرخه طبیعی خواب اختلال ایجاد کنند.”
او همچنین اضافه کرد که:
“بیمارانی که برخی داروهای ضدافسردگی و آرام‌بخش مصرف می‌کنند که خواب REM را کاهش می‌دهند، در صورت نگرانی از آلزایمر، باید این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارند.”
نتیجه‌گیری
در نهایت، اگرچه خواب به تنهایی نمی‌تواند به عنوان یک نشانگر قطعی برای آلزایمر در نظر گرفته شود، اما شواهد نشان می‌دهند که الگوهای خواب در سلامت مغز نقش کلیدی دارند.
این تحقیق در مجله علمی Alzheimer’s and Dementia: The Journal of the Alzheimer’s Association منتشر شده است.
