با وجود اینکه خیلی‌ها حتی نمی‌توانند رفتار خود را تغییر دهند، اما روش‌ها و تکنیک‌هایی وجود دارند که با استفاده از آنها می‌توانیم رفتار دیگران را تغییر دهیم.
فرقی نمی‌کند چه رفتاری را می‌خواهید تغییر دهید. شاید می‌خواهید از دوست‌تان بخواهید پیامی که برایش می‌فرستید را زودتر پاسخ دهد و یا می‌خواهید به خواهرتان بگویید با دهان باز غذا نجود!
اگر تا به حال امتحان کرده باشید، خواهید دانست که تغییر دادن رفتار شخص دیگر سخت است. البته تنها رفتارهای خاصی است که می‌توان تغییرشان داد پس توقع نداشته باشید طرف‌تان زیر و رو شود. به علاوه بهتر است اگر می‌خواهید کسی رفتاری را انجام دهد، باید ابتدا خودتان آن را انجام دهید.
مشکل‌تان را با فرد در میان بگذارید
۱- رفتار را شناسایی کنید. رفتاری که می‌خواهید تغییر کند را به طور دقیق تعیین کنید. اگر می‌خواهید فرد “کمتر روی اعصابم بره!” یا “بیشتر به من پیام بده”، به نتیجه مطلوب نمی‌رسید. باید رفتار دقیق را مشخص کنید. مثلا به جای اینکه بگویید “دوستم روی اعصابم نره” بگویید “می‌خواهم دوستم در گفتگویی که به او مربوط نیست دخالت نکند”.
۲- بررسی کنید که آیا فرد حاضر است راجع به رفتارش حرف بزند؟ در نهایت شما نمی‌توانید یک فرد را تغییر بدهید، شما تنها می‌توانید رفتار خود را عوض کنید. این در مورد شما و کسی که می‌خواهید رفتارش را عوض کنید صادق است. ببینید آیا این فرد می‌خواهد رفتار بدی که دارد را عوض کند. هیچ وقت مستقیما از فرد نپرسید که آیا تمایل دارد رفتارش را عوض کند یا خیر، بلکه باید این را به صورت غیر مستقیم از رفتارش بفهمید.
ممکن است پرسیدن اینکه” می‌خواهی فلان رفتارت را تغییر دهی؟” از دوستی نزدیک یا شریک‌تان وجهه بدی نداشته باشد، اگر با او صمیمی هستید. اگر صمیمی نیستید سعی کنید از روی رفتارش بفهمید. مثلا اگر این رفتار بد سیگار کشیدن است و فرد تا به حال چند بار برای ترک تلاش کرده، این نشان می‌دهد خودش دوست دارد تغییر کند پس شما هم می‌توایند مستقیم یا غیر مستقیم به تغییرش کمک کنید.
برای اینکه بفهمید فرد می‌خواهد تغییر کند یا خیر، به حرف‌های او راجع به آن موضوع گوش دهید. مثلا ممکن است فرد بگوید: “فکر نمی‌کنم هیچ وقت بتوانم سیگار را ترک کنم.” یا “من سیگار را خیلی دوست دارم”. در این صورت مشخص است که او نمی‌خواهد رفتارش بدش را عوض کند.
اگر فرد واقعا نخواهد چیزی را تغییر دهد شاید شما هیچ وقت نتوانید فرد را عوض کنید.
به فرد بگویید این رفتار اذیت‌تان می‌کند. ممکن است فرد میزان ناراحتی یا عصبانیت شما از رفتارش را نداند. زمانی را برای صحبت با فرد انتخاب کنید، زمانی که هر دو آرام باشید و وقت زیادی برای حرف زدن داشته باشید. از قبل به چیزهایی که می‌خواهید بگویید فکر کنید و در هنگام گفت و گو صدای‌تان را بالا نبرید.
احساساتان راجع به رفتار فرد را واضح به او بگویید. مثلا بگوید “وقتی دیر سر قرار می‌رسی احساس می‌کنم برای من اهمیت قائل نیستی و من اولویت اولت نیستم، این خیلی ناراحتم می‌کنه”.
به فرد بگویید که چه می‌خواهید. مثلا بگویید “لطفا دفعه بعدی که خواستی دیر کنی به من مسیج بده و بگو که بدونم”.
وقتی مشکل و خواسته‌تان را مشخص کردید دیگر درمورد رفتار فرد به او چیزی نگویید و او را به باد انتقاد نگیرید. شکایت کردن و غر زدن همیشگی هیچ نتیجه مثبتی نخواهد داشت.
قبول کنید که ممکن است فرد غیر قابل تغییر باشد
۱- بدانید چه چیزی را می‌توانید کنترل کنید. شما می‌توانید چیزهای مشخصی را راجع به خودتان تغییر دهید. وقتی می‌خواهید رفتار بد فرد دیگری را تغییر دهید، باید ابتدا خود رفتار خوبی در آن زمینه داشته باشید تا فرد را تشویق به تغییر کند.
۲- قبول کنید که نمی‌توانید بعضی چیزها را تغییر دهید. گاهی با وجود همه تلاشی که شما کرده‌اید کسی تغییر نمی‌کند. باز هم مهم است که به خاطر داشته باشید اگر کسی نخواهد تغییر کند شما نمی‌توانید با مجبور کردن، او را تغییر دهید.
۳- تصمیم بگیرید آیا می‌توانید فرد را با رفتار بدی که دارد و تغییر هم نمی‌کند قبول کنید. با این قضیه که فرد ممکن است هیچ وقت تغییر نکند کنار بیایید، چون احتمالش خیلی زیاد است. زندگی کردن با این رفتار فرد چگونه است؟ آیا امکان دارد شما خود را تغییر بدهید و دیگر این رفتار شما را اذیت نکند؟ یا کاری هست که بتوانید انجام دهید تا بتوانید این رفتار فرد را تحمل کنید؟ از خودتان بپرسید که آیا می‌توانید فرد را به همین صورتی که هست قبول کنید؟ اگر نه بهتر است به رابطه‌تان پایان دهید یا آن را کم کنید.
اگر می‌توایند با این رفتار زندگی کنید، سعی کنید از موقعیت‌هایی که ممکن است این رفتار از فرد سرزند دوری کنید. برای مثال اگر بدتان می‌آید دوست‌تان با آهنگ بخواند، از سفرهای طولانی با ماشین خود داری کنید و یا آهنگی را پخش کنید که او نشنیده باشد.
بررسی کنید که آیا راه دیگری برای حل کردن مشکل هست؟ مثلا اگر از این شکایت دارید که دوست‌تان به قولش عمل نمی‌کند و آبیاری گلدان‌ها را فراموش می‌کند، نمی‌توانید گلدان‌هایی تهیه کنید که خودشان خود را آبیاری می‌کنند؟
اگر مشکل فرد برطرف نمی‌شود و شما هم نمی‌توانید آن را تحمل کنید، بهتر است رابطه‌تان را به طور کامل با او قطع کنید. مثلا اگر نامزدتان به دارو یا مواد معتاد است و نمی‌خواهد ترک کند، شما باید با او بهم بزنید و به طور کامل ارتباط‌تان را قطع کنید. باید این کار را به خاطر سلامتی و شادی خودتان انجام دهید.
کمک کنید تا رفتارش را تغییر دهد
۱- راجع به این رفتار بد اطلاعاتی به فرد بدهید که او را مشتاق کند رفتارش را تغییر دهد. حتی اگر فرد بداند شما از رفتار خاصی خوش‌تان نمی‌آید، باز هم ممکن است این انگیزه کافی برای تغییر را به او ندهد. برای اینکه او را تشویق کنید رفتارش را عوض کند، چیزهایی راجع به این رفتار به او بگویید که از نظر او هم ناپسند جلوه کند.
مثلا می‌توانید به او بگویید “سیگار خیلی برای سلامتی‌ات ضرر دارد و منجر به سرطان می‌شود. عموی من سال پیش در اثر کشیدن سیگار به سرطان مبتلا شد، برای خانواده‌اش خیلی سخت بود که او را در حال درد کشیدن و مردن ببینند”.
اگر تا به حال به طور مستقیم مشکل را به فرد نگفته‌اید و تنها با ایما و اشاره به او فهمانده‌اید، این مورد ممکن است باعث شود او از این به بعد رفتارش را تغییر دهد.
۲- آگاهی فرد از رفتار غلط را بیشتر کنید. ممکن است فرد حتی متوجه رفتارش هم نشده باشد و اگر به او بگویید آن را تغییر دهد. مهم این است که با زبانی خوش و بدون دعوا کردن با او صحبت کنید.
۳- به او بازخورد مثبت دهید. در ابتدای شروع تغییر بازخورد مثبت دادن خیلی مهم است چرا که فرد تشویق می‌شود و به عهدش متعهد می‌ماند.
۴- به رفتار خوب پاداش دهید. اگر فرد رفتاری که شما از او خواسته بودید را انجام داد (با رفتار بدش را متوفق کرد) به او پاداش دهید! مثلا اگر همسرتان سیگار را ترک کر، او را به جایی که دوست دارد ببرید، مثلا او را به رستوران ببرید. سعی کنید به طور کلامی هم به فرد پاداش بدهید. مثلا با او مهربان‌تر شوید و از کلمات محبت آمیز استفاده کنید.
۵- انجام دادن کار خوب را راحت تر از کار بد کنید. تغییر رفتار درمورد شکست دادن وسوسه‌ها نیست. مثلا اگر دارید دوست‌تان را تشویق به کم کردن وزن می‌کنید، او را برای خوردن بستنی بیرون نبرید. اگر می‌خواهید همسرتان رفتار دیر بر سر قرار آمدن را ترک کند، به او وقت زیادی برای آماده شدن و رسیدن سر قرار بدهید.
۶- یک تیم پشتیبانی از فرد تشکیل دهید. تاثیر گذاری این تکنیک بستگی به رفتاری که می‌خواهید تغییر کند دارد. برای رفتارهایی مانند ترک سیگار، کم کردن وزن یا ترک اعتیاد وجود دایره‌ای از افرادی حمایتگر بسیار مهم است تا فرد انگیزه‌اش را از دست ندهد و بر سر تصمیمش بماند.
این کار برای رفتارهای کوچک‌تر هم کارآمد است. مثلا اگر می‌خواهید رفتار ولخرجی خواهرتان را تغییر دهید بهتر است از دوستان نزدیکش، آشنایان و اعضای خانواده بخواهید حمایتش کنند.
