یکی از پرسش‌های همیشگی در علم پزشکی و زیست‌شناسی این است که چرا زنان به طور میانگین بیشتر از مردان عمر می‌کنند. سال‌ها تصور می‌شد که این موضوع تنها به سبک زندگی سالم‌تر زنان، رژیم غذایی بهتر یا توجه بیشتر آن‌ها به سلامت بازمی‌گردد. اما یافته‌های جدید نشان می‌دهد که پاسخ این سؤال، تنها در سبک زندگی خلاصه نمی‌شود و عوامل تکاملی نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند.
تحقیقی تازه درباره طول عمر زنان و مردان
بر اساس پژوهشی که در نشریه Science Advances منتشر شد، تفاوت طول عمر میان زنان و مردان، تنها به انسان‌ها محدود نیست. در بسیاری از پستانداران، ماده‌ها بیشتر از نرها عمر می‌کنند. در مقابل، در بخش بزرگی از پرندگان، نرها طول عمر بیشتری نسبت به ماده‌ها دارند. این یافته‌ها نشان می‌دهد که ژنتیک و تکامل، همگام با شرایط زیستی، نقش کلیدی در این تفاوت دارند.
«یافته‌ها نشان می‌دهد که حتی با وجود پیشرفت‌های پزشکی و بهبود شرایط زندگی، زنان همچنان نسبت به مردان طول عمر بیشتری خواهند داشت.» (یورونیوز)
بزرگ‌ترین مطالعه بر روی 1176 گونه
این تحقیق، که به عنوان جامع‌ترین مطالعه تاکنون شناخته می‌شود، روی 1176 گونه از جمله شامپانزه‌ها، جوندگان، گوزن‌ها و پرندگان انجام شد. نتایج شگفت‌انگیز بود:
- در 72 درصد از گونه‌های پستاندار، ماده‌ها به طور میانگین 12 درصد بیشتر از نرها عمر کردند.
- در 68 درصد از پرندگان، نرها به طور میانگین 5 درصد بیشتر از ماده‌ها عمر کردند.
کرموزوم‌ها و راز طول عمر
یکی از عوامل کلیدی در این تفاوت، کروموزوم‌های جنسی است. در پستانداران، ماده‌ها دو کروموزوم X دارند، در حالی که نرها یک X و یک Y دارند. وجود دو X باعث می‌شود ماده‌ها در برابر جهش‌های ژنتیکی مضر مقاوم‌تر باشند. در پرندگان شرایط برعکس است: نرها دو کروموزوم مشابه دارند که به آن‌ها برتری ژنتیکی در بقا می‌دهد.
موارد استثنا
دکتر Johanna Stark از مؤسسه Max Planck آلمان اشاره می‌کند که در برخی گونه‌ها این قاعده معکوس عمل می‌کند:
«در بسیاری از پرندگان شکاری، ماده‌ها نه‌تنها از نظر جثه بزرگ‌تر هستند، بلکه طول عمر بیشتری نسبت به نرها دارند. این نشان می‌دهد که کروموزوم‌ها تنها بخشی از داستان را روایت می‌کنند.»
نقش انتخاب جنسی و شرایط محیطی
به جز تفاوت ژنتیکی، عوامل دیگری نیز بر طول عمر اثرگذارند:
- انتخاب جنسی: در گونه‌هایی که نرها برای جفت‌گیری رقابت می‌کنند، طول عمرشان کمتر است.
- الگوی فرزندپروری: در گونه‌های تک‌همسری، تفاوت طول عمر کمتر است.
- اندازه و جثه: در گونه‌هایی که اختلاف اندازه نر و ماده زیاد است، نرها معمولا کمتر عمر می‌کنند.
تفاوت‌ها در حیات وحش و محیط کنترل‌شده
جالب اینجاست که این اختلاف‌ها در حیات وحش شدیدتر است. با وجود شرایط کنترل‌شده در باغ‌وحش‌ها، ماده‌ها همچنان برتری طول عمر خود را حفظ کردند. در میان شامپانزه‌ها و گوریل‌ها، این اختلاف حتی از انسان‌ها هم بیشتر است و همین مسئله به ریشه‌های تکاملی این تفاوت اشاره دارد.
جمع‌بندی
نتایج این تحقیقات نشان می‌دهد که چرا زنان بیشتر از مردان عمر می‌کنند پاسخی ترکیبی از ژنتیک، تکامل و شرایط محیطی دارد. هرچند سبک زندگی سالم همچنان بر سلامت انسان تأثیرگذار است، اما ریشه اصلی تفاوت در کروموزوم‌ها و فرآیند تکامل نهفته است.
نظر شما چیست؟ آیا عوامل سبک زندگی را مهم‌تر می‌دانید یا ژنتیک را؟ دیدگاه خود را در بخش کامنت با ما به اشتراک بگذارید.
