ما همه درک یکسانی از حواس پنجگانه داریم؛ زیرا این واقعیت را میدانیم که این حواس به ما کمک میکنند تا کارهای روزانه خود را انجام دهیم. با گذشت زمان و بالا رفتن سن، عملکرد تمام این حواس ضعیفتر میشود. به عنوان مثال، باید از عینک استفاده کنیم، سمعک بزنیم و حتی حس لامسه نیز ضعیف کار میکند.
اما حواس دیگری نیز در بدن انسان وجود دارد که نقشهای بسیار مهمتری نسبت به حواس پنجگانه دارند. در ادامه ۵ حس دیگر موجود در بدن را به شما معرفی میکنیم.
حس تعادل (Equilibrioception): در واقع این که شما میتوانید بدون افتادن بایستید و راه بروید، به حس تعادل شما ربط دارد و از طریق مایع داخل گوش داخلی کنترل میشود. این حس با همکاری حس بینایی کار میکند تا شما با اطمینان حرکت کنید. اگر چند بار دور خود بچرخید، این سیستم خاموش میشود و شما احساس سرگیجه و عدم تعادل میکنید.
حس موقعیت اندامهای بدن (Proprioception): این حس توانایی شناسایی موقعیت اندامهای مختلف بدن بدون نگاه کردن است. اگر شما چشمهایتان را ببندید و دست خود را بالا ببرید، میدانید که دست شما کجاست، بدون این که نگاه کنید. این حس بیمعنی به نظر میرسد؛ اما بدون وجود این حس، مجبور بودید مدام به پای خود نگاه کنید تا بتوانید راه بروید. پلیس زمانی که کسی مشکوک به مستی است، حس موقعیت اندامهای بدنش را تست میکند.
حس حرارت (Thermoception): اگر کنار یک آتش بنشینید، گرما را حس میکنید. اگر تکه یخی را در دست بگیرید، سرمای آن را حس میکنید. حس حرارت پوست، حسی است که تغییرات دمایی را حس میکند. توانایی شناسایی گرما و سرما قبلاً به عنوان بخشی از حس لامسه محسوب میشد. با این حال، برای حس گرما لازم نیست چیزی را لمس کنید، در نتیجه حس حرارت یک حس جداگانه محسوب میشود. حسگرهای مختلف حرارت در مغز به شما کمک میکنند تا تغییرات حرارت داخل بدن را شناسایی و تنظیم کنید.
حس درد (Nociception): این حس توانایی احساس درد است. حس حرارت و حس درد معمولاً با یکدیگر یکپارچه هستند؛ زیرا از سلولهای عصبی یکسانی بر روی پوست بهره میبرند. شما حسگرهای دردی بر روی پوست، استخوانها و مفصلها و اندامهای داخلی بدنتان دارید.
حس فیزیولوژیکی بدن (Interoception): این یک اصطلاح کلی برای حسهایی است که اندامهای داخلی بدن را کنترل میکنند. بدن انسان پر از حسگرهای داخلی است که محرک عکسالعملهای نیمه خودآگاه یا انعکاسی مهم برای سلامت انسان هستند. این حسگرها طیف گستردهای از کارهای غیرارادی انجام میدهند، مانند ایجاد سرفه، کنترل سرعت تنفس و اعلام گرسنگی یا تشنگی.
پریا اقدامی