رابطه بین الکل و سلامت روان پیچیده است. الکل می‌تواند به اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب دامن بزند، و افرادی که دچار این مشکلات هستند نیز بیشتر در معرض سوءمصرف الکل قرار دارند.
برای دهه‌ها، باور غالب این بود که افراد مبتلا به افسردگی و اختلال مصرف الکل (AUD) عمدتاً برای خوددرمانی و رهایی از احساسات منفی به مصرف الکل روی می‌آورند، نه برای لذت بردن.
با این حال، مطالعه‌ای جدید از دانشگاه پزشکی شیکاگو این فرضیه را به چالش کشیده است. تحقیقات نشان می‌دهد که افراد مبتلا به AUD و افسردگی، هنگام مستی، همانند افراد بدون افسردگی، تحریک و لذت زیادی را تجربه می‌کنند.
این یافته‌ها نه تنها درک ما از اثرات الکل را تغییر می‌دهند، بلکه راه‌های جدیدی را برای استراتژی‌های درمانی باز می‌کنند.
بررسی واکنش‌ها به الکل
این مطالعه به سرپرستی دکتر آندریا کینگ، استاد روان‌پزشکی و علوم اعصاب رفتاری در دانشگاه شیکاگو، از روش‌های نوآورانه‌ای برای بررسی واکنش‌های لحظه‌ای به الکل در محیط‌های طبیعی استفاده کرده است.
محققان با استفاده از فناوری تلفن‌های هوشمند، احساسات شرکت‌کنندگان را در طول دوره‌های مصرف الکل ثبت کردند و به تصویری دقیق‌تر از تأثیرات الکل، در مقایسه با مطالعات سنتی آزمایشگاهی، دست یافتند.
کینگ اظهار داشت:
«یک باور عمومی وجود دارد که افراد وقتی احساس افسردگی می‌کنند، بیش از حد مشروب می‌نوشند و این موضوع به خوددرمانی مربوط می‌شود.»
«اما در این مطالعه که مصرف الکل را در محیط طبیعی و با گزارش‌های لحظه‌ای از طریق تلفن‌های هوشمند بررسی کردیم، شرکت‌کنندگانی که مبتلا به AUD و اختلال افسردگی بودند، گزارش کردند که تأثیرات مثبت و پاداش‌دهنده الکل را به شکلی حاد و ماندگار تجربه می‌کنند – درست مانند همتایان غیر‌افسرده خود.»
تعریف مجدد اعتیاد به الکل
محققان در این پژوهش ۲۳۲ شرکت‌کننده بین ۲۱ تا ۳۵ سال را بررسی کردند، گروهی که به دلیل نرخ بالای مصرف زیاد الکل شناخته شده‌اند.
نیمی از این گروه معیارهای تشخیص AUD در سال گذشته را داشتند و این افراد به دو دسته تقسیم شدند: کسانی که دچار افسردگی اساسی بودند و کسانی که این مشکل را نداشتند.
برای حفظ ایمنی و متنوع بودن نمونه‌ها، افرادی که افکار خودکشی داشتند یا علائم شدید ترک الکل را تجربه می‌کردند، از مطالعه حذف شدند.
شرکت‌کنندگان در طول یک دوره مصرف و یک دوره غیرمصرف الکل، هر نیم ساعت یک‌بار به سؤالاتی در تلفن‌های همراه خود پاسخ دادند. داده‌ها نشان داد که مصرف الکل احساسات منفی را کاهش می‌دهد، اما این اثر ناچیز بوده و محدود به افراد افسرده یا مبتلا به AUD نبود.
در مقابل، اثرات مثبت الکل در افراد مبتلا به AUD به‌طور قابل‌توجهی بیشتر از کسانی بود که به این اختلال دچار نبودند.
نقش کلیدی لذت در اعتیاد به الکل
به‌طور شگفت‌انگیزی، تأثیرات لذت‌بخش الکل در افراد افسرده و غیر‌افسرده مبتلا به AUD مشابه بود. این یافته نظریه‌ای را که معتقد است اعتیاد به الکل صرفاً برای فرار از ناراحتی اتفاق می‌افتد، به چالش می‌کشد.
دکتر دانیل فریدبرگ، یکی از نویسندگان این مطالعه، اظهار داشت:
«گروه تحقیقاتی ما تقریباً یک دهه است که در حال بهبود روش‌هایی برای استفاده از فناوری‌های موبایل جهت اندازه‌گیری نتایج بالینی در زمان واقعی در افراد مبتلا به AUD و کسانی است که در معرض مشکلات مرتبط با الکل هستند.»
«این روش‌ها به ما کمک کرده‌اند تا فاصله بین آزمایشگاه و دنیای واقعی را کاهش دهیم و بینش‌های جدیدی کسب کنیم که می‌توانند منجر به درمان‌های مؤثرتری در آینده شوند.»
بازنگری در درمان اعتیاد به الکل
این یافته‌ها پیامدهای عمیقی برای درمان AUD و افسردگی هم‌زمان دارند. تاکنون، استراتژی‌های درمانی بر کاهش استرس و بهبود علائم افسردگی متمرکز بودند، زیرا تصور می‌شد که این عوامل باعث نوشیدن بیش از حد می‌شوند.
اما کینگ معتقد است که این روش تنها نیمی از مسئله را پوشش می‌دهد. او بر این باور است که درمان باید نه‌تنها استرس و علائم افسردگی، بلکه تحریک و احساس پاداش ناشی از الکل را نیز در نظر بگیرد.
«در حال حاضر، تمرکز درمان اغلب بر کاهش استرس و علائم افسردگی است، اما اگر ما افزایش تحریک، لذت و میل به مصرف بیشتر الکل را که در افراد مبتلا به AUD (چه افسرده و چه غیر‌افسرده) رخ می‌دهد، نادیده بگیریم، در واقع فقط یک روی سکه را درمان کرده‌ایم.»
به چالش کشیدن «جنبه تاریک اعتیاد»
این مطالعه همچنین نظریه‌ای رایج درباره روند پیشرفت اعتیاد را زیر سؤال می‌برد.
طبق این نظریه، مصرف مکرر و زیاد الکل باعث تغییر در سیستم‌های استرس و پاداش مغز می‌شود و افراد را از مصرف الکل برای لذت، به مصرف آن برای اجتناب از علائم ترک و استرس سوق می‌دهد.
اما یافته‌های کینگ نشان می‌دهد که این نظریه نمی‌تواند توضیح دهد چرا افراد مبتلا به AUD همچنان سطوح بالایی از تحریک و لذت را تجربه می‌کنند.
او این احساسات شدید را به «فشردن پدال گاز» تشبیه می‌کند که وابستگی را تقویت می‌کند، نه صرفاً کاهش ناراحتی. این دیدگاه نشان می‌دهد که اعتیاد تنها به دلیل فرار از درد نیست، بلکه شامل جستجوی تجربه‌های مثبت قوی نیز می‌شود.
حساسیت طولانی‌مدت به الکل
گام بعدی کینگ بررسی این موضوع در افراد ۴۰ تا ۶۵ ساله‌ای است که برای مدت طولانی با AUD دست‌وپنجه نرم کرده‌اند.
نظریه‌های رایج پیش‌بینی می‌کنند که این افراد با گذر زمان، واکنش‌های مثبتی ضعیف‌تر و تحمل بالاتری نسبت به الکل خواهند داشت.
اما تحقیقات قبلی کینگ احتمال دیگری را مطرح می‌کند: برخی افراد حتی پس از سال‌ها مصرف زیاد، همچنان حساسیت خود را به اثرات لذت‌بخش الکل حفظ می‌کنند.
این مطالعه آینده می‌تواند بینش‌های مهمی در مورد پویایی‌های بلندمدت AUD و تعامل آن با فرآیند پیری ارائه دهد.
بینش‌های جدید برای درمان بهتر
یکی از نوآورانه‌ترین جنبه‌های این پژوهش، استفاده از فناوری‌های موبایل برای جمع‌آوری داده‌های لحظه‌ای در محیط‌های طبیعی است.
مطالعات سنتی آزمایشگاهی اغلب از درک دقیق مصرف الکل در زندگی روزمره، که تحت تأثیر عوامل اجتماعی، عاطفی و محیطی قرار دارد، ناتوان هستند. اما استفاده از تلفن‌های هوشمند به تیم تحقیقاتی اجازه داده تا تصویری جامع‌تر از تأثیرات الکل بر افراد مبتلا به AUD و افسردگی ارائه دهد.
دیدگاه جامع‌تر درباره اعتیاد به الکل
مطالعه دانشگاه پزشکی شیکاگو گامی مهم در درک پیچیدگی‌های ارتباط بین الکل، سلامت روان و اعتیاد محسوب می‌شود.
با به چالش کشیدن باورهای قدیمی و ارائه دیدگاه‌های جدید، این پژوهش راه را برای درمان‌های مؤثرتر هموار می‌کند.
دانشمندان امیدوارند که درمان‌ها شخصی‌سازی شده و مؤثرتر شوند، چه از طریق دارودرمانی، چه از طریق روان‌درمانی یا ترکیبی از این روش‌ها. هدف نهایی کمک به افراد برای دستیابی به بهبودی پایدار است.
این مطالعه در مجله روان‌پزشکی آمریکا منتشر شده است.
