نتایج یک مطالعه جدید در پرتغال نشان می‌دهد که نوشیدن آب چغندر غلیظ می‌تواند باعث افزایش سرعت شناگران نوجوان شود؛ آن هم بدون اینکه ضربات دست، تکنیک یا میزان فشار تمرینی آن‌ها تغییر کند. این نتیجه توجه زیادی را در دنیای ورزش و تغذیه ورزشی به خود جلب کرده است.
آنچه در بدن شناگران رخ می‌دهد
آب چغندر سرشار از نیترات است؛ ترکیبی گیاهی که به بدن کمک می‌کند مقدار بیشتری نیتریک‌اکساید تولید کند. این مولکول با گشاد کردن رگ‌ها باعث بهبود جریان خون به عضلات فعال می‌شود.
در تمرینات بسیار سخت، عضلات برای تولید انرژی سریع از مسیر گلیکولیتیک استفاده می‌کنند که موجب تجمع مواد اسیدی می‌شود. این اسیدی شدن، هر حرکت و هر کشش را دشوارتر می‌کند و معمولاً سرعت ورزشکار را کاهش می‌دهد.
این تحقیق توسط لوئیس لیتائو، پژوهشگر علوم ورزشی در «مؤسسه پلی‌تکنیک ستوبال پرتغال» انجام شده است. تمرکز او بر بررسی اثرات تغذیه و روش‌های تمرینی بر عملکرد شناگران جوان است.
مطالعات گسترده قبلی نشان داده‌اند که مصرف مقدار مناسب نیترات چند ساعت پیش از تمرین، در برخی افراد می‌تواند نتیجه استقامتی بهتری ایجاد کند.
چگونگی آزمایش آب چغندر روی شناگران
در این تحقیق، ده شناگر رقابتی ۱۳ تا ۱۶ ساله که در سطح منطقه‌ای قوی بودند، شرکت کردند. همه آن‌ها دست‌کم پنج بار در هفته تمرین شنا داشتند.
این آزمایش به صورت دو سو کور انجام شد، یعنی شناگران و پژوهشگران نمی‌دانستند که چه کسی نوشیدنی حاوی نیترات مصرف می‌کند. همچنین طراحی مطالعه به صورت کراس‌اور بود تا هر شناگر هر دو نوشیدنی را امتحان کند.
- در یک جلسه، شناگران ۱۴۰ میلی‌لیتر آب چغندر غلیظ با ۱۲.۸ میلی‌مول نیترات نوشیدند.
- در جلسه دیگر، همان مقدار نوشیدنی با طعم چغندر اما تقریباً بدون نیترات مصرف کردند.
هر دو نوشیدنی حدود دو ساعت و نیم قبل از تمرین اصلی مصرف شد تا افزایش طبیعی نیترات خون اتفاق بیفتد. شناگران همچنین از دهان‌شویه و غذاهای پرنیترات خودداری کردند تا تبدیل طبیعی نیترات به نیتریت توسط باکتری‌های دهانی مختل نشود.
افزایش سرعت بدون افزایش فشار یا تغییر تکنیک
وقتی زمان کل تمرین‌ها تحلیل شد، میانگین سرعت شناگران در روز مصرف آب چغندر بیشتر بود. حتی کندترین نوبت نیز در این روز سریع‌تر انجام شد.
داده‌های بیومکانیک نشان داد که :
- طول هر حرکت دست
- تعداد حرکات دست
- شاخص کارایی
تقریباً هیچ تغییری نکرده بودند. این موضوع نشان می‌دهد که تغییر تکنیک دلیل اصلی افزایش سرعت نبوده است.
آزمایش خون نیز نشان داد که سطح لاکتات پس از تمرین به شکل قابل توجهی بالا رفته است؛ مقداری که در تمرینات بسیار شدید رایج است.
شناگران، میزان سختی تمرین را با همان عدد و همان احساس گزارش کردند. این یعنی سرعت بیشتر، بدون احساس فشار بیشتر بوده است.
لیتائو می‌گوید: «آب چغندر می‌تواند عملکرد شنا را بهبود دهد.»
ترکیب این نتایج نشان می‌دهد که آب چغندر به شناگران کمک کرده تا با همان تلاش و همان تکنیک، کمی سریع‌تر شنا کنند.
سایر مطالعات مربوط به آب چغندر
پژوهشگران در رشته‌های دیگر نیز نشانه‌های مشابهی دیده‌اند؛ جایی که مکمل‌های چغندر، بازیابی را سرعت داده و در تمرینات پرفشار با استراحت کوتاه عملکرد را بهبود بخشیده‌اند.
یک مرور تخصصی نشان داد که مکمل‌های چغندر می‌توانند بازیابی انرژی عضلات تند انقباض را سریع‌تر کرده و بهبودهایی در سرعت‌های تکراری ایجاد کنند.
البته همه مطالعات نتایج مشابهی نداشته‌اند. برای نمونه:
- یک آزمایش روی ۱۵۰ متر کرال پشت، تأثیر بسیار اندکی گزارش کرد.
- مطالعه‌ای روی ۱۱ شناگر زن دانشگاهی نشان داد که مصرف آب چغندر طی ۸ روز، سرعت ۵۰ یارد تکراری و یک شنای ۸۰۰ یاردی را افزایش داد.
- در مطالعه‌ای جدید بر شناگران نوجوان سطح ملی، زمان کل تغییر نکرد اما برخی نشانه‌ها از بازیابی بهتر و فشار کمتر در چند تکرار دیده شد.
نتایج و نکات مهم برای مربیان و والدین
برای مربیانی که برنامه‌های پرفشار طراحی می‌کنند، این یافته‌ها نشان می‌دهد که آب چغندر غنی از نیترات ممکن است به برخی شناگران کمک کند تا شدت تمرینات سرعتی را بهتر تحمل کنند.
با این حال باید به چند نکته مهم توجه کرد:
- این تحقیق تنها شامل ۱۰ نوجوان بوده است.
- اثر آن در طول یک فصل کامل مشخص نیست.
- بهبود عملکرد ناشی از مکمل‌ها معمولاً تنها چند درصد است.
- همه ورزشکاران به یک اندازه پاسخ نمی‌دهند.
- افراد با مشکلات فشار خون یا بیماری‌های کلیوی باید اول با پزشک مشورت کنند.
- قوانین فدراسیون‌ها درباره مکمل‌های غلیظ متفاوت است.
در واقع، آب چغندر تنها بخش کوچکی از یک تصویر بزرگ‌تر شامل کیفیت تمرین، خواب کافی و تغذیه متعادل است.
جمع‌بندی: آیا آب چغندر برای شناگران نوجوان مفید است؟
این تحقیق نشان می‌دهد که مصرف آب چغندر می‌تواند در برخی شناگران نوجوان باعث افزایش سرعت بدون افزایش فشار یا تغییر تکنیک شود. با اینکه این یافته‌ها امیدوارکننده هستند، برای نتیجه‌گیری قطعی، مطالعات بزرگ‌تر و طولانی‌تر نیاز است.
اگر این مقاله برایت مفید بود، تجربه خود درباره مکمل‌های ورزشی را در بخش نظرات بنویس یا آن را با دوستان ورزشکار خود به اشتراک بگذار.
