افرادی که بیش از ۱۰۰ سال عمر می‌کنند، که پیش‌تر نادر به شمار می‌آمدند، اکنون بیشتر دیده می‌شوند. این گروه جمعیتی سریع‌ترین نرخ رشد را دارند و از دهه ۱۹۷۰ تقریباً هر دهه دو برابر می‌شوند.
اینکه انسان‌ها چقدر می‌توانند عمر کنند و چه عواملی یک زندگی سالم و طولانی را تعریف می‌کنند، قرن‌هاست که توجه ما را به خود جلب کرده است.
رمزگشایی راز طول عمر
بیش از دو هزار سال پیش، حتی فیلسوفان مشهوری مانند افلاطون و ارسطو نیز مجذوب معمای پیری بودند.
با این حال، کشف اسرار طول عمر استثنایی کار ساده‌ای نیست. این موضوع شامل درک رابطه پیچیده میان استعدادهای ژنتیکی و عوامل سبک زندگی است و چگونگی تعامل آنها در طول زندگی فرد را بررسی می‌کند.
مطالعه‌ای جدید که توسط مؤسسه کارولینسکا انجام شده است، اطلاعات بیشتری در این زمینه به ما ارائه می‌دهد. پژوهشگران برخی نشانگرهای زیستی مشترک، از جمله سطوح کلسترول و گلوکز، را در افرادی که بیش از ۹۰ سال عمر کرده‌اند شناسایی کرده‌اند.
نویسندگان این مطالعه نوشتند:
«علی‌رغم این ادعا که شانس نقشی مهم در دستیابی به طول عمر استثنایی دارد، بارها نشان داده شده است که صدساله‌ها در مقایسه با افراد غیرصدساله از همان اوایل زندگی گروهی منتخب با ناتوانی‌ها، بیماری‌ها و بستری‌های کمتر و عملکرد شناختی بهتر هستند.»
صدساله‌ها و اسرار سالم پیر شدن
دانشمندان به صدساله‌ها و افرادی که در دهه نهم عمرشان هستند، علاقه‌مندند زیرا آنها دیدگاه‌های ارزشمندی درباره زندگی طولانی‌تر و سالم‌تر ارائه می‌دهند. این افراد ممکن است کلید درک طول عمر و پیری سالم را در اختیار داشته باشند.
با این حال، بسیاری از مطالعات قبلی در این زمینه محدودیت داشته‌اند و اغلب بر گروه‌های کوچک یا گزینشی متمرکز بوده‌اند.
برای مثال، برخی پژوهش‌ها صدساله‌هایی که در خانه‌های سالمندان زندگی می‌کنند را از مطالعه خارج کرده‌اند که این موضوع می‌تواند یافته‌ها را منحرف کند. با بررسی طیف گسترده‌تر و جامع‌تری از شرکت‌کنندگان، پژوهشگران به دنبال کشف عواملی هستند که به افزایش طول عمر و بهبود کیفیت زندگی کمک می‌کنند.
نشانگرهای زیستی صدساله‌ها
این تحقیق جدید که بزرگ‌ترین مطالعه از نوع خود تاکنون است، پروفایل‌های نشانگرهای زیستی افراد بسیار کهنسال را با همتایان آنها که طول عمر کوتاه‌تری داشته‌اند مقایسه می‌کند.
داده‌ها شامل اطلاعاتی از ۴۴,۰۰۰ نفر سوئدی بین سنین ۶۴ تا ۹۹ سال در گروه آماری Amoris است. از میان این افراد، ۱,۲۲۴ نفر به سن ۱۰۰ سالگی رسیدند که حدود ۸۵٪ آنها زن بودند.
در این مطالعه، دوازده نشانگر زیستی مرتبط با التهاب، متابولیسم، عملکرد کبد و کلیه، و همچنین سوءتغذیه و کم‌خونی بررسی شد. پژوهشگران دریافتند افرادی که به صدسالگی رسیدند معمولاً پس از دهه شصت زندگی‌شان، سطوح پایین‌تری از گلوکز، کراتینین و اسید اوریک داشتند.
اگرچه صدساله‌ها و غیرصدساله‌ها در مقادیر متوسط بیشتر نشانگرها تفاوت چندانی نداشتند، اما صدساله‌ها به ندرت مقادیر بسیار بالا یا بسیار پایین نشان می‌دادند.
سلامت متابولیک، تغذیه و طول عمر
در بررسی اینکه کدام نشانگرهای زیستی با احتمال رسیدن به صدسالگی مرتبط بودند، پژوهشگران دریافتند که به جز دو مورد (آلات و آلبومین)، ۱۰ نشانگر دیگر احتمال رسیدن به صدسالگی را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
برای مثال، افرادی که کمترین سطح کلسترول و آهن را داشتند، در مقایسه با کسانی که سطوح بالاتری داشتند، شانس کمتری برای رسیدن به ۱۰۰ سال داشتند.
هرچند تفاوت‌ها معمولاً اندک بودند، این یافته‌ها به رابطه احتمالی میان سلامت متابولیک، تغذیه و طول عمر استثنایی اشاره دارند.
مطالعه عوامل خاص سبک زندگی یا ژن‌هایی که مسئول این مقادیر نشانگرهای زیستی هستند را پیشنهاد نمی‌کند. با این حال، این باور واقع‌گرایانه است که عناصری مانند تغذیه و مصرف الکل ممکن است نقشی داشته باشند.
در حالی که شانس ممکن است نقشی در رسیدن به سنین بالا ایفا کند، به نظر می‌رسد که ژن‌ها و سبک زندگی نیز اهمیت دارند. بنابراین، توجه به مقادیر مربوط به کلیه و کبد، گلوکز و اسید اوریک با افزایش سن می‌تواند ایده خوبی باشد.
در نهایت، چه کسی دوست ندارد شانس خاموش کردن صد شمع را داشته باشد؟
نکات بیشتری درباره صدساله‌ها
صدساله‌ها طول عمر خود را به چند عادت ساده نسبت می‌دهند:
- حفظ نگرش مثبت
- ایجاد روابط قوی
- داشتن حس هدفمندی
بسیاری از آنها به رژیم‌های غذایی گیاهی با غذای فرآوری‌شده کم پایبند هستند، با سرگرمی‌هایی مانند باغبانی فعال می‌مانند، و گاهی از یک نوشیدنی لذت می‌برند.
ژنتیک نیز نقش بزرگی دارد و به افراد مسن کمک می‌کند تا از بیماری‌ها بهبود یابند و از بیماری‌های مزمن جلوگیری کنند. بیشتر آنها تا سال‌های آخر زندگی خود سالم و فعال هستند و نشان می‌دهند که موضوع فقط طولانی‌تر زندگی کردن نیست، بلکه بهتر زندگی کردن است.
این مطالعه درباره پروفایل نشانگرهای زیستی و طول عمر استثنایی در مجله GeoScience منتشر شده است.
